TSUE o zwrotach VAT podmiotom zagranicznym oraz o nietransakcyjnym WNT

Tematyka: TSUE, zwroty VAT, nietransakcyjne WNT, przemieszczenie towarów, VAT, rejestracja VAT, ekspansja zagraniczna, dyrektywa Rady, zwrot podatku, podatnicy zagraniczni, neutralność podatkowa

Nie każde przemieszczenie towarów własnych do innego kraju UE skutkuje koniecznością rejestracji VAT
i rozliczania podatku w kraju przeznaczenia. Za to zwrot VAT jest kwestią fundamentalną bez względu na
dochowanie przez podatnika obowiązków rejestracyjnych.
Wydany 11.6.2020 r. wyrok TSUE w sprawie C-242/19CHEP Equipment Pooling NV rozstrzyga dwie kwestie ważne
z perspektywy podatników prowadzących działalność w różnych krajach UE, jednak niekoniecznie zarejestrowanych
w tych różnych krajach dla celów VAT. Kwestia skutków VAT w innym kraju UE jest często zaniedbywana przy
planowaniu podatkowym różnego rodzaju ekspansji zagranicznych. To błąd, bo poza brakiem możliwości odzyskania
VAT zapłaconego w tych krajach, grozi sankcjami lokalnymi za brak rejestracji oraz sprawozdawczości.
Opis sprawy
Spółka CHEP ma siedzibę w Belgii, niemniej prowadzi działalność na terenie całej Europy. Działalność ta polega
w uproszczeniu na nabywaniu palet oraz oddawaniu ich w najem swoim spółkom z grupy w różnych krajach UE.
Jednym z rynków, na którym działa spółka jest Rumunia. Sekwencja zdarzeń w ramach rumuńskiego schematu
biznesowego wygląda następująco:
• Spółka nabywała palety od dostawców z Rumunii oraz z innych krajów UE;
• następnie, