Odmienna ocena skutków podatkowych transakcji przez organy podatkowe wobec stron umowy nie uzasadnia wznowienia postępowania

Rozbieżność w ocenie stanu faktycznego między organami podatkowymi nie zawsze uzasadnia wznowienie postępowania podatkowego. Opisano sytuację, w której uniewinniający wyrok sądu karnego nie wpłynął na decyzje organów podatkowych. Publikacja analizuje kwestie związane z oceną skutków podatkowych transakcji przez różne organy oraz warunki wznowienia postępowania podatkowego zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Tematyka: rozbieżność oceny, skutki podatkowe, wznowienie postępowania, organy podatkowe, uniewinniający wyrok, nowe okoliczności

Rozbieżność w ocenie stanu faktycznego między dwoma organami podatkowymi nie może być uznana za
przesłankę wznowienia postępowania określoną w art. 240 § 1 pkt 5 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja
podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.; dalej jako: OrdPU). Co do zasady również uniewinniający
wyrok sądu karnego nie jest nową okolicznością faktyczną lub nowym dowodem w sprawie podatkowej
chyba że, sąd karny przesądził o istotnej dla rozstrzygnięcia w sferze podatku okoliczności faktycznej –
wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Stan faktyczny
W 2006 r. „O.” sp. z o.o. zawarła z „R.” sp. z o.o. umowę sprzedaży prawa wieczystego użytkowania gruntu. Organy
podatkowe zakwestionowały obniżenie przez „O.” sp. z o.o. w następstwie korekty faktury należnego z tego tytułu
podatku od towarów i usług o kwotę ponad 600 tys. zł, korekta nie uwzględniała bowiem tego, że rozliczenie
nastąpiło częściowo w PLN a częściowo w EUR. „O.” sp. z o.o. wniosła skargę, a następnie skargę kasacyjną, ale
sądy administracyjne obu instancji potwierdziły prawidłowość stanowiska organów podatkowych.
W 2017 r. „O.” sp. z o.o. wystąpiła o wznowienie postępowania z uwagi na to, że ujawniły się nowe, nieznane
dotychczas organowi, dowody w postaci dokumentów dotyczących „R.” sp. z o.o. w postaci deklaracji podatkowych
i korekty deklaracji, a także protokoły kontroli przeprowadzonej przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W., które
potwierdzały prawidłowość rozliczenia transakcji po dokonanej korekcie. Podatniczka twierdziła, że zapoznała się
z tymi dokumentami dopiero w toku postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem
uniewinniającym Prezesa Zarządu „O.” sp. z o.o. od popełnienia przestępstwa zaniżenia podstawy opodatkowania
w podatku VAT, a w konsekwencji zawyżenia podatku VAT do zwrotu o kwotę 600 tys. zł. We wniosku dowodzono,
że decyzje wobec „O.” sp. z o.o. zostały wydane z rażącym naruszeniem art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP
i wynikającej z niego zasady równego traktowania podatników, bowiem w tej samej sytuacji faktycznej - w związku
z wykonywaniem transakcji, jej dwie strony zostały potraktowane w sposób odmienny przez różne organy podatkowe.
Po wznowieniu postępowania podatkowego, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W. odmówił uchylenia
kwestionowanej decyzji, uznając, że w sprawie nie wystąpiła przesłanka określona w art. 240 § 1 pkt 5 OrdPU,
bowiem organ posiadał wiedzę o odmiennej ocenie skutków podatkowych transakcji wobec „R.” sp. z o.o. Stanowisko
to podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który oddalił skargę podkreślając, że aby została
spełniona przesłanka wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną określona w art. 240 § 1 pkt 5
OrdPU, ujawnione okoliczności faktyczne muszą mieć istotne znaczenie dla sprawy, charakteryzować się
przymiotem nowości, istnieć w dniu wydania decyzji ostatecznej i być nieznane organowi wydającemu tę decyzję.
Ujawnienie nowych okoliczności faktycznych w rozumieniu wskazanego przepisu nie oznacza sytuacji, w której takie
okoliczności faktyczne są wyprowadzane tylko z odmiennej oceny dowodów znanych organowi wydającemu decyzję
w „zwykłym” postępowaniu.
Z uzasadnienia NSA
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną „O.” sp. z o.o. W uzasadnieniu podkreślono, że nie
każda wadliwość postępowania podatkowego, która może być rozważana w toku zwykłej kontroli
instancyjnej i w konsekwencji wpływać na kierunek rozstrzygnięcia, może stanowić skuteczną podstawę
wznowienia postępowania. Nowe okoliczności faktyczne, o których mowa w art. 240 § 1 pkt 5 OrdPU, to
okoliczności, które gdyby były znane organowi to spowodowałyby rozstrzygnięcie sprawy w inny sposób od
przyjętego w decyzji kończącej wznowione postępowanie, czyli obiektywne okoliczności, które w sposób
istotny modyfikują ustalony przez organ stan faktyczny sprawy (zob. wyrok NSA z 23.5.2019 r., II FSK 1593/17,
; wyrok NSA z 8.5.2019 r., II FSK 72/19,
). W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, rozbieżność
w ocenie stanu faktycznego między dwoma organami podatkowymi, nie może być jednak uznana za przesłankę
wznowienia przewidzianą w art. 240 § 1 pkt 5 OrdPU. Jak wyjaśniono, z treści decyzji ostatecznej z 2009 r. wynika,
że organ podatkowy był świadomy stanowiska innego organu podatkowego, zaś błędna ocena okoliczności
faktycznych nie uzasadnia żądania wznowienia postępowania, gdyż nie jest tym samym co brak wiedzy o określonej
okoliczności (zob. wyrok NSA z 24.7.2018 r., I FSK 1748/16,
; wyrok NSA z 24.5.2018 r., I FSK 1549/16,
).
Naczelny Sąd Administracyjny uznał też, że wyrok sądu karnego wydany wobec Prezesa Zarządu „O.” sp. z o.o. nie
stanowi nowego dowodu, w rozumieniu art. 240 § 1 pkt 5 OrdPU. Orzeczenie to nie istniało w chwili wydawania
decyzji ostatecznej z 2009 r. i nie przesądza kwestii skutków podatkowych spornej transakcji. W wyroku decydowano

o odpowiedzialności karnoskarbowej prezesa spółki, zaś u niewinnienie od zarzutu zawyżenia kwoty podatku do
zwrotu nie może być utożsamiane z wiążącym ustaleniem następstw podatkowych dokonanej przez strony
czynności prawnej, w tym sensie, że sąd karny nie rozstrzygał o prawidłowości bądź wadliwości stanowiska
Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. Uniewinniający wyrok sądu karnego nie jest co do zasady nową
okolicznością faktyczną lub nowym dowodem w sprawie podatkowej, a tym samym nie stanowi przesłanki
wznowienia postępowania podatkowego (zob. wyrok NSA z 26.2.2019 r., II FSK 3436/18,
; wyrok NSA
z 14.2.2018 r., II FSK 135/16,
).
Wyrok NSA z 27.4.2020 r., I FSK 442/20

Naczelny Sąd Administracyjny podkreśla, że rozbieżność w ocenie stanu faktycznego między organami podatkowymi nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania. Z kolei uniewinniający wyrok sądu karnego nie jest uznawany za nową okoliczność faktyczną w sprawach podatkowych. Publikacja analizuje również znaczenie nowych okoliczności faktycznych w kontekście wznowienia postępowania podatkowego.