Podatkowe skutki uzyskania przychodów ze wspólnego przedsięwzięcia

Porozumienia w ramach wspólnego przedsięwzięcia podlegają specyficznym regulacjom podatkowym zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych. Naczelny Sąd Administracyjny wydał orzeczenia dotyczące kwalifikacji przychodów i obowiązków podatkowych wynikających z takich umów i wspólnych działań. Sprawa dotyczyła m.in. rozliczeń inwestycji i przychodów uzyskanych z działalności gospodarczej przez uczestników przedsięwzięcia.

Tematyka: podatkowe skutki, przychody, wspólne przedsięwzięcie, Naczelny Sąd Administracyjny, interpretacja indywidualna, umowy cywilnoprawne, działalność gospodarcza, rozliczenia inwestycji, kwalifikacja przychodów, obowiązki podatkowe

Za wspólne przedsięwzięcie, z którego przychody są rozliczane zgodnie z art. 8 ust. 1 i ust. 2 ustawy
z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.; dalej jako:
PDOFizU) należy uznać porozumienie osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, w ramach
którego jedna z nich wnosi grunt udostępniony do realizacji budowy, zaś druga podejmuje się faktycznych
czynności związanych z realizacją inwestycji – procesem budowlanym i jego finansowaniem, przy czym obaj
przedsiębiorcy są stronami umów sprzedaży mieszkań lokali mieszkalnych i miejsc postojowych – stwierdził
Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
S.P. zawarł jako współinwestor umowę, na mocy której przekazał P.P. - drugiemu inwestorowi nieruchomość - wkład
niepieniężny do wspólnego przedsięwzięcia, oraz upoważnił go do zawierania umów z wykonawcami, klientami oraz
do zarządzania nieruchomością. Strony ustaliły, że w zamian S.P. uzyska prawo do zwrotu równowartości wkładu
w gotówce oraz po zakończeniu inwestycji i sprzedaży lokali będzie partycypował w zyskach z przedsięwzięcia
w wysokości 40%.
Po dokonaniu rozliczeń w 2011 r. S.P. zwrócił się o udzielenie interpretacji indywidualnej poprzez wyjaśnienie: Czy
wykazanie przez wnioskodawcę w zeznaniu rocznym, oprócz kwot przychodów i kosztów wynikających ze
wspólnego przedsięwzięcia na podstawie art. 8 ust. 1 PDOFizU, również jednej z kwot otrzymanych od
inwestora w ramach wzajemnego rozliczenia inwestycji jest prawidłowe?
Zdaniem podatnika, kwota ta jest jedynie uregulowaniem wzajemnych rachunków pomiędzy stronami umowy, a nie
przychodem z działalności gospodarczej. Jednak organ uznał to stanowisko za nieprawidłowe podkreślając, że
uzyskiwanie przychodów w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia w ramach pozarolniczej działalności
gospodarczej wiąże się z ich kwalifikacją jako przychodów podatkowych ze źródła, jakim jest działalność
gospodarcza. W rezultacie kwota otrzymana od inwestora w ramach wzajemnego rozliczenia inwestycji (tytułem
częściowego zwrotu wartości przekazanej nieruchomości do wspólnego przedsięwzięcia) stanowi przychód
wnioskodawcy na podstawie art. 14 ust. 1 w zw. z art. 14 ust. 1i PDOFizU.
Wobec S.P. toczyło się również postępowanie dotyczące niewykazania przychodów podatkowych w 2010 r.
w postaci wartości sprzedanych lokali mieszkalnych i miejsc postojowych. Wskazując, że udział podatnika w zyskach
wynosi 40%, organ stwierdził, że osiągnął on przychód z tytułu sprzedaży w ramach prowadzonej działalności
gospodarczej w dacie sporządzenia aktów notarialnych dokumentujących przeniesienie własności nieruchomości na
nabywców. W ocenie organu, ewentualne wzajemne rozliczenia pomiędzy stronami umowy pozostają bez wpływu na
obowiązki stron umowy wynikające z art. 14 ust. 1 i 1c PDOFizU. Dlatego, choć środki finansowe wpłynęły od P.P. na
konto S.P. w 2011 r., to przychody ze wspólnego przedsięwzięcia osiągnięte z tytułu sprzedanych lokali i miejsc
postojowych w 2010 r. powinien on uwzględnić w przychodach podatkowych za 2010 r.
Z uzasadnień WSA i NSA
W skargach do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu S.P. dowodził błędnej kwalifikacji umowy,
bowiem zamiarem stron nie była realizacja wspólnego przedsięwzięcia. S.P. twierdził, że dążył jedynie do
maksymalizacji swojego zysku, który miał wygenerować P.P. Sąd oddalił skargi podatnika. W uzasadnieniach
wyroków wyjaśniono, że strony zawierając umowy cywilnoprawne korzystają ze swobody ich zawierania
i kształtowania, jednak ich treść nie może uchylać czy też zmieniać zapisów ustaw podatkowych regulujących prawa
i obowiązki podatników, uczestników tych porozumień.
Sąd podkreślił, że nieruchomość pozostawała własnością S.P., zaś stroną umów sprzedaży lokali, jako zbywcy byli
S.P. i P.P. W rezultacie, działania mające znaczenie dla oceny skutków podatkowych były podejmowane w imieniu
i na rzecz skarżącego. S.P. był, zarówno w sensie faktycznym, jak i prawnym, uczestnikiem przedsięwzięcia
polegającego na budowie i sprzedaży nieruchomości lokalowych i miejsc postojowych, co przekłada się na jego
prawo do uczestniczenia w zysku. W ocenie Sądu, organy prawidłowo wskazały, że podejmowane przez skarżącego
czynności nosiły cechy działalności gospodarczej, a udział w nich innego podmiotu gospodarczego i realizacja
wspólnego dla nich celu uzasadniał zastosowanie przepisu art. 8 w zw. z art. 14 PDOFizU. W konsekwencji
opodatkowaniu podlega przychód należny z tytułu dokonanych przez podatnika działań, w tym kwota uzyskana
z tytułu częściowego zwrotu wartości przekazanej nieruchomości, z tym że kwota ta podlegała wykazaniu w chwili
otrzymania.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne podatnika. W uzasadnieniach wyroków podkreślił, że
skutki podatkowe wyprowadzane są z treści zawartych umów, podejmowanych czynności, ale na podstawie
przepisów prawa podatkowego. Jak stwierdzono, realizowana inwestycja była wspólnym przedsięwzięciem
co wynikało, nie tylko z umowy, ale i konkretnych podjętych przez strony porozumienia działań, zaś w
nioskodawca nabył nieruchomość ze środków i na cele prowadzonej działalności gospodarczej.
Jednocześnie Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że kwestia rozliczeń między stronami porozumienia
o współpracy ma znaczenie wtórne i nie może zmieniać ani uchylać obowiązków wynikających z prawa
podatkowego.
Wyroki NSA z 1.10.2019 r., II FSK 3595/17 i II FSK 3061/18

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził interpretację organów podatkowych dotyczącą kwalifikacji przychodów związanych z działalnością gospodarczą w ramach wspólnego przedsięwzięcia. Skutki podatkowe wynikające z umów i działań stron nie mogą uchylać się od przepisów prawa podatkowego. Wyroki NSA z 1.10.2019 r., II FSK 3595/17 i II FSK 3061/18 podsumowują prawidłową interpretację kwestii podatkowych w tego typu sytuacjach.