Udzielanie na żądanie KAS informacji o umowach cywilnoprawnych

W publikacji omawiane jest udzielanie na żądanie KAS informacji o umowach cywilnoprawnych w kontekście kontroli skarbowej. Spółka odmówiła udzielenia informacji, co skutkowało zaskarżeniem decyzji do sądu. Wyrok sądu oraz jego krytyczna analiza są przedstawione w tekście.

Tematyka: KAS, informacje, umowy cywilnoprawne, kontrola skarbowa, spółka, wyrok sądu, krytyka, uprawnienia organów, podatki

Wystarczającym uzasadnieniem żądania informacji przez KAS jest wskazanie, że żądanie wiąże się
z prowadzoną kontrolą skarbową. Podmiot, który ma udzielić informacji na żądanie KAS, nie musi wiedzieć,
jakiego konkretnie podmiotu dotyczy ta kontrola.
Stan faktyczny
Naczelnik urzędu skarbowego wystąpił do spółki o przekazanie następujących informacji:
• czy w okresie od listopada 2018 r. do lutego 2019 r. dysponowała wolnymi lokalami, które mogłyby zostać wynajęte
zainteresowanym podmiotom, wraz ze wskazaniem ich wielkości w przypadku twierdzącej odpowiedzi,
• ile wynosił w ww. okresie czynsz za lokal użytkowy i czy przyjęte są stałe reguły dotyczące terminów płatności, np.
miesięczne, kwartalne, roczne,
• czy przy zawieraniu umowy wymagane jest wpłacenie kaucji - w jakiej wysokości w przypadku twierdzącej
odpowiedzi,
• czy ogólne warunki najmu pomieszczeń dopuszczają dalszy podnajem lokali lub ich części, a jeśli tak, to czy
wymagana jest zgoda/akceptacja wynajmującego oraz czy zgoda ta musi być wyrażona w formie pisemnej, jeszcze
przed zawarciem umowy podnajmu,
• czy w przypadku niedochowania warunków umowy, także z przyczyn dalszego podnajmu bez zgody i wiedzy
wynajmującego, umowa przewiduje restrykcje, np. pod rygorem nieważności umowy (lub innym),
• przesłanie przykładowej umowy na wynajem (bez danych wskazujących najemcę) obowiązującej w okresie listopad
2018 r. - do chwili obecnej,
• czy w okresie listopad 2018 r.- do chwili obecnej obowiązuje umowa na wynajem powierzchni zawarta z firmą B sp.
z o.o.,
• na jaki okres została zawarta ww. umowa, jakie pomieszczenia były jej przedmiotem (liczba pomieszczeń i ich
metraż),
• jakie są warunki umowy, w szczególności dotyczące płatności (kwot i terminów) oraz możliwości dalszego
udostępnienia lokalu lub jego części osobom trzecim (na podstawie jakiego stosunku prawnego),
• czy najemca powiadomił wynajmującego o rozpoczęciu podnajmu, a jeśli tak, to na czyją rzecz,
• przedłożenia kopii umowy zawartej z B sp. z o.o. z siedzibą w W. wraz z aneksami oraz schematu (planu)
wynajmowanych pomieszczeń.
W uzasadnieniu tego żądania organ wskazał, że wskazał, że uzyskanie powyższych informacji jest związane
z prowadzoną kontrolą podatkową.
Spółka odmówiła udzielenia tych informacji i zaskarżyła do sądu postanowienie będące formalną podstawą żądania
skierowanego do niej przez organ. Spółka podniosła, że niektóre z żądanych informacji nie mają, jako informacje
ogólne, bezpośredniego związku z rozliczeniami podatkowymi, a do pozostałych informacji - dotyczących umowy ze
spółką B - organ powinien mieć dostęp, skoro prowadzi kontrolę w tej spółce. Ponadto, organ nie wskazał
w uzasadnieniu postanowienia okoliczności, z których wynika konieczność pozyskania żądanych informacji.
Stan prawny
Na podstawie art. 45 ust. 1 KASU organy Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) w celu realizacji swoich zadań
mogą przetwarzać informacje, w tym dane osobowe, o zdarzeniach mających bezpośredni wpływ na powstanie lub
wysokość zobowiązania podatkowego, a także występować o udostępnienie dokumentów zawierających takie
informacje.
Organ KAS nie może jednak żądać dokumentów i informacji, do których ma dostęp (art. 45 ust. 2 KASU).
Informacje i dokumenty są udostępniane nieodpłatnie na podstawie postanowienia, w którym organ powinien
wskazać okoliczności, z których wynika konieczność pozyskania żądanych informacji (art. 45 ust. 3 KASU).
Stanowisko WSA w Łodzi

Sąd uznał, że zaskarżona czynność organu jest prawidłowa, wobec czego oddalił skargę. Skoro w uzasadnieniu
postanowienia organ sprecyzował, że chodzi kontrolę podatkową, to wskazał tym samym, że informacje dotyczą
określonego zobowiązania podatkowego. Sąd podzielił stanowisko organu, że spółka, a więc uogólniając - podmiot,
który ma udzielić informacji, nie musi wiedzieć, jakiego konkretnie podmiotu dotyczy kontrola podatkowa.
Wystarczające są informacje, że podmiot ten korzysta lub korzystał z jakiegoś lokalu użytkowego spółki, co - zdaniem
sądu - mimo dość lakonicznej treści, wynika jednak z zaskarżonego postanowienia.
Sąd uznał, że gołosłowny jest również zarzut żądania przekazania informacji i dokumentów, do których organ
powinien mieć dostęp, kontrolując rozliczenia spółki B. Po pierwsze, spółka nie została poinformowana, że kontrola
podatkowa dotyczy właśnie tego podmiotu, a po drugie, spółka nie ma żadnych dowodów na to, że podmiot
kontrolowany dysponuje żądanymi informacjami i dokumentami.

Komentarz
Omawiany wyrok zasługuje na krytykę. Sąd nader lakonicznie odniósł się do zarzutów stawianych przez spółkę.
Pierwsza część pytań skierowanych do spółki ma charakter ogólny i trudno się dopatrzyć bezpośredniego wpływu
informacji o lokalach, którymi dysponuje spółka, na powstanie lub wysokość konkretnego zobowiązania podatkowego
innego podmiotu. Sąd na to nie zwrócił uwagi. To niedobrze, bo akceptacja szerokich uprawnień do żądania
informacji bez właściwego uzasadnienia takich żądań grozi powrotem do państwa policyjnego, którego jedną z cech
jest to, że organom władzy publicznej wolno pytać o wszystko. Wracając do sprawy, nie można wykluczyć, że i te
ogólne informacje mogły mieć bezpośredni związek ze zobowiązaniami podatkowymi spółki B, ale nieprawidłowość
polegała na tym, że organ tego związku nie wskazał (wbrew art. 45 ust. 3 KASU), a sąd to zaakceptował.
Natomiast zarzut spółki, że organ nie powinien pytać o informacje dotyczące spółki B, skoro prowadzi wobec niej
kontrolę podatkową, jest nietrafny i to nie tylko dlatego, że organ KAS - zdaniem sądu - nie musi, żądając informacji,
wskazywać, o czyje zobowiązanie podatkowe chodzi (co jest zresztą dyskusyjne), ale dlatego, że żądanie
dokumentów od kontrahenta podatnika jest uzasadnione choćby tym, że sam podatnik mógł te dokumenty
spreparować. Innymi słowy, nie wydaje się, by przytoczony wyżej art. 45 ust. 2 KASU stanowił przeszkodę żądania
informacji od kontrahentów podatnika, wobec którego toczone są procedury podatkowe.

wyrok WSA w Łodzi z 2.4.2020 r. I SA/Łd 863/19

Sąd uznał, że żądanie informacji przez KAS było uzasadnione w kontekście prowadzonej kontroli podatkowej. Wyrok sądu został skomentowany jako niewystarczająco uzasadniony i potencjalnie zagrażający szerokim uprawnieniom organów władzy publicznej.