Szersza definicja procesu mineralogicznego. NSA daje nadzieję na odzyskanie akcyzy

Zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej zużywanej w procesach mineralogicznych może być interpretowane szerzej niż dotychczas, co daje nadzieję na odzyskanie nadpłaconych kwot. NSA w wyroku z 29.11.2019 r. podjął decyzję o konieczności ponownego rozpatrzenia sprawy, uwzględniając bardziej elastyczną definicję procesu mineralogicznego. Orzeczenie to ma istotne znaczenie dla branży mineralogicznej i metalurgicznej, otwierając nowe możliwości korzystania z ulg podatkowych przy zużyciu energii elektrycznej.

Tematyka: NSA, zwolnienie z akcyzy, energia elektryczna, proces mineralogiczny, nadpłata, ulgi podatkowe

Zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej zużywanej w procesach mineralogicznych może być interpretowane
szerzej niż czyniły to przez lata organy podatkowe. Tak stwierdził NSA w niedawnym wyroku. Pojawia się
więc szansa na powalczenie o odzyskanie nadpłaconych kwot.
W czasach, gdy stawka akcyzy na energię elektryczną wynosi 5 zł za MWh, popularne kilka lat temu zwolnienia
akcyzowe w zakresie energii elektrycznej zostały nieco zapomniane. Być może tymczasowo, bo stan preferencji
akcyzowej nie będzie trwał wiecznie. Z drugiej strony, NSA rozstrzyga właśnie kwestię prawidłowości interpretacji
indywidualnych wydawanych odnośnie tzw. zwolnień procesowych. Sądy pierwszej instancji zasadniczo nie były dla
podatników przychylne. Nie każdy więc decydował się na walkę do końca. Kto nie spróbował, dziś może jednak
żałować.
Przebieg sprawy
Podatnik prowadzi działalność w zakresie produkcji granulatów mas ceramicznych stosowanych do wytwarzania
płytek. Spora ilość energii elektrycznej zużywana jest przez podatnika podczas wstępnego przygotowania surowców.
Chodzi m.in. o naważanie surowców w wagozasilaczach oraz wstępne rozdrabianie dużych brył glin. Zdaniem
podatnika, czynności te dokonywane są w ramach procesu mineralogicznego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 33
ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 864 ze zm.; dalej jako: AkcyzU). W związku
z tym, energia elektryczna zużywana w ramach tego procesu może korzystać, pod pewnymi warunkami, ze
zwolnienia z akcyzy na podstawie art. 30 ust. 7a pkt 4 AkcyzU.
Organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika. Nie miał co prawda wątpliwości, że produkcja granulatu
jako taka została sklasyfikowana jako proces mineralogiczny w nomenklaturze NACE pod kodem DI 26 „produkcja
produktów z pozostałych surowców niemetalicznych”. Niemniej, wstępne przygotowanie surowców oraz wstępne
rozdrabianie dużych brył nie stanowi zdaniem organu elementu procesu mineralogicznego w ścisłym znaczeniu.
W trakcie tych czynności materiał nie podlega bowiem przemianom fizykochemicznym. A to jest warunek niezbędny
do skorzystania ze zwolnienia z akcyzy. Nie dotyczy ono innych czynności (takich jak np. przygotowanie surowca do
produkcji), w których fizykochemiczna przemiana surowca nie zachodzi.
Stanowisko takie podzielił WSA w Kielcach w wyroku z 12.1.2017 r. (I SA/Ke 633/16). Zdaniem sądu, nie podlega
zwolnieniu z akcyzy energia elektryczna zużyta do czynności wstępnych, przygotowawczych do wykonania ściśle
rozumianego procesu mineralogicznego (tj. takiego, gdzie zachodzą fizykochemiczne przemiany surowców).
Zdaniem sądu, zakresu zwolnienia z akcyzy nie należy w sposób nieuzasadniony rozszerzać wbrew nakazowi ścisłej
interpretacji przepisów przewidujących ulgi i preferencje podatkowe.
Stanowisko NSA
W wyroku z 29.11.2019 r. (I GSK 353/17) NSA uznał tego rodzaju zawężające stanowisko organu i WSA za
nieuprawnione. Nieuprawnione jest bowiem utożsamianie zwolnienia z akcyzy wyłącznie z czynnościami,
w których zachodzą przemiany fizykochemiczne. Nie wynika to bowiem wprost z tych przepisów. A wręcz
przeciwnie. Sama definicja procesu mineralogicznego przewiduje bowiem, że mieści się w tym pojęciu m.in. także
„cięcie, formowanie i wykańczanie kamieni ozdobnych”. A więc czynności, w ramach których nie dochodzi do
przemian chemicznych, a jedynie fizyczne (mechaniczne) przeobrażenie surowca mineralnego w gotowy produkt (lub
półprodukt).
Z tego względu, NSA nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy, uwzględniając wskazany przez siebie sposób wykładni
pojęcia procesu mineralogicznego.
Opisywane orzeczenie jest bardzo ważne dla wszystkich, którzy ubiegali się o tzw. „procesowe” zwolnienia z akcyzy
energii elektrycznej. Poza mineralogią, zwolniona z akcyzy jest także energia elektryczna zużywana w procesach
metalurgii, redukcji chemicznej oraz elektrolizy. Począwszy od 1.1.2016 r., wiele podmiotów produkcyjnych wdrażało
w swoich zakładach tego rodzaju zwolnienia. Większość czyniła to w opcji „bezpiecznej”, tj. w oparciu o potwierdzony
przez Dyrektora KIS w interpretacji indywidualnej zakres przysługującego zwolnienia (opomiarowany następnie na
liczbach rzeczywistych podlicznikami). Problem w tym, że organy podatkowe konsekwentnie ograniczały zakres
zwolnienia wyłącznie do czynności, w ramach których dochodziło do daleko idących przemian w surowcach
(zazwyczaj pod wpływem wysokiej temperatury). Czynności przygotowawcze oraz końcowe, (np. konfekcjonowanie),
ramach których często także dużo energii elektrycznej było zużywanej, z zasady ze zwolnienia nie korzystały. Do
czasu – omawiany wyrok otwiera istotną furtkę. Z uwagi na definicję procesu mineralogicznego, jest ważny

zwłaszcza dla podmiotów z tej branży (tj. np. producentów szkła, gipsów, ceramiki, cementu). Nie można jednak
wykluczyć, że tezy NSA nie mogą znaleźć zastosowania np. dla rozszerzenia zakresu zwolnienia w przemyśle
metalurgicznym. Tam również sądy (w tym również NSA) odwołują się bowiem do konieczności fizykochemicznych
przemian warunkujących możliwość zwolnienia z akcyzy. Gdyby zaś uznać, że to wcale nie jest warunek niezbędny,
możliwe może okazać się rozszerzenie zakresu zwolnienia wszędzie tam, gdzie w surowcach zachodzą przemiany
wyłącznie fizyczne (czyli bez udziału wysokiej temperatury). Z drugiej strony, nie oznacza to że 100% energii
zużywanej w czasie produkcji szkła lub ceramiki może korzystać ze zwolnienia z akcyzy. Na podstawie
przywoływanego wyroku nie sposób uznać, że zwolniona może być np. energia wykorzystywana do oświetlenia hal
produkcyjnych albo urządzeń jedynie pośrednio mających wpływ na przemiany surowców (np. dmuchaw do
powietrza wykorzystywanego do wielkiego pieca hutniczego, zob. wyrok TSUE z 7.9.2017 r., sygn. C-465-17
Hüttenwerke Krupp Mannesmann GmbH). Choć przy obecnej stawce akcyzy na energię elektryczną, ewentualna
oszczędność z rozszerzenia zakresu zwolnienia nie będzie największa, nie można wykluczyć że podatnicy (również
Ci, którzy odpuścili walkę z fiskusem w postępowaniach interpretacyjnych) nie będą występować z wnioskami
o stwierdzenie nadpłaty za przeszłe okresy. Nie można wykluczyć także, że dobrze przygotowane i uargumentowane
wnioski mają szanse powodzenia. Ale to już zupełnie odrębna historia, oby również nie mająca finału przed NSA.
Wyrok NSA z 29.11.2019 r., I GSK 353/17

Wyrok NSA z 29.11.2019 r. (I GSK 353/17) wprowadza istotne zmiany w interpretacji zwolnień akcyzowych dla energii elektrycznej zużywanej w procesach mineralogicznych. Decyzja ta może skutkować możliwością odzyskania nadpłaconych kwot przez podatników działających w tej branży. Jest to znaczący krok w kierunku rozszerzenia zakresu zwolnień podatkowych na podstawie bardziej elastycznej definicji procesu mineralogicznego.