Egzekucja podatków ze wspólnego rachunku bankowego małżonków

Organ egzekucyjny wystawił tytuł wykonawczy na oboje małżonków, prowadząc egzekucję z rachunku bankowego związanego z jednoosobową działalnością gospodarczą podatniczki. W wyniku sporu sądowego sąd uznał, że egzekucja była z majątku wspólnego małżonków, co wymagało wystawienia tytułu na oboje małżonków. Stanowisko sądu podkreśla, że nieuwzględnienie małżonka w tytule wykonawczym jest rażącym naruszeniem prawa.

Tematyka: egzekucja podatkowa, wspólny rachunek bankowy, małżonkowie, tytuł wykonawczy, odpowiedzialność majątkowa, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, postępowanie egzekucyjne, sąd administracyjny, zarzut formalny

Organ egzekucyjny, prowadząc egzekucję z rachunku bankowego prowadzonego w związku z jednoosobową
działalnością gospodarczą jednego z małżonków, powinien wystawić tytuł wykonawczy na oboje małżonków.
Stan faktyczny
Organ podatkowy przeprowadził wobec podatniczki postępowanie podatkowe zakończone niekorzystną decyzją
wymiarową. Na podstawie tej decyzji zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, w ramach którego wystawiono na
podatniczkę tytuł wykonawczy. Podatniczka ma męża i w tym małżeństwie obowiązuje wspólność majątkowa.
Czynność egzekucyjna została skierowania właśnie do majątku wspólnego małżonków, ściślej - do rachunku
bankowego, którego współposiadaczami są oboje małżonkowie.
Podatniczka wniosła zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji, podnosząc szereg uchybień po stronie organu
egzekucyjnego, a jednym z nich było to, że w wystawionym tytule wykonawczym nie wskazano męża podatniczki,
wobec czego egzekucji nie można było kierować do majątku wspólnego małżonków. Tylko ten zarzut będzie dalej
opisywany.
Organ podatkowy wydał postanowienie, w którym oddalił zarzuty podatniczki. Organ wskazał, że egzekucja została
skierowana do rachunku bankowego, który był rachunkiem firmowym - związanym z działalnością gospodarczą
prowadzoną przez podatniczkę jednoosobowo, a więc bez udziału jej męża.
Podatniczka zaskarżyła to postanowienie do sądu.
Stan prawny
W sprawie krzyżują się przepisy trzech ustaw. Najpierw Ordynacja podatkowa przesądza, że podatnik odpowiada za
zobowiązania podatkowe całym swoim majątkiem (art. 26), a jeżeli pozostaje w związku małżeńskim,
odpowiedzialność ta obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny małżonków (art. 29 § 1).
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przesądzają, że do majątku wspólnego małżonków należą m.in.
„pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków" (art. 31 § 2 pkt 1)
i nie ma żadnej wątpliwości, że zwrot ten obejmuje także przychody z działalności gospodarczej.
W sprawie poruszane były następujące regulacje ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji:
- „jeżeli egzekucja ma być prowadzona zarówno z majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka, jak i z ich
majątków osobistych, tytuł wykonawczy wystawia się na oboje małżonków" (art. 27c);
- „podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być m.in. błąd co do osoby
zobowiązanego (art. 33 § 1 pkt 4) oraz niespełnienie w tytule wykonawczym wymogów określonych w art. 27 tej
ustawy (art. 33 § 1 pkt 10);
- zajęcie wierzytelności jest skuteczne w odniesieniu do rachunku bankowego prowadzonego dla kilku osób
fizycznych, którego współposiadaczem jest zobowiązany (art. 81 § 1a).
Stanowisko WSA w Łodzi
Sąd uznał, że zarzut podatniczki jest zasadny. Okoliczność prowadzenia egzekucji z rachunku firmowego podatniczki
nie zmienia tego, że jest to egzekucja z majątku wspólnego małżonków. W małżeństwie podatniczki obowiązywał
ustawowy zakres wspólności majątkowej, a ten obejmuje także dochody z działalności gospodarczej.
W konsekwencji, środki wpływające na zajęty egzekucyjnie rachunek były też środkami męża podatniczki. Tytuł
wykonawczy powinien być więc wystawiony na oboje małżonków. Niewskazanie małżonka podatnika nie jest przy
tym jedynie nieistotnym uchybieniem formalnym, gdyż konsekwencją tego uchybienia jest pozbawienie go
jakichkolwiek uprawnień procesowych w postępowaniu egzekucyjnym. A tak być nie może, skoro egzekucja
prowadzona jest także z jego majątku. Dlatego pominięcie małżonka w tytule wykonawczym jest rażącym
naruszeniem prawa, gdyż pozbawia małżonka prawa do udziału w postępowaniu.
Sąd podkreślił, że wystawienie tytułu wykonawczego także na małżonka niebędącego dłużnikiem nie oznacza, że
małżonek ten uzyskuje status zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym. Jest to więc szczególny przypadek
uczestnictwa w postępowaniu egzekucyjnym.
W odpowiedzi na argument organu, że przepis dający podstawę wniesienia zarzutu na niespełnienie w tytule
wykonawczym wymogów formalnych, czyli art. 33 § 1 pkt 10 EgzAdmU, wskazuje jedynie na wymogi określone w art.

27 EgzAdmU, a nie wymienia art. 27c tej ustawy, sąd wskazał, że podstawą zarzutu nieuwzględnienia małżonka
w tytule wykonawczym są łącznie przepisy art. 33 § 1 pkt 4 i 10 EgzAdmU, jak to jednolicie przyjmują od dawna sądy
administracyjne.
Odpowiadając na argument organu, że zajęcie rachunku bankowego jest skuteczne w odniesieniu do wszystkich
osób fizycznych będących współposiadaczami tego rachunku, sąd wskazał, że przepis art. 27c EgzAdmU jest
przepisem szczególnym w stosunku do art. 81 § 1a tej ustawy. a poza tym istotna wadliwość tytułu wykonawczego
jest wystarczającą podstawą uznania egzekucji za bezskuteczną.
Organ został zobowiązany, przy ponownym rozpatrzeniu zarzutów podatniczki, do uwzględnienia powyższych
wskazań.

Komentarz
Stanowisko zajęte przez sąd w opisywanej sprawie jest zgodne z utrwalonym kierunkiem orzeczniczym sądów
administracyjnych, a więc nie powinno podlegać dyskusji. Można tylko dodać, że wygranie opisanego sporu przez
podatniczkę może okazać się zwycięstwem jedynie pyrrusowym. Podatniczka wygrała bowiem spór wyłącznie
z przyczyn formalnych, wobec czego, jeśli w międzyczasie nie nastąpi przedawnienie, prawdopodobne jest, że organ
wystawi nowy, tym razem prawidłowy, tytuł wykonawczy na to samo zobowiązanie i na jego podstawie przeprowadzi
skuteczną egzekucję długu podatniczki.

wyrok WSA w Łodzi z 22.4.2020 r. III SA/Łd 174/20

Wygranie sporu przez podatniczkę może być tylko zwycięstwem formalnym, gdyż organ może wystawić nowy, poprawny tytuł wykonawczy i przeprowadzić skuteczną egzekucję długu. Stanowisko sądu w tej sprawie jest zgodne z utrwalonym kierunkiem orzeczniczym sądów administracyjnych.