Opodatkowanie przychodu z tytułu wierzytelności spadkowej

Tematyka: opodatkowanie, przychód, wierzytelność, spadek, odsetki, PIT, zasady podatkowe, interpretacja podatkowa, sąd, wyrok, WSA Gdańsk, NSA, interpretacja, prawo podatkowe

Jeżeli podatnik odziedziczył wierzytelność pieniężną, to późniejsze otrzymanie zapłaty tej wierzytelności oraz
odsetek naliczonych za okres przed śmiercią spadkobiercy nie podlega podatkowi dochodowemu (PIT).
Podatkowi temu podlegają jedynie odsetki naliczone za okres od dnia śmierci spadkodawcy do dnia zapłaty.
Stan faktyczny
Podatnik nabył w spadku po matce wierzytelność z tytułu spłaty udziału w prawie własności nieruchomości, którą
miała otrzymać matka w kwocie 279 200 zł. Matka zmarła, nie otrzymawszy tej kwoty. Podatnik po śmierci matki
złożył w urzędzie skarbowym zeznanie SD-Z1 i skorzystał ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn
przysługującego osobom najbliższym.
Po jakimś czasie dłużnik odziedziczonej wierzytelności wypłacił podatnikowi jako spadkobiercy całą kwotę spłaty
wraz z odsetkami.
Podatnik złożył wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy otrzymane z tego tytułu pieniądze podlegają
opodatkowaniu podatkiem PIT. Zdaniem podatnika nie podlegają i odpowiedź ta rozciąga się nie tylko na kwotę
główną spłaty, ale także na otrzymane odsetki - zarówno te, które przypadły za okres przed śmiercią matki, jak i te,
które obliczono za okres od śmierci matki do dnia zapłaty kwoty głównej.
Organ podatkowy uznał, że stanowisko podatnika jest nieprawidłowe w całej rozciągłości. Zdaniem organu, skoro
w skład nabytego przez skarżącego spadku wchodziło prawo majątkowe, a nie środki pieniężne z tytułu spadku,
należy uznać, że otrzymana potem kwota należności głównej wraz z odsetkami nie podlega regulacjom ustawy
o podatku od spadków i darowizn i tym samym podlega przepisom ustawy o PIT. Opodatkowaniu podatkiem
dochodowym podlega więc zarówno kwota główna, jak i wszystkie odsetki.
Podatnik zaskarżył interpretację do sądu.
Stan prawny
Z opodatkowania podatkiem PIT wyłączone są przychody podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn
(art. 2 ust. 1 pkt 3 PDOFizU).
Na gruncie PIT do przychodów z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 PDOFizU) należy kwalifikować przychody, które
nie mogą być zakwalifikowane do źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8. Przychodami z innych źródeł są min.
różnego rodzaju nieodpłatne świadczenia (art. 20 ust. 1 PDOFizU).
Stanowisko WSA w Gdańsku
Sąd przyznał rację podatnikowi, ale tylko częściowo. Najbardziej oczywista jest kwalifikacja podatkowa otrzymanej
należności głównej (279 200 zł z tytułu spłaty). Skoro przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stosuje się
do nabycia praw majątkowych w drodze dziedziczenia, zaś nabyte przez podatnika roszczenie o otrzymanie spłaty
równowartości wierzytelności zmarłej wchodzi do spadku, to przychody z tytułu nabycia tego prawa majątkowego
podlegają opodatkowaniu na podstawie powyższej ustawy. Dotyczy to także samej spłaty jako pieniężnego surogatu
wierzytelności zmarłej. Przyjęcie poglądu zaprezentowanego przez organ prowadziłoby do dwukrotnego
opodatkowania tego samego przychodu, tj. raz podatkiem od spadków, drugi raz podatkiem dochodowym.
Bardziej złożona jest kwestia opodatkowania odsetek. Pierwotnie sąd uznał, że również otrzymane odsetki nie
podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT, ale wyrok ten został skutecznie zaskarżony przez fiskusa. NSA nakazał
ponowne rozpoznanie sprawy i odrębne ustosunkowanie się do odsetek.
Ostatecznie WSA jako sąd I instancji sąd uznał, że odsetki naliczone za okres od otwarcia spadku (śmierci matki)
podlegają jednak opodatkowaniu podatkiem PIT jako przychody z innych źródeł. Sąd wskazał, że wyłączenie
z opodatkowania należności głównej nie oznacza, że wolne od podatku PIT są także odsetki od niej naliczone.
Odsetki naliczone od dnia otwarcia spadku do dnia zapłaty nie są immanentnie związane z należnością główną.

Komentarz
Podsumujmy. Podatkowi PIT nie podlega przychód z tytułu należności głównej oraz z tytułu odsetek naliczonych za
okres przed śmiercią spadkodawcy, a podlega przychód z tytułu odsetek naliczonych od dnia śmierci spadkodawcy.
Powyższe rozstrzygnięcie nie powinno budzić wątpliwości. Zamiana wierzytelności pieniężnej na jej zapłatę nie
powoduje przysporzenia majątkowego - jest tylko zmianą formy składnika majątkowego z zachowaniem jego

wysokości. Wraz z wierzytelnością pieniężną niezapłaconą w terminie dziedziczy się też odsetki za opóźnienie w jej
zapłacie. Nie można jednak odziedziczyć czegoś, co powstało dopiero po śmierci spadkodawcy, a tak jest przecież
z odsetkami naliczonymi za okres po tym zdarzeniu. To, że odsetki są świadczeniem akcesoryjnym w stosunku do
należności głównej ani to, że prawdopodobieństwo otrzymania zapłaty wierzytelności akurat w dniu śmierci
spadkodawcy jest wielce znikome, nie powinno rozstrzygnięcia tego zmieniać.

Wyrok WSA w Gdańsku z 2.6.2020 r., I SA/Gd 54/20

Podatkowi PIT nie podlega przychód z tytułu należności głównej oraz z tytułu odsetek naliczonych za okres przed śmiercią spadkodawcy, a podlega przychód z tytułu odsetek naliczonych od dnia śmierci spadkodawcy. Zamiana wierzytelności pieniężnej na jej zapłatę nie przysparza majątku, a odsetki naliczone za okres po śmierci spadkodawcy nie mogą być odziedziczone. Wyrok WSA w Gdańsku z 2.6.2020 r., I SA/Gd 54/20