Zagrożenie upadłością podstawą wstrzymania wykonania decyzji

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej może być uzasadnione w przypadku, gdy podatnik udowodni, że istnieje realne ryzyko upadłości spowodowane postępowaniami podatkowymi. Artykuł omawia sytuację spółki, która znalazła się w trudnej sytuacji finansowej z powodu zaległości podatkowych i wstrzymywania zwrotu VAT. Decyzja NSA stanowi ważny precedens dotyczący interpretacji przesłanek wstrzymania wykonania decyzji podatkowej

Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, wstrzymanie wykonania decyzji, upadłość, podatnik, zobowiązania podatkowe, precedens, ryzyko finansowe, NSA

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji jest uzasadnione
w sytuacji, gdy podatnik uprawdopodobni, że na skutek zbiegu okoliczności związanych z postępowaniami
podatkowymi może dojść do jego upadłości.
Stan faktyczny
„A.” sp. z o.o. sp.k. w skardze na decyzję w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku od towarów i usług
z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego paliw silnikowych złożyła wniosek o wstrzymania wykonania zaskarżonej
decyzji. Podatniczka wyjaśniła, że funkcjonuje na rynku od kilkudziesięciu lat w formule spółki rodzinnej, nie jest
nastawiona na krótkotrwały zysk, nie wyzbywa się aktywów a jej obecna sytuacja nie jest skutkiem nieprzemyślanych
działań, tylko rezultatem toczących się postępowań wymiarowych połączonych ze wstrzymaniem przez organy
podatkowe zwrotu podatku VAT w kwocie przekraczającej 3 mln zł. „A.” sp. z o.o. sp.k. zawarła i spłaca układ ratalny
dotyczący decyzji podatkowej w kwocie przekraczającej 2 mln 900 tys. zł. Jednocześnie podatniczka wskazała, że jej
zysk za rok 2018 w stosunku do roku poprzedniego był niemal dziesięciokrotnie niższy i wyniósł jedynie 1,46%
przychodów, zaś wartość zobowiązań i rezerw na zobowiązania z kwoty 6,2 mln zł wzrosła niemal do kwoty 13,4 mln
zł.
Z uzasadnień WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi stwierdził, że na poczet zabezpieczenia zobowiązań skarżącej na
rachunku depozytowym organu I instancji zostało zgromadzone 900 tys. zł. W uzasadnieniu uznano, że skoro
zaskarżona decyzja jest jedyną, która została wydana wobec podatniczki, to ma ona zabezpieczone środki na
zaspokojenie wynikającego z niej zobowiązania podatkowego. Zdaniem Sądu, ponieważ działalność skarżącej
została już bardzo ograniczona, a wręcz faktycznie wstrzymana, to wykonanie spornej decyzji nie może już wpłynąć
na prowadzoną działalność.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie i wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji
oraz poprzedzającej ją decyzji uznając, że skarżąca wypełniła obowiązek uprawdopodobnienia zajścia
niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków (zob.
postanowienie NSA z 29.1.2020 r., I FZ 259/19,
; postanowienie NSA z 3.10.2019 r., I FZ 190/19,
).
W uzasadnieniu podkreślono, że w postępowaniu o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu sąd wydaje
postanowienie na podstawie akt sprawy, co oznacza, że w tym postępowaniu należy uwzględnić również
dowody przedstawione w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy pod warunkiem, iż uzasadnienie
wniosku o udzielenie ochrony tymczasowej odnosi się do tych kwestii. Pomimo tego, że przesłanki
o udzielenie prawa pomocy i wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu są rozłączne, to zawarte
w pierwszym z wniosków informacje obrazują sytuację strony, która winna być wzięta pod uwagę także
w postępowaniu o udzielenie ochrony tymczasowej (zob. postanowienie NSA z 29.1.2020 r., I FZ 241/19,
; postanowienie NSA z 3.10.2019 r., I FZ 190/19,
).
Podatniczka wskazała, że cały jej zysk w 2018 r. wyniósł 660 tys. zł przy przychodach wynoszących 45 mln zł.
Ponieważ zaskarżona decyzja wraz z odsetkami przekracza 834 tys. zł, wyegzekwowanie jej spowoduje
konsekwencje tak poważne, że nawet ewentualny zwrot tej kwoty nie będzie mógł odwrócić powstałych skutków.
Skarżąca wyjaśniła, że jej działalność polega na obrocie paliwami i prowadzeniu stacji paliw, zaś
nieuregulowanie zobowiązań spowoduje wstrzymanie dostaw i rozliczeń z kontrahentami oraz pozbawi ją
środków na bieżący obrót paliwem, co to doprowadzi do wstrzymania działalności gospodarczej i ryzyka
upadłości. „A.” sp. z o.o. sp.k. twierdziła też, że w zwykłych okolicznościach mogłaby uiścić należną kwotę, gdyby
nie fakt, że postępowanie wymiarowe zbiegło się z postępowaniami o zwrot VAT w kwocie przekraczającej 3 mln zł,
które to postępowania te były wielokrotnie przedłużane, co przesunęło w czasie zwrot podatku VAT.
Naczelny Sąd Administracyjny przyznając podatniczce ochronę tymczasową wskazał, że przedstawione
okoliczności i groźba upadłości uprawdopodobniają zarówno przesłankę znacznej szkody, jak i trudnych do
odwrócenia skutków warunkujące wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji. Jak wyjaśniono, pod
pojęciem wyrządzenia znacznej szkody należy rozumieć taką szkodę - majątkową lub niemajątkową - której
nie będzie można wynagrodzić przez późniejszy zwrot spełnionego świadczenia lub nie będzie można jej
wyegzekwować ani też nie będzie możliwe przywrócenie rzeczy do stanu pierwotnego. Natomiast trudne do
odwrócenia skutków, to takie skutki prawne lub faktyczne, które raz zaistniałe, spowodują istotną bądź
trwałą zmianę rzeczywistości, przy czym powrót do stanu poprzedniego może nastąpić tylko po dłuższym
czasie lub przy stosunkowo dużym nakładzie sił i środków. Sąd uznał, że w tych okolicznościach nie można

oczekiwać od podatniczki aby gromadziła środki finansowe na pokrycie wszystkich potencjalnych rozliczeń
z organami podatkowymi, zwłaszcza, że jej działalność jest ograniczona do minimum.
Postanowienie NSA z 15.4.2020 r., I FZ 71/20

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił postanowienie dotyczące wstrzymania wykonania decyzji podatkowej, uwzględniając argumentację skarżącej dotyczącą ryzyka upadłości spowodowanej egzekwowaniem zaległości podatkowych. Decyzja NSA podkreśla istotę analizy konsekwencji finansowych dla podatnika oraz możliwości odwrócenia skutków wyegzekwowania zobowiązań podatkowych