Adres elektroniczny profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu podatkowym

Obowiązek posiadania adresu elektronicznego dla potrzeb doręczenia przez pełnomocnika strony w postępowaniu podatkowym dotyczy adresu elektronicznego w systemie umożliwiającym porozumiewanie się za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Artykuł przedstawia wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz analizę dotyczącą adresów elektronicznych w postępowaniu podatkowym, w tym konieczność posiadania adresu elektronicznego przez profesjonalnych pełnomocników.

Tematyka: adres elektroniczny, pełnomocnik, postępowanie podatkowe, Naczelny Sąd Administracyjny, środki komunikacji elektronicznej, system teleinformatyczny, profesjonalny pełnomocnik

Obowiązek posiadania adresu elektronicznego dla potrzeb doręczenia przez pełnomocnika strony
w postępowaniu podatkowym, będącego adwokatem, radcą prawnym lub doradcą podatkowym, dotyczy
adresu elektronicznego w jakimkolwiek systemie umożliwiającym porozumiewanie się za pośrednictwem
środków komunikacji elektronicznej – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Radca prawny - pełnomocnik A.S. wniósł odwołanie od decyzji Prezydenta Miasta C. w przedmiocie wymiaru podatku
od nieruchomości dołączając pełnomocnictwo, które nie zostało złożone na wymaganym formularzu. Samorządowe
Kolegium Odwoławcze w K. wezwało pełnomocnika do złożenia pełnomocnictwa udzielonego przez podatniczkę
według wzoru określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 138j § 1 pkt 2 ustawy z 29.8.1997 r. –
Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2019 r., poz. 900; dalej jako: OrdPU), czyli m.in. z prawidłowym adresem
elektronicznym pod rygorem pozostawienia odwołania bez rozpatrzenia. Pełnomocnik złożył pełnomocnictwo, jednak
w treści tego dokumentu wskazał adres elektroniczny, który wbrew pouczeniu zawartym w druku, nie był adresem
w systemie teleinformatycznym organu podatkowego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. pozostawiło
odwołanie bez rozpoznania stwierdzając, że braki nie zostały prawidłowo uzupełnione.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił postanowienie organu. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że
od 1.1.2016 r. profesjonalnym pełnomocnikom pisma są doręczane za pomocą środków komunikacji elektronicznej
albo w siedzibie organu podatkowego. Ponadto doręczenie pełnomocnikowi profesjonalnemu może również nastąpić
w sposób tradycyjny, czyli na zasadach określonych w art. 144 § 1 pkt 1 OrdPU, w przypadku wystąpienia
problemów technicznych uniemożliwiających organowi podatkowemu doręczenie pism za pomocą środków
komunikacji elektronicznej.
W ocenie Sądu, niewskazanie adresu elektronicznego przez pełnomocnika profesjonalnego nie stanowi przeszkody
w doręczaniu takiej osobie pism przez organ podatkowy, bowiem w takim przypadku należy bowiem zastosować art.
144 § 3 OrdPU. Zdaniem Sądu, w zakresie pojęcia problemów technicznych mieści się także nieprzystosowanie
techniczne organu podatkowego lub adresata do doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
w tym także nieposiadanie adresu elektronicznego.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu uznając, że mimo częściowo błędnego uzasadnienia
zaskarżony wyrok odpowiada prawu. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono, że do zasady doręczenia pism dla stron
reprezentowanych postępowaniu podatkowym przez profesjonalnych pełnomocników następować ma przede
wszystkim za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Pełnomocnik będący radcą prawnym, adwokatem lub
doradcą podatkowym musi zatem dysponować adresem elektronicznym. Naczelny Sąd Administracyjny
wyjaśnił, że w art. 152a OrdPU regulującym sposób doręczania pism w postępowaniu podatkowym za
pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym również doręczeń dokonywanych profesjonalnym
pełnomocnikom, odróżniono dwa adresy elektroniczne – adres elektroniczny adresata i adres elektroniczny
w systemie teleinformatycznym organu podatkowego. Adres elektroniczny adresata służy do doręczenia
zawiadomienia o wysłaniu pisma, a adres elektroniczny w systemie teleinformatycznym organu
podatkowego służy do odbioru pisma. W rezultacie należy uznać, że profesjonalny pełnomocnik dla potrzeb
doręczenia przez organ podatkowy pism w postępowaniu podatkowym może posiadać adres elektroniczny
w dowolnym systemie umożliwiającym porozumiewanie się za pośrednictwem środków komunikacji
elektronicznej a nie wyłącznie w systemie teleinformatycznym organu podatkowego.
W ocenie Sądu, Minister Finansów wskazując we wzorze pełnomocnictwa PPS-1, stanowiącego załącznik do
rozporządzenia Ministra Finansów z 28.12.2015 r. w sprawie w sprawie wzorów pełnomocnictwa szczególnego
i pełnomocnictwa do doręczeń oraz wzorów zawiadomienia o zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu tych
pełnomocnictw (Dz.U. z 2015r. poz. 2330), że ma to być adres elektroniczny w systemie teleinformatycznym organu
podatkowego wykroczył poza zakres upoważnienia ustawowego i nie jest to - z mocy art. 178 w zw. z art. 92 ust. 1
Konstytucji RP - wiążące dla sądu. Upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia nie zawiera bowiem w swej
treści umocowania do zdefiniowania pojęcia adresu elektronicznego profesjonalnego pełnomocnika.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że w druku pełnomocnictwa PPS-1 radca prawny reprezentujący skarżącą
wskazał adres elektroniczny, umożliwiający doręczenie mu zawiadomienia, o którym mowa w art. 152a § 1 OrdPU.
Jednocześnie Naczelny Sąd Administracyjny za błędne uznał stanowisko sądu I instancji, że niewskazanie adresu
elektronicznego pełnomocnika jest równoznaczne z wystąpieniem problemów technicznych uniemożliwiających
organowi doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Problem techniczny, o którym mowa
w art. 144 § 3 OrdPU, nie może być utożsamiany z zaniechaniem wskazania czy zaniechaniem posiadania

przez pełnomocnika strony adresu na ePUAP. Określenie przyczyny niemożności doręczenia jako problemu
technicznego oznacza, że powinien być on związany z działaniem systemu teleinformatycznego, a nie
z działaniem osoby (adresata pism kierowanych do niej przez organ), dotyczącym stworzenia możliwości
komunikowania się z nią za pomocą tego systemu. Z tych powodów problemy techniczne należy rozumieć
wyłącznie jako wadliwość funkcjonowania systemu teleinformatycznego, uniemożliwiającą komunikację elektroniczną
(zob. wyrok NSA z 22.3.2019 r., II FSK 937/17; wyrok NSA z 26.4.2018 r., II FSK 3054/17, orzeczenia.nsa.gov.pl).
Wyroki NSA z 22.1.2020 r., II FSK 533/18, tożsame rozstrzygnięcia zapadły w sprawach o sygn.: II FSK 534/18,
II FSK 535/18, II FSK 536/18, II FSK 537/18, II FSK 538/18

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił konieczność posiadania przez profesjonalnych pełnomocników adresu elektronicznego w celu doręczania pism w postępowaniu podatkowym. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla sposobu komunikacji między organami podatkowymi a pełnomocnikami, precyzując rolę adresów elektronicznych w procesie doręczania dokumentów.