Obowiązkowy rachunek firmowy i mechanizm podzielonej płatności

W ustawie o podatku od towarów i usług wprowadzono obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności w pewnych sektorach gospodarki. Nowe rozwiązanie ma na celu eliminację podwójnego opodatkowania oraz uszczelnienie systemu podatkowego. Obowiązek stosowania MPP obejmie konkretne towary i usługi oraz zostanie wprowadzony limit kwotowy dla transakcji objętych mechanizmem. Projekt wprowadza również zmiany w zasadach stosowania odpowiedzialności podatkowej.

Tematyka: mechanizm podzielonej płatności, obowiązek, rachunek firmowy, transakcje, podatek VAT, limit kwotowy, odpowiedzialność podatkowa, mikroprzedsiębiorcy, zagraniczni przedsiębiorcy, ułatwienia, system podatkowy

W ustawie o podatku od towarów i usług wprowadzono obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej
płatności w pewnych sektorach gospodarki. Tym samym zlikwidowano stosowanie w Polsce podwójnego
obciążenia. Obowiązek stosowania tego mechanizmu będzie dotyczył wyłącznie konkretnych towarów
i usług, enumeratywnie wymienionych w załączniku do projektu. Jednocześnie będzie funkcjonował
dobrowolny system podzielonej płatności na pozostałe towary i usługi. Konsekwencją wprowadzenia
nowego rozwiązania będzie konieczność posiadania rachunku firmowego do księgowania transakcji lub
imiennego rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.
Mechanizm podzielonej płatności obowiązkowy dla określonych transakcji
Na mocy ustawy z 9.8.2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
z 2019 r. poz. 1751) obowiązujące obecnie szczególne rozwiązanie rozliczania podatku VAT (odwrotne obciążenie) -
zostało zastąpione stosowanym obligatoryjnie mechanizmem podzielonej płatności (dalej jako: MPP).
Wprowadzono również zmiany w zakresie zasad stosowania odpowiedzialności podatkowej.
Obligatoryjna forma MPP będzie stosowana w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług, które zasadniczo
objęte są obecnie reżimem odwrotnego obciążenia oraz dotychczasowym zakresem odpowiedzialności podatkowej
(czyli obejmie towary i usługi wymienione obecnie w załączniku Nr 11, 13 i 14). Dodatkowo proponuje się objąć
obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności także transakcje, których przedmiotem są części i akcesoria do
pojazdów silnikowych, węgiel i produkty węglowe, maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria oraz
urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria. Szczegółowy wykaz towarów i usług objęty obligatoryjnym MPP
zawiera załącznik Nr 15 do omawianej ustawy. W załączniku Nr 15 jako podlegające mechanizmowi podzielonej
płatności wskazano ponadto m.in. usługi budowlane, sprzęt elektroniczny (w tym komputery i telefony komórkowe),
surowce wtórne, niektóre części samochodowe, benzyny silnikowe, oleje napędowe, gazy przeznaczone do napędu
silników spalinowych.
Jednocześnie wprowadzono limit kwotowy, od którego będzie obowiązywał obowiązek dokonania rozliczenia
w mechanizmie podzielonej płatności. Przyjęto założenie, że obligatoryjnym stosowaniem mechanizmu podzielonej
płatności zostaną objęte towary lub usługi udokumentowane fakturami, których wartość brutto przekracza 15 000 zł
lub równowartość tej kwoty i w których wykazano transakcje w zakresie towarów lub usług wymienionych
w załączniku Nr 15. Kwota ta została skorelowana z kwotą wskazaną w przepisach ustawy z 6.3.2018 r. – Prawo
przedsiębiorców (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.; dalej jako: PrPrzed), czyli z kwotą po przekroczeniu której
występuje obowiązek dokonania płatności przelewem bankowym. Należy podkreślić, że w przypadku zmiany
wskazanej kwoty w PrPrzed, ulegnie modyfikacji również wartość wskazana w omawianej ustawie.
W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, że mechanizm podzielonej płatności funkcjonuje w Polsce od lipca 2018
r. jako dobrowolna metoda regulowania płatności. Projektodawca wyjaśniał, że jest to rozwiązanie innowacyjne
i unikalne w skali międzynarodowej. Wprowadzona przez Polskę innowacja polega na oparciu tego mechanizmu
o system bankowy. Oznacza to, że ś rodki zgromadzone na rachunku VAT pozostają własnością podatnika
i może on z nich korzystać. Ograniczone zostały jedynie cele, na które środki te mogą być przeznaczone.
Mechanizm ten zapobiega wyłudzeniom VAT przez tzw. znikających podatników i jednocześnie zapewnia ochronę
dla nabywcy towaru lub usługi, gwarantując mu bezpieczeństwo podatkowe transakcji. Z uwagi na transparentność
działania tego mechanizmu jest on coraz popularniejszy wśród podatników. Wskazano, że mechanizm podzielonej
płatności, oprócz wyższej skuteczności w walce z oszustwami podatkowymi, jest również bardziej atrakcyjny dla
podatników niż odwrócone obciążenie. Ogranicza w znacznym stopniu konieczność częstego ubiegania się o zwrot
podatku z urzędu skarbowego przez dokonywanie tradycyjnego rozliczania i naliczania podatku VAT. Ponadto, co
jest kluczowe dla podatnika, który zostanie objęty tym mechanizmem, zapewnia ochronę prawną wobec
ewentualnego wykorzystania go przez nieuczciwego kontrahenta (Uzasadnienie rządowego projektu ustawy
o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy Nr 3602).
Faktury opiewające na kwoty poniżej 15 000 zł będą podlegały natomiast rozliczaniu na ogólnych zasadach. Część
transakcji (udokumentowane fakturą poniżej 15 000 zł) objętych obecnie odwrotnym obciążeniem nie
zostanie objęta obowiązkiem rozliczania w mechanizmie podzielonej płatności. W zakresie takich transakcji
nabywca może jednak dobrowolnie zastosować mechanizm podzielonej płatności.
Ustawodawca motywuje decyzję o wprowadzeniu obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności wynikiem
kompleksowej analizy funkcjonujących dotychczas rozwiązań. Wprowadzone zmiany mają przyczynić się do
wyeliminowania patologii przestępczych i w sposób systemowy uszczelnić system podatkowy.

