Źródło przychodu wspólnika spółki osobowej uzyskującej przychód z kapitałów pieniężnych

Przychód wspólnika z udziału w spółce osobowej jest tematem kluczowym z punktu widzenia kwalifikacji podatkowej. Artykuł omawia spór dotyczący przychodów z kapitałów pieniężnych i działalności gospodarczej, analizując argumenty wspólników oraz stanowiska sądów administracyjnych. Istotne jest rozróżnienie między przychodem spółki a udziałem wspólnika, co ma istotne konsekwencje podatkowe.

Tematyka: przychód wspólnika, spółka osobowa, przychody z kapitałów pieniężnych, działalność gospodarcza, podatek dochodowy, wyrok NSA

Przychód wspólnika - osoby fizycznej - z udziału w spółce niemającej osobowości prawnej jest przychodem
z działalności gospodarczej, bez względu na rodzaj prowadzonej przez spółkę działalności oraz źródeł,
z których spółka ta uzyskuje przychody.
Stan faktyczny
Spółka jawna, prowadząca działalność w zakresie usług finansowych, nabyła obligacje. Odsetki uzyskane od tych
obligacji wypłacał dom maklerski, który jako płatnik pobrał od tych odsetek 19% zryczałtowany podatek od kapitałów
pieniężnych. Jednakże wspólnicy spółki, osoby fizyczne nie zgodzili się z taką kwalifikacją tego przychodu. Przychód
został zaksięgowany w urządzeniach księgowych spółki i ujęty przez obu wspólników w zeznaniu PIT-36L jako
przychód z działalności gospodarczej. Wspólnicy złożyli wniosek o stwierdzenie i zwrot nadpłaty podatku nienależnie
- zdaniem wspólników - pobranego przez dom maklerski.
Organ podatkowy wydał decyzję odmawiającą stwierdzenia nadpłaty. Zdaniem organu, odsetki z obligacji stanowią
przychód z kapitałów pieniężnych, wobec czego objęte są odrębnym zryczałtowanym 19% podatkiem. Pobranie
podatku przez dom maklerski było więc zasadne.
Wspólnicy zaskarżyli decyzję do sądu.
Stan prawny
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r.
poz. 1387, dalej jako: PDOFizU, kapitały pieniężne stanowią odrębne źródło przychodu a jedną z postaci tego
przychodu są odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych (art. 17 ust. 1 pkt 3 PDOFizU).
Z kolei zgodnie z art. 5b ust. 2 PDOFizU jeżeli działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną,
przychody wspólnika z udziału w takiej spółce uznaje się za przychody z działalności gospodarczej.
Stanowisko WSA we Wrocławiu
Sąd oddalił skargę, uznając, że fakt wyraźnego uznania odsetek od obligacji, które niewątpliwie są papierami
wartościowymi, za przychody z kapitałów pieniężnych, uzasadnia stanowisko, że nie mogą równocześnie być
zaliczone do przychodów z działalności gospodarczej.
Wspólnicy wnieśli skargę kasacyjną.
Stanowisko NSA
Sąd przyznał racje wspólnikom, a więc uchylił decyzję i wyrok WSA z następującym uzasadnieniem. Spółka
osobowa, a więc m.in. jawna, jest podmiotem transparentnym na gruncie podatku dochodowego. Ta transparentność
podatkowa spółek osobowych dotyczy wyłącznie kwestii podmiotowości podatkowoprawnej i pozostaje bez wpływu
na ocenę przedmiotu opodatkowania, w tym jego kwalifikacji do określonego źródła przychodów. Oznacza to, że
wprawdzie spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku PIT, a obowiązek podatkowy powstaje u jej wspólników
niejako z "pominięciem" spółki (jest wspólnikom „przypisany"), to jednak nie można tego samego powiedzieć
o kwalifikacji przychodów uzyskiwanych przez spółkę, tj. nie można kwalifikować ich „z pominięciem" spółki, tak,
jakby spółki nie było. W sensie ekonomicznym bowiem - a w przypadku osobowych spółek handlowych także
w sensie ściśle prawnym (patrz art. 8 § 1 i 2 KSH) - dochód osiągany przez spółkę osobową jest dochodem tej spółki,
a nie jej wspólników. Sam ustawodawca wyraźnie to dostrzega, skoro w art. 8 ust. 1 PDOFizU in principio używa
sformułowania „przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną". Ustawodawca zatem nie przypisuje
przychodu uzyskiwanego przez spółkę bezpośrednio wspólnikowi, w sensie prawnym nie dokonuje automatycznego
transferu przychodu spółki na rzecz wspólnika, lecz buduje konstrukcję opartą na założeniu, że wspólnik uzyskuje
„przychody z udziału w spółce".
Jeśli więc to spółka jawna nabyła obligacje, działając jako przedsiębiorca (innymi słowy: prowadząc działalność
gospodarczą), to spółka, a nie wspólnik, uzyskała przychód z działalności inwestycyjnej. Przychodu tego nie można
przypisać bezpośrednio wspólnikowi, gdyż wspólnik nie uzyskuje przychodu spółki (jego części), lecz przychód
z udziału w spółce, a ten jest wyraźnie uznawany za przychód z działalności gospodarczej (art. 5b ust. 2 PDOFizU).
Istotnym argumentem jest też to, że w ustawie o PIT nie ma regulacji podobnej do tej, która znajduje się w art. 5 ust.
1a ustawy o CIT, który to przepis zyski kapitałowe już na poziomie przychodów przypisuje wspólnikom i kwalifikuje je

do przychodów z zysków kapitałowych ("Przychody z zysków kapitałowych, przypisane wspólnikowi (..), zwiększają
przychody wspólnika uzyskane z tego źródła"). Nie ma zatem normatywnego powodu, aby na gruncie PIT przychód
z odsetek od obligacji przypisać bezpośrednio wspólnikowi.
Należy więc uznać, że przychód wspólnika - osoby fizycznej - z udziału w spółce niemającej osobowości prawnej jest
przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej, bez względu na rodzaj prowadzonej przez spółkę działalności
oraz źródeł, z których spółka ta uzyskuje przychody.
Transparentność podatkowa spółek osobowych jest konstrukcją korzystną dla wspólników, bo nie występuje
opodatkowanie na poziomie spółki, ale zarazem sztuczną, gdyż to przecież spółka prowadzi działalność, występuje
jako podmiot w obrocie gospodarczym i w końcu dla spółki prowadzona jest jedna księgowość, w której
ewidencjonowane są wszystkie przychody i koszty. A podatnikiem jest wspólnik. Na tym tle dochodzi do całkiem
licznych kontrowersji rozstrzyganych ostatecznie jakimiś niuansami prawniczymi. Nie inaczej jest tej sprawie. Weźmy
choćby argument ten: wspólnik nie uzyskuje przychodu spółki, lecz przychód z udziału w spółce. Wyrwany
z kontekstu sprawia wrażenie mętne, lecz umieszczony w całym wywodzie potrafi przekonać, przynajmniej prawnika.
Na pocieszenie wspólnikom spółek osobowych wskażmy, że bodaj liczniejsze problemy podatkowe przynosi
małżeństwo.
wyrok NSA z 19.12.2019 r. II FSK 455/18

Wyrok NSA potwierdził, że przychód wspólnika z udziału w spółce osobowej nie powinien być traktowany jako przychód z kapitałów pieniężnych, lecz jako przychód z działalności gospodarczej. Decyzja ta wpływa na interpretację przepisów podatkowych dotyczących przychodów ze spółek osobowych oraz transparentności podatkowej.