Usługi gminy w zakresie edukacji jako wyłączone z VAT
Pobierane przez szkoły i przedszkola opłaty za wyżywienie dzieci i pracowników w stołówkach tych placówek nie podlegają opodatkowaniu VAT. Gmina złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej dotyczącej opodatkowania czynności związanych z wydawaniem posiłków dzieciom i pracownikom oraz pobieraniem opłat za pobyt w przedszkolu ponad 5 godzin. Sąd w Opolu przyznał rację gminie, uzasadniając, że działalność stołówek szkolnych jest uzupełnieniem zadań edukacyjnych gminy, które nie mają charakteru komercyjnego.
Tematyka: opłaty za wyżywienie, szkoły, przedszkola, stołówki, podatek VAT, interpretacja podatkowa, sąd, opodatkowanie, edukacja, gmina, WSA Opolu
Pobierane przez szkoły i przedszkola opłaty za wyżywienie dzieci i pracowników w stołówkach tych placówek nie podlegają opodatkowaniu VAT. Gmina złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej dotyczącej opodatkowania czynności związanych z wydawaniem posiłków dzieciom i pracownikom oraz pobieraniem opłat za pobyt w przedszkolu ponad 5 godzin. Sąd w Opolu przyznał rację gminie, uzasadniając, że działalność stołówek szkolnych jest uzupełnieniem zadań edukacyjnych gminy, które nie mają charakteru komercyjnego.
Pobierane przez szkoły i przedszkola opłaty za wyżywienie dzieci i pracowników w stołówkach tych placówek oraz opłaty za ponad 5-godzinny pobyt dziecka w przedszkolu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Stan faktyczny Gmina prowadzi publiczne przedszkola i szkoły, będące jednostkami budżetowymi (dalej: placówki oświatowe). W celu realizacji zadań opiekuńczych i wspomagania właściwego rozwoju uczniów placówki oświatowe prowadzą stołówki. Posiłki przygotowywane są przez pracowników tych placówek. Korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej jest odpłatne, a warunki korzystania ze stołówki, w tym wysokość opłat za posiłki, ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę. W myśl Prawa oświatowego odpłatność za posiłki stanowi tylko tzw. „wsad do kotła". Do opłat za korzystanie przez uczniów z posiłku w stołówce szkolnej nie wlicza się wynagrodzeń osób zatrudnionych w stołówce, narzutów na wynagrodzenia ani kosztów prowadzenia stołówki (tj. energii cieplnej, energii elektrycznej, kosztów dostawy wody, kosztów odprowadzenia ścieków, kosztów remontu i utrzymania czystości w pomieszczeniach kuchni i stołówki, kosztów wyposażenia pomieszczeń kuchennych, kosztów badań sanitarno-epidemiologicznych i podobnych). Jeśli chodzi o przedszkola, to wysokość opłat określa rada gminy. Są to opłaty za opiekę za ponad 5-godzinny pobyt w przedszkolu oraz za wyżywienie. Na korzystanie dzieci z posiłków w szkole nie są zawierane umowy cywilnoprawne. Wydawanie posiłków dzieciom - uczniom danej szkoły odbywa się na podstawie zgłoszenia rodzica, potwierdzającego, że wnioskuje o wydawanie posiłków dziecku. Analogiczne zasady obowiązują w stołówkach przedszkolnych. Dopuszcza się korzystanie z wyżywienia przez kadrę pedagogiczną oraz niepedagogiczną za odpłatnością. Celem istnienia stołówek nie jest świadczenie usług gastronomicznych jako takich, ale wyłącznie pełnienie funkcji socjalno-bytowych, polegających na zapewnieniu żywienia w ramach realizacji funkcji opiekuńczej przez przedszkola i szkoły. Na kanwie tych okoliczności gmina złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT następujące czynności: - wydawanie posiłków dzieciom w przedszkolu i uczniom w szkole; - wydawanie posiłków pracownikom pedagogicznym; - wydawanie posiłków pracownikom niepedagogicznym; - pobieranie opłat za pobyt w przedszkolu pond 5 godzin. Zdaniem gminy, żadna z tych czynności nie podlega opodatkowaniu. Jednak zdaniem organu interpretującego wszystkie powyższe czynności podlegają opodatkowaniu jako odpłatne świadczenie usług. Gmina zaskarżyła więc interpretację do sądu. Stan prawny Podatkowi VAT nie podlegają czynności wykonywane w ramach władztwa publicznego, czyli w wykonaniu obowiązków publicznoprawnych. Zawierający to wyłączenie podatkowe przepis art. 15 ust 6 VATU ma następujące brzmienie: „nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych". Stanowisko WSA w Opolu Sąd przyznał rację gminie w odniesieniu do wszystkich wymienionych przez gminę świadczeń. Sąd wskazał, że wytyczenie granicy pomiędzy władczą, pozostającą poza sferą VAT, działalnością organu władzy publicznej a jego zachowaniem realizowanym w płaszczyźnie działalności gospodarczej wymaga odwołania się do unormowań z zakresu prawa administracyjnego regulujących danego rodzaju działanie organów publicznoprawnych (tu: działań w sferze oświaty). Nie ma wątpliwości, że edukacja publiczna należy do publicznych zadań własnych gminy. Zorganizowanie stołówki (wyżywienia) dla dzieci jest zadaniem placówki oświatowej realizowanym w ramach szeroko pojętej edukacji, określonej w ustawie o systemie oświaty. Z przepisów tej ustawy wynika, że wysokość opłat za posiłki nie ma charakteru komercyjnego, ponieważ do opłat wnoszonych za korzystanie przez dzieci z posiłku, nie wlicza się wynagrodzeń pracowników i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki. Dziecko przebywające przez wiele godzin w przedszkolu, czy też uczeń w szkole, musi otrzymywać stosowane posiłki, zaś działalność jednostek edukacji nie jest nakierowana na uzyskiwanie wynagrodzeń z tego tytułu, a służy jedynie stworzeniu dzieciom możliwości przebywania przez ten czas w przedszkolu lub szkole, co bez zapewnionego wyżywienia byłoby niemożliwe bądź utrudnione. Tak więc działalność stołówek szkolnych stanowi jedynie uzupełnienie, a nawet niezbędny element wykonywania przez gminę zadań w zakresie edukacji. Także wyżywienie dla kadry pracowniczej (personelu pedagogicznego i niepedagogicznego) należy uznać za świadczenie ściśle związane z edukacją. Kadra ta jest bowiem niezbędna, aby szkoły i przedszkola wypełniały zadania edukacji publicznej, z których wykonania nie mogą zrezygnować. Odpłatne żywienie tych osób w ramach stołówki szkolnej (przedszkolnej), prowadzonej w oparciu o Prawo oświatowe, ma zatem charakter pomocniczy w stosunku do prowadzonej działalności opiekuńczej szkoły i przedszkola. Brak jest podstaw do różnicowania usług stołówkowych świadczonych na rzecz nauczycieli oraz pracowników niepedagogicznych szkół i przedszkoli. Zakres czynności wykonywanych przez pracowników administracyjnych, mimo że nie polega na bezpośrednim prowadzeniu zajęć edukacyjnych, pozostaje ściśle związany z działalnością edukacyjną. Jeśli chodzi zaś o opłaty za ponad 5-godzinny pobyt w przedszkolu, sąd wskazał, że objęcie opieką ponad ustawowo bezpłatny czas jest jedynie dodatkowym elementem sprawowania opieki nad dzieckiem w ramach już realizowanego wychowania przedszkolnego. Rodzice mogą się w tym zakresie zdecydować na dłuższy pobyt dziecka w przedszkolu niż przewiduje podstawa programowa, ale dotyczy to tylko tych rodziców, których dzieci zostały zakwalifikowane do przyjęcia do danej jednostki. W takiej sytuacji dokonują oni pewnej opłaty, jednakże jej wysokość nie jest określana wolą stron, ale jest ukształtowana ustawowo. Dodatkowy czas pobytu dziecka w przedszkolu nie jest objęty odrębną umową, ale jest tylko dodatkowym świadczeniem w ramach ustawowego zadania gminy prowadzenia wychowania przedszkolnego, tyle że odpłatnym. Przy ustalaniu tej opłaty gmina nie kieruje się kalkulacją ekonomiczną (wolnorynkową), lecz przepisami ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Gmina w tym zakresie nie działa więc jako przedsiębiorca i musi taką opiekę świadczyć, nie mając swobody określania ekonomicznie uzasadnionej wysokości kosztu takiej opieki. Nie są to zresztą świadczenia skierowane do wszystkich dzieci, lecz tylko do tych, które już są przyjęte do przedszkola; tym samym nie są konkurencyjne wobec innych pomiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie kształcenia przedszkolnego. Trafność wyroku nie budzi cienia wątpliwości. Natomiast upór fiskusa, który pomimo istnienia od kilku lat jednolitej korzystnej dla gmin linii orzeczniczej, cały czas wydaje niekorzystne dla gmin rozstrzygnięcia, budzi zdecydowany sprzeciw. Gwoli dokładności wskażmy, że wspomniana linia orzecznicza, na którą powołał się też sąd w niniejszej sprawie, nie jest całkiem jednolita w odniesieniu do posiłków wydawanych pracownikom placówek oświatowych, ale i w tym zakresie zdecydowanie dominuje stanowisko, że również te świadczenia nie podlegają podatkowi VAT. wyrok WSA w Opolu z 6.3.2020 r. I SA/Op 27/20
Sąd w Opolu potwierdził, że świadczenia związane z wyżywieniem dzieci i pracowników placówek oświatowych nie podlegają opodatkowaniu VAT, ponieważ stanowią część zadań edukacyjnych gminy. Fiskus, mimo jednolitej linii orzeczniczej, utrzymuje niekorzystne dla gmin rozstrzygnięcia, co budzi sprzeciw.