Kto powinien płacić podatek od nieruchomości pod liniami energetycznymi?

Tematyka: podatek od nieruchomości, linie energetyczne, Las Państwowy, przedsiębiorstwo przesyłowe, umowa, służebność przesyłu

Kwestią, na jakim podmiocie spoczywa obowiązek wnoszenia daniny - na Lasach Państwowych czy
przedsiębiorstwie przesyłowym - zajął się NSA.
W latach 2003–2005 grunty pod napowietrznymi liniami energetycznymi korzystały ze zwolnienia od podatku od
nieruchomości, natomiast od 2006 r. podlegają opodatkowaniu. W orzecznictwie prezentowany był dotychczas
jednolity pogląd, zgodnie z którym grunty leśne znajdujące się pod liniami elektroenergetycznymi, są zajęte na
prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu energii przez przedsiębiorstwo energetyczne. Oznaczało
to opodatkowanie ich podatkiem od nieruchomości według najwyższych stawek, bez względu na możliwość
prowadzenia na tych gruntach, w ograniczonym zakresie, określonych czynności w ramach działalności leśnej (np.
wyrok NSA z 28.2.2019 r., II FSK 3204; wyrok NSA z 19.2.2019 r., II FSK 1325/18). Warto zaznaczyć, że od 1.1.2019
r. na mocy ustawy z 20.7.2018 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz
ustawy o podatku leśnym (Dz.U. poz. 1588) jednoznacznie wskazano, że umieszczenie infrastruktury m.in. do
przesyłania albo dystrybucji energii elektrycznej na gruntach nienależących do przedsiębiorstw nią dysponujących,
nie będzie wpływać na sposób ich opodatkowania.
We wzajemnych relacjach pomiędzy Lasami Państwowymi (nadleśnictwami) a przedsiębiorstwami energetycznymi
funkcjonują umowy mające na celu zapewnić możliwość budowy nowych linii i łatwiejszy dostęp do istniejących linii
energetycznych w celu ich eksploatacji, naprawy, modernizacji oraz utrzymania. Umowy różnią się między sobą
zarówno formą, jak i zakresem przenoszonych praw (umowa o współpracy, umowa ramowa, umowa służebności,
umowa wykonawcza). Na tle postanowień tych umów, z uwagi na kwestię władztwa nad gruntami i zakresem
przenoszonych na przedsiębiorców uprawnień, w orzecznictwie sądów administracyjnych wystąpiły rozbieżności co
do określenia płatnika podatku od nieruchomości od tych gruntów.
Według pierwszego z poglądów, podatnikiem w sytuacji określonej w art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z 12.1.1991 r.
o podatkach i opłatach lokalnych (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1170 ze zm.; dalej: PodLokU, jest podmiot, który zawarł
umowę ze Skarbem Państwa, bądź też posiada nieruchomość na podstawie innego tytułu prawnego, jako posiadacz
zależny. Oznacza to, że jeżeli z zawartej umowy nie wynika, aby przeniesiono na taki podmiot posiadanie, któremu
można przypisać cechę posiadania zależnego, nie on a nadleśnictwo będzie podatnikiem tego podatku (tak
w wyrokach NSA z 5.6.2019 r., II FSK 571/19; 22.10.2018 r., II FSK 2533/18; 7.3.2018 r., II FSK 861/16; 9.3.2017 r.,
II FSK 2224/16).
Drugie stanowisko opiera się na założeniu, że do uznania przedsiębiorstwa energetycznego za podatnika podatku od
nieruchomości na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a PodLokU wystarczające jest zawarcie umowy, nawet
niekoniecznie ustanawiającej służebność przesyłu, ale przewidującej określone władztwo przedsiębiorstwa nad
gruntem zarządzanym przez nadleśnictwo (prawo wejścia na grunt, oczyszczenia go z roślinności). Już ten fakt
pozwala na przyjęcie, że przedsiębiorstwo to staje się posiadaczem zależnym tego gruntu (zob. wyroki NSA
z 29.5.2019 r., II FSK 3203/18; 5.7.2018 r., II FSK 131/18; 23.10.2017 r., II FSK 1524/17).
W związku z powyższą sytuacją Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o podjęcie w składzie siedmiu
sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których
stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Chodziło o ustalenie, czy
przedsiębiorstwo energetyczne, w związku z zawarciem z Lasami Państwowymi umowy umożliwiającej wykonywanie
służebności przesyłu na gruntach Skarbu Państwa znajdujących się pod zarządem Lasów Państwowych, jest –
stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a PodLokU – podatnikiem podatku od nieruchomości obciążonym podatkiem od
tych gruntów?
Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale podjętej w składzie 7 sędziów, dnia 9.12.2019 r. (II FPS 3/19) podzielił
pogląd, że to Lasy Państwowo (nadleśnictwo) a nie przedsiębiorstwo przesyłowe jest zobowiązane do uiszczania
podatku od nieruchomości. Stwierdzono, że art. 3 ust. 1 pkt 4 PodLokU dotyczy posiadania rzeczy (nieruchomości),
a nie praw z nieruchomością związanych. Wynika to z istoty opodatkowania podatkiem od nieruchomości, który jako
podatek o charakterze majątkowym obciąża nieruchomość. W rezultacie podatnikiem podatku od nieruchomości,
w sytuacji określonej w art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a) PodLokU będzie podmiot, który zawarł umowę ze Skarbem Państwa,
bądź też posiada nieruchomość na podstawie innego tytułu prawnego, jako posiadacz zależny. Jeżeli natomiast
z zawartej umowy wynika, że nie przeniesiono na taki podmiot posiadania zależnego, lecz ma on jedynie prawo
korzystać z nieruchomości Skarbu Państwa w zakresie odpowiadającym posiadaniu służebności, nie będzie mógł
być uznany za podatnika tego podatku.
Uchwała NSA (7) z 9.12.2019 r., II FPS 3/19

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że to Lasy Państwowo, a nie przedsiębiorstwo przesyłowe, jest zobowiązane do uiszczania podatku od nieruchomości. Podmiotem obowiązanym do zapłaty podatku jest ten, który posiada nieruchomość na podstawie umowy ze Skarbem Państwa lub innego tytułu prawnego, jako posiadacz zależny.