Od 1.11.2019 r. wejdą w życie również zmiany ułatwiające stosowanie mechanizmu podzielonej płatności,
zarówno w odniesieniu do obligatoryjnej, jak i dobrowolnej jego formy.
Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na zapłacie kwoty odpowiadającej kwocie podatku
wynikającej z faktury na rachunek VAT, natomiast zapłata wartości sprzedaży netto jest dokonywana na rachunek
rozliczeniowy (lub imienny w SKOK) albo jest rozliczana w inny sposób. Zasady te nie ulegają zmianie, zatem
w podzielonej płatności należy uregulować kwotę odpowiadającą kwocie VAT, natomiast wartość netto może być
rozliczona w inny sposób.
Obowiązkowy rachunek firmowy dla przedsiębiorców
Konsekwencją wprowadzenia obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności dla określonych w załączniku
towarów i usług jest konieczność posiadania przez każdy podmiot będący płatnikiem VAT (obowiązek ten obejmie
zatem również mikroprzedsiębiorców i jednoosobowe działalności gospodarcze), który sprzedaje albo nabywa towary
albo usługi wymienione w załączniku Nr 15 musi przeprowadzać te transakcje z wykorzystaniem rachunku
firmowego. Wymóg ten obowiązuje bez względu na wartość przeprowadzonych transakcji.
Wymóg posiadania rachunku firmowego do księgowania transakcji lub imiennego rachunku w spółdzielczej kasie
oszczędnościowo-kredytowej obejmie również przedsiębiorców zagranicznych.

Od 1.11.2019 r. wejdą w życie zmiany ułatwiające stosowanie mechanizmu podzielonej płatności. Konieczność posiadania rachunku firmowego lub imiennego rachunku w SKOK będzie obowiązywać wszystkich płatników VAT dokonujących transakcji objętych MPP, niezależnie od wartości transakcji. Wprowadzone zmiany mają na celu uszczelnienie systemu podatkowego i eliminację patologii przestępczych.