Odliczenie VAT od nabycia usług gastronomicznych – kolejny wyrok NSA

Tematyka: odliczenie VAT, usługi gastronomiczne, wyrok NSA, podatnik, usługi hotelowe, neutralność podatku

Nawet najmłodszy adept sztuki rozliczeń VAT wie, że nie można odliczać podatku naliczonego od nabycia
usług gastronomicznych (poza posiłkami dla pasażerów). Tylko ci starsi adepci pamiętają jednak, że drzewiej
przepisy brzmiały inaczej. Powrót do przeszłości ma w tym przypadku walory nie tylko sentymentalne.
Zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j.: Dz.U.2020, poz. 106, t.j. ze
zm., dalej: VATU), obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez
podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla
pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.
Do końca 2008 r. ww. ograniczenie literalnie nie dotyczyło jednak tych przypadków, gdy usługi tego rodzaju zostały
nabyte przez podatników świadczących usługi turystyki inne niż opodatkowane marżą, jeśli w ich skład wchodzą
usługi noclegowe lub gastronomiczne albo jedne i drugie.
Czego dotyczyła sprawa?
Podatnik prowadzi hotele w jednej z nadmorskich miejscowości. W latach 2008-2013, powierzył on prowadzenie
usług gastronomicznych (posiłki dla gości hotelowych) podmiotowi trzeciemu - podwykonawcy. Z tytułu świadczenia
tego rodzaju usług, podwykonawca wystawiał na podatnika faktury.
Podatnik chciał odliczać podatek naliczony z tego rodzaju faktur. Z uwagi na przywoływaną wyżej zmianę przepisów
VATU miał jednak co do tego wątpliwości. Podatnik wystąpił zatem z wnioskiem o wydanie interpretacji
indywidualnej, by ewentualne odliczenie dokonać w sposób bezpieczny.
Organ podatkowy nie spojrzał na prawo do odliczenia przychylnym okiem. Osią rozstrzygnięcia nie była nawet sama
zmiana przepisów i brak naruszenia tzw. klauzuli stand still. Organ dowodził bowiem, że podatnik „nie świadczy usług
turystyki”, zatem nie może powoływać się na uchylone przepisy. Usługa hotelowa nie stanowi bowiem sama w sobie
usługi turystyki.
WSA w Szczecinie w wyroku z 31.5.2017 r., (I SA/Sz 365/17) stanął jednak po stronie podatnika i przyznał mu prawo
do odliczenia podatku naliczonego od tego rodzaju wydatków. Fiskus nie dał za wygraną i wniósł skargę kasacyjną.
Rozstrzygnięcie NSA
W wyroku z 21.1.2020 r. (I FSK 1393/17) NSA oddalił skargę fiskusa. Stwierdził zatem, że podatnik świadczący
usługi hotelowe może odliczyć podatek naliczony od nabycia usług gastronomicznych. Usługi hotelowe stanowią
bowiem podstawowy składnik szerszej kategorii usług turystyki, o których traktuje art. 88 pkt. 1 pkt 4 lit. a VATU
w swojej uchylonej przeszło dwanaście lat temu formie.
NSA podkreślił, że właśnie do takiej jak nasz podatnik kategorii podmiotów adresowane jest wyłączenie ograniczenia
prawa do odliczenia. Przeciwne podejście doprowadziłaby do wniosków, które pozostawałyby w rażącej sprzeczności
z zasadą neutralności tego podatku. Nie budzi bowiem wątpliwości, że istota podatku od wartości dodanej sprowadza
się do tego, że podatek ten obciąża ostatecznego konsumenta, a nie podmioty, które uczestniczą we wcześniejszych
fazach obrotu.
Niedopuszczalna jest więc sytuacja, w której podatnik prowadzący działalność hotelarską i w związku z tym
nabywający usługi gastronomiczne w celu ich odsprzedaży na rzecz swoich klientów, pozbawiony byłby prawa do
odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych usług. W ten sposób ciężar ekonomiczny podatku poniósłby nie
ostateczny konsument, jakim jest gość hotelowy, a przedsiębiorca.
Komentarz
Omawiany wyrok wydany został po orzeczeniu TSUE z 2.5.2019 r. w sprawie Grupa Lotos S.A., sygn. C-225/18.
Uwzględnia więc jego tezy. Te zaś aprobują istnienie prawa do odliczenia podatku, gdy nabywca świadczy usługi
turystyki. Jeśli jednak podatnik nie świadczy usługi turystyki, prawo do odliczenia może być kwestionowane.
Problem w tym, że TSUE nie odnosił się szerzej do samego pojęcia „usługi turystyki". A to właśnie od znaczenia tego
pojęcia, jego rozumienia, uzależniona jest ocena, czy prawo do odliczenia podatku przysługuje. Tym lepiej, że NSA
nie po raz pierwszy podjął te wyzwanie, powołując się m.in. na definicję zawartą w art. 4 pkt 1 ustawy z 24.11.2017 r.
o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (t.j.: Dz.U. z 2019 r., poz. 548 ze zm.). To bowiem
kolejny pozytywny wyrok w podobnej sprawie, obok m.in. wyroku WSA we Wrocławiu z 10.1.2020 r., (I SA/Wr

920/19) czy wyroku NSA z 22.11.2019 r., (I FSK 1259/17). Wszystkie one dotyczą jednak podmiotów świadczących
usługi hotelarskie.
Mniej szczęścia miał podatnik-sprawca całego zamieszania przed TSUE. W wyroku z 11.9.2019 r., (I FSK 2084/15)
NSA uchylił się bowiem od rozstrzygnięcia, czy podmiot refakturujący usługi noclegowe i gastronomiczne świadczy
usługi turystyki, powołując się na błędy proceduralne.
I FSK 1393/17

Wydany przez NSA wyrok potwierdza prawo podatnika świadczącego usługi hotelowe do odliczenia podatku naliczonego od nabycia usług gastronomicznych. Decyzja ta odnosi się do podstawowej zasady neutralności podatku VAT, która kładzie nacisk na obciążenie ostatecznego konsumenta. Wyrok ten stanowi istotne wsparcie dla przedsiębiorców działających w branży hotelarskiej, zapewniając im równość warunków konkurencyjnych.