Przesunięcia majątkowe dotyczące małżeńskiej wspólności majątkowej jako niestanowiące nabycia na gruncie PIT
Darowizna z majątku osobistego jednego z małżonków do majątku wspólnego obojga małżonków nie stanowi nabycia, od którego należy liczyć 5-letni okres wyłączający opodatkowanie przychodu ze zbycia nieruchomości. Artykuł omawia spór dotyczący interpretacji tego zdarzenia podatkowego oraz stanowiska organów podatkowych i sądów administracyjnych.
Tematyka: przesunięcia majątkowe, wspólność majątkowa, PIT, darowizna, nabycie nieruchomości, interpretacja podatkowa, sądy administracyjne, małżeńskie ustroje majątkowe
Darowizna z majątku osobistego jednego z małżonków do majątku wspólnego obojga małżonków nie stanowi nabycia, od którego należy liczyć 5-letni okres wyłączający opodatkowanie przychodu ze zbycia nieruchomości. Artykuł omawia spór dotyczący interpretacji tego zdarzenia podatkowego oraz stanowiska organów podatkowych i sądów administracyjnych.
Darowizna z majątku osobistego jednego z małżonków do majątku wspólnego obojga małżonków nie stanowi nabycia, od którego należy liczyć 5-letni okres wyłączający opodatkowanie przychodu ze zbycia nieruchomości. Stan faktyczny Podatniczka od 2012 r. pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustawowy ustrój wspólności majątkowej. W 2013 r., a więc już w trakcie małżeństwa, mąż nabył do majątku osobistego trzy nieruchomości za pieniądze pochodzące z jego majątku osobistego. W 2016 r. podatniczka zawarła z mężem notarialną umowę darowizny, na mocy której nieruchomości te zostały darowane przez męża, przy czym weszły - zgodnie z wolą darczyńcy - do majątku wspólnego małżonków. W 2019 r. małżonkowie sprzedali wszystkie trzy nieruchomości. Podatniczka złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając czy po jej stronie powstał obowiązek podatkowy z tytułu zbycia tych nieruchomości. Zdaniem podatniczki nie powstał, gdyż powyższa darowizna nie stanowi zdarzenia, od którego należy liczyć 5-letni okres wyłączający opodatkowanie przychodu ze zbycia nieruchomości. Organ podatkowy uznał jednak, że podatniczka, otrzymując nieruchomości w darowiźnie od męża, tym samym nabyła je, wobec czego okres wyłączający opodatkowanie w chwili sprzedaży tych nieruchomości jeszcze nie minął. Stan prawny Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU zbycie nieruchomości podlega opodatkowaniu, jeżeli nastąpiło przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie Stanowisko WSA w Krakowie Sąd przyznał rację organowi. Zdaniem sądu nie można przyjmować, iż dokonanie darowizny z majątku odrębnego jednego z małżonków do majątku wspólnego małżonków nie stanowi dla drugiego małżonka nabycia w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU. Jeżeli bowiem przedmiot, będący do tej pory własnością jednego z małżonków, stał się ich współwłasnością, to stan posiadania małżonka, który do tego momentu nie posiadał prawa własności do przedmiotu darowizny, zwiększył się o ten przedmiot. Umowa darowizny jest niewątpliwie jedną z form nabycia, gdyż dopiero z chwilą jej dojścia do skutku obdarowany małżonek nabywa prawo własności do przedmiotu darowizny. Bez znaczenia dla tej oceny pozostaje to, czy przedmiot darowizny został przekazany do majątku odrębnego obdarowanego małżonka, czy do majątku objętego wspólnością. Darowizna nieruchomości do majątku wspólnego z majątku odrębnego jednego małżonka jest więc nabyciem nieruchomości przez drugiego małżonka w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU. Innego rozstrzygnięcia nie sposób pogodzić z zasadami prawa cywilnego. Stanowisko NSA Sąd II instancji przyznał jednak racje podatniczce. W ślad za dotychczasowym orzecznictwem przyjął, że gdy istnieją wątpliwości w zakresie interpretacji terminu „nabycie" użytego w art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU, a opodatkowanie dotyczy podatników dokonujących zbycia majątku osobistego poza działalnością gospodarczą, uzasadnione jest zastosowanie zasady in dubio pro tributario. W konsekwencji nie można odnosić rozumienia tego pojęcia użytego w ustawie podatkowej do jego znaczenia na gruncie prawa prywatnego, w tym wynikającego z przepisów prawa rodzinnego dotyczących małżeńskich ustrojów majątkowych. Tak więc pomimo tego, że darowizna polegająca na przesunięciu składników majątkowych z majątku osobistego jednego z nich do majątku wspólnego obojga małżonków, jest czynnością prawną rozporządzającą nieodpłatną, to jednak nie powoduje w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU nabycia nieruchomości przez drugiego małżonka. Konsekwencje podatkowe darowizny z majątku odrębnego do majątku wspólnego winny być identyczne, jak w przypadku umownego rozszerzenia wspólności majątkowej małżeńskiej w trybie art. 48 KRO. W efekcie sąd przyjął, że nabycie nieruchomości przez podatniczkę nastąpiło już z chwilą ich nabycia przez męża do jego majątku osobistego, a więc w 2013 r. Powyższy korzystny dla podatników pogląd dominuje w orzecznictwie sądów administracyjnych, choć częściej wyrażany jest na kanwie małżeńskiej umowy majątkowej rozszerzającej wspólność majątkową. Musimy na koniec przyznać się do pewnego przekształcenia stanu faktycznego. Otóż w stanie faktycznym rozpatrywanym przez sądy małżonkowie zbyli nieruchomość nie w 2019 r., ale w roku 2016. A w tej sytuacji rozpatrywana tu kwestia prawna i tak nie miała znaczenia, bo nawet jeśli liczyć 5-letni okres od nabycia nieruchomości przez samego małżonka (w 2013 r.), 5-okres jeszcze nie minął. Dlatego NSA, teoretycznie przyznając rację podatniczce i twierdząc, że WSA wypowiedział nietrafny pogląd, musiał skargę kasacyjną oddalić, czyli utrzymać w mocy wyrok WSA. Tyle że z diametralnie innym uzasadnieniem. Zmieniliśmy więc stan faktyczny tak, by ilustrował konsekwencję praktyczną przedstawianej kontrowersji: przy przyjęciu stanowiska organu podatkowego i WSA obowiązek podatkowy powstaje (5-letni okres liczony jest od 2016 r.), a przy przyjęciu poglądu NSA - nie powstaje (5-letni okres liczony jest od końca 2013 r., a więc w 2019 r. już minął). wyrok NSA z 12.2.2020 r. II FSK 933/18
Sąd II instancji przyznał racje podatniczce, argumentując, że darowizna między małżonkami nie stanowi nabycia nieruchomości w rozumieniu ustawy podatkowej. Przedstawione są konsekwencje podatkowe oraz interpretacje prawa dotyczące małżeńskich ustrojów majątkowych.