Odszkodowanie na rzecz pacjenta jako koszt podatkowy szpitala

Wydatki poniesione przez szpital z tytułu zasądzonego odszkodowania i kosztów procesu mogą być traktowane jako koszty uzyskania przychodów, co zostało potwierdzone przez stanowisko WSA w Poznaniu. Sąd uchylił interpretację organu podatkowego, argumentując, że działalność lecznicza jest specyficzna i nie można jej porównywać do zwykłej usługi. W konsekwencji wydatki te są uzasadnione celem zachowania źródła przychodów.

Tematyka: szpital, odszkodowanie, pacjent, koszty procesu, interpretacja podatkowa, stanowisko WSA, działalność lecznicza, koszty uzyskania przychodów, wyrok sądu, roszczenia pacjentów

Wydatki poniesione przez szpital w postaci zasądzonego wyrokiem sądu odszkodowania z tytułu błędu
medycznego oraz z tytułu kosztów procesu w sprawie tego błędu mogą stanowić koszty uzyskania
przychodów szpitala.
Stan faktyczny
Szpital realizuje świadczenia w zakresie m.in. chirurgii, kardiochirurgii, neurochirurgii, kardiologii, onkologii,
transplantacji szpiku, gastrologii, chorób zakaźnych, alergologii, neurologii, urologii, nefrologii i reumatologii.
W związku z powyższym szpital ponosi podwyższone ryzyko wystąpienia niekorzystnych następstw udzielanych
świadczeń zdrowotnych. Pacjenci i ich opiekunowie coraz częściej występują z roszczeniami do sądu o zapłatę
odszkodowań lub zadośćuczynień z tytułu szkód związanych z działalnością leczniczą szpitala.
W związku z zaistniałym błędem medycznym, który popełniono w związku z leczeniem w szpitalu, szpital został
zobowiązany wyrokiem sądu do wypłaty na rzecz pacjenta i jego rodziny zadośćuczynienia, odszkodowania,
skapitalizowanej renty oraz renty wypłacanej comiesięcznie na pokrycie zwiększonych potrzeb związanych
z leczeniem i rehabilitacją oraz odsetek od zasądzonych kwot, a także do zwrotu kosztów procesu stronie
postępowania i kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa. Szpital posiadał obowiązkowe ubezpieczenie OC,
jednak zasądzone kwoty przekroczyły sumę gwarancyjną z polisy ubezpieczeniowej, w związku z czym
ubezpieczenie nie pokryło w całości wypłat na rzecz pacjenta. Szpital ze środków własnych wypłacił więc
przekraczającą sumę gwarancyjną część zasądzonych jednorazowo kwot i wypłaca rentę na rzecz pacjenta.
W związku z tym stanem faktycznym szpital złożył wniosek o interpretację podatkową potwierdzającą jego
stanowisko, że kwoty wypłacane pacjentowi może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Organ interpretujący uznał jednak, że kwoty wypłacane pacjentowi nie mogą być rozpoznane jako koszty podatkowe,
gdyż są rezultatem wadliwie wykonanej usługi leczniczej. Również zapłata kosztów procesu nie może zostać uznana
jako wydatek poniesiony w celu osiągnięcia przychodów, gdyż jest konsekwencją wadliwej usługi.
Szpital zaskarżył interpretację do sądu.
Stan prawny
Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub
w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (art. 15 ust. 1 PDOPrU).
Nie uważa się jednak za koszty uzyskania przychodów odszkodowań z tytułu wad wykonanych usług (art. 16 ust. 1
pkt 22 PDOPrU).
Stanowisko WSA w Poznaniu
Sąd uchylił interpretację. Sąd uznał, że w sprawie nie znajduje zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 22 PDOPrU. Rzecz
bowiem w tym, że działalność lecznicza jest działalnością szczególną. Świadczenia lecznicze są udzielane przede
wszystkim osobom ubezpieczonym, a więc nie ma tu miejsca na typową dla działalności gospodarczej
relację odpłatności usługi między jej wykonawcą (podmiotem leczniczym) i korzystającym (pacjentem).
Innymi słowy, świadczenie lecznicze udzielane zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych nie może być utożsamiane z wykonywaniem zwykłej usługi. Skoro więc
w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca używa pojęć „towar” czy „usługa”, a nie odwołuje
się do pojęcia „świadczenie”, to oznacza to, że nie można traktować postępowania szpitala w opisanym przez niego
stanie faktycznym jako działalności o charakterze usługowym.
Ta więc wydatki poniesione przez szpital z tytułu zasądzonych wyrokiem sądu kwot zadośćuczynienia,
odszkodowania, skapitalizowanej renty, odsetek i bieżącej renty, wypłacanej co miesiąc na rzecz pacjenta kosztów
procesu zapłaconych stronie postępowania oraz kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa mogą zostać
zakwalifikowane jako wydatki związane z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjenta, co w konsekwencji
stanowi, że są to wydatki związane z funkcjonowaniem szpitala. Zatem ich wypłata pozostaje w ścisłym związku
z prowadzoną przez szpital działalnością statutową i jest wpisana w ryzyko udzielania specjalistycznych usług
medycznych w szpitalu klinicznym. Poniesienie tych wydatków jest uzasadnione celem, jakim jest zachowanie źródła
przychodów, a więc mogą one stanowić koszty uzyskania przychodów.
Przedstawiany wyrok jest bardzo dobrą wiadomością dla wszystkich podmiotów leczniczych; wiadomością o dużej
zresztą wadze, zważywszy wysokość wchodzących w grę odszkodowań i zadośćuczynień. Niestety, orzecznictwo

sądów jest w omawianej kwestii rozbieżne. Przykładowo, WSA w Gdańsku w wyroku z 29.5.2018 r. (I SA/Gd 329/18)
orzekł, że biorąc pod uwagę przyczynę roszczeń pacjentów (tj. błędy medyczne, czyli zawinione i niezgodne
z aktualną wiedzą medyczną postępowanie personelu szpitala) poniesione wydatki na ich uregulowanie nie spełniają
ustawowych przesłanek do uznania ich za koszty uzyskania przychodów. W tym orzeczeniu sąd oparł się na at. 15
ust 1 PDOPrU, a nie na art 16 ust. 1 pkt 22 PDOPrU.
Wyrok WSA w Poznaniu z 28.11.2019 r., I SA/Po 595/19

Wyrok WSA w Poznaniu stanowi pozytywną informację dla podmiotów leczniczych, ponieważ potwierdza możliwość zakwalifikowania wydatków związanych z odszkodowaniami i kosztami procesu jako koszty uzyskania przychodów, wzmacniając tym samym pozycję szpitali w przypadku roszczeń pacjentów.