Nakładanie kary porządkowej na pełnomocnika

Publikacja omawia problem nakładania kary porządkowej na pełnomocnika w kontekście nieprzekazania danych organowi podatkowemu. Sprawa dotyczy kontroli podatkowej spółki w zakresie rozliczeń VAT za 2018 r. oraz postępowania organów podatkowych wobec pełnomocnika i spółki. Analizuje stan faktyczny oraz stan prawny, uwzględniając argumenty strony, decyzję organu oraz rozstrzygnięcie sądu. Podkreśla znaczenie odpowiedzialności za własne działania oraz konieczność odróżnienia adresata wezwania od osoby odpowiedzialnej za wykonanie wezwania.

Tematyka: nakładanie kary porządkowej, pełnomocnik, odpowiedzialność podatkowa, kontrola podatkowa, JPK_FA, OrdPU, WSA Gorzów Wielkopolski, wezwanie organu podatkowego, niesporządzenie danych, odpowiedzialność za własne działania

Pełnomocnik nie może ponosić odpowiedzialności za nieprzekazanie organowi podatkowemu danych,
których nie uzyskał od podatnika (swojego mocodawcy).
Stan faktyczny
Urząd skarbowy (US) wszczął kontrolę podatkową wobec spółki w zakresie rozliczeń VAT za 2018 r. W toku kontroli
US wezwał spółkę do udostępnienia, w formie elektronicznej, danych w postaci plików w formacie xml,
odpowiadających strukturze modułu JPK_FA, w terminie 5 dni od otrzymania wezwania. Odpowiedź na to wezwanie
złożył doradca podatkowy, który zgłosił się jako pełnomocnik spółki. Po jakimś czasie wobec niewpłynięcia danych
US ponownie wezwał spółkę (tym razem doręczając wezwanie pełnomocnikowi), do udostępnienia danych.
W odpowiedzi pełnomocnik poinformował, że jego mocodawca, czyli spółka, nie prowadzi modułu księgowego faktury
VAT - moduł JPK_FA, zatem nie przekaże żądanych danych, gdyż nie jest w ich posiadaniu. US ponowił żądanie
udostępnienia danych, uzasadniając je tym, że JPK_FA jest jedną ze struktur, które wchodzą w skład jednolitego
pliku kontrolnego. Poinformował, że zgodnie z informacją Ministra Finansów plik JPK FA jest sporządzany wyłącznie
na żądanie organów podatkowych i kontrolnych. Jego wygenerowanie na żądanie organu podatkowego jest
konieczne i należy do obowiązków podatnika. Poinformowano spółkę, że posługiwała się programem komputerowym
do wystawiania faktur VAT i tym samym była obowiązana do sporządzenia i udostępnienia plików JPK_FA.
W odpowiedzi pełnomocnik ponownie w imieniu spółki odmówił złożenia plików JPK_FA.
W tym stanie rzeczy US wydał postanowienie, w którym ukarał pełnomocnika karą porządkową w wysokości 1.500 zł
za niezłożenie danych.
Pełnomocnik zaskarżył to postanowienie do sądu.
Stan prawny
W celu dyscyplinowania uczestników procedur podatkowych organy podatkowe zostały wyposażone w możliwość
nałożenia kary porządkowej w wysokości do 2.800 zł na stronę, pełnomocnika, świadka lub biegłego, którzy mimo
prawidłowego wezwania organu podatkowego nie zastosowali się do tego wezwania (art. 262 § 1 OrdPU),
a w szczególności bezzasadnie nie przedstawili w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek
posiadania wynika z przepisów prawa (art. 262 § 1 pkt 2a OrdPU).
Stanowisko WSA w Gorzowie Wielkopolskim
Sąd uchylił nałożoną karę. Sąd uznał, że US miał prawo wystosować powyższe wezwania do spółki, a spółka
powinna wezwanie to wykonać. Rzecz jednak w tym, że bezzasadnie organ uznał, że to pełnomocnik jest podmiotem
podlegającym karze za nieprzedstawienie danych elektronicznych w formie pliku JPK_FA. Wobec treści składanych
przez pełnomocnika oświadczeń nie można uznać, iż to jego zachowanie doprowadziło do niewykonania wezwania
organu. Otóż najpierw oświadczył, że „spółka nie prowadzi modułu księgowego faktury VAT - modułu JPK_FA, zatem
nie przekaże żądanych informacji". Pouczony przez organ kontroli o tym, że plik taki jest tworzony na żądanie organu
na podstawie danych odpowiadających co do zasady treści faktur sprzedażowych, pełnomocnik podał, że spółka mu
takich danych nie przekazała, ponieważ - jak miano go poinformować - spółka wystawia faktury „poza modułem
księgi głównej". Z tych odpowiedzi organ wysnuł wniosek, że niewykonanie wezwania wynikło z „uporczywego"
działania pełnomocnika. Zdaniem sądu, z powyższych odpowiedzi składanych w imieniu spółki wynika, że
nieudostępnienie organowi danych nie wynikło z zaniechania pełnomocnika, lecz było konsekwencją odmowy
wygenerowania pliku przez kontrolowaną spółkę. Pełnomocnik wskazywał, że sam nie był w posiadaniu danych
żądanych przez organ. Stąd jego rola ograniczać się mogła wyłącznie do przekazania mocodawcy żądania organu
i do ewentualnych prób wyperswadowania na nim wypełnienia obowiązków wynikających z wezwania. Organy,
argumentując o uporczywej obstrukcji ze strony pełnomocnika, nie dowiodły, że był on w posiadaniu żądanych
danych. Nie dowiodły jednocześnie, że nie dochował on obowiązku przekazania żądania spółce.
W konsekwencji chybione jest wskazanie pełnomocnika jako podmiotu, którego zaniechania zakłócały prowadzenie
kontroli. Odpowiedzialność za niesporządzenie danych w formie pliku JKP-FA spoczywa na spółce.
To, że kara porządkowa może być nałożona na stronę lub na pełnomocnika strony, wyrażone jest wprost w art. 262 §
1 OrdPU. Natomiast kwestia, czy w danym przypadku należy ukarać stronę czy jej pełnomocnika, nie musi być
zawsze oczywista. Pewne jest jedynie to, że przy wyborze osoby odpowiedzialnej należy stosować zasadę
odpowiedzialności jedynie za własne działania albo zaniechania. W świetle tej zasady rozstrzygnięcie przyjęte przez
sąd jawi się jako oczywiście trafne, bo nie można obciążać pełnomocnika brakiem dokumentacji u strony.

Należy więc odróżniać kwestię, do kogo należy kierować wezwanie, od kwestii, kto ma odpowiadać za niewykonanie
wezwania. Przypomnijmy, że gdy strona ustanowiła pełnomocnika, to wszelkie pisma, w tym wezwania, należy
doręczać jemu, a nie stronie (art. 145 § 2 OrdPU), co nie może oznaczać jego odpowiedzialności za niewłaściwą
reakcję strony na pismo organu, jeśli pismo to stronie przekazał.

wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 11.3. 2020 r. I SA/Go 818/19

WSA w Gorzowie Wielkopolskim uchylił nałożoną karę porządkową na pełnomocnika, argumentując, że odpowiedzialność za nieprzekazanie danych spoczywa na spółce, a nie na pełnomocniku. Sąd podkreślił konieczność właściwego adresowania wezwań oraz zasady odpowiedzialności za własne działania. Wyrok jest istotny dla dyscyplinowania uczestników procedur podatkowych i wyznacza granice odpowiedzialności pełnomocnika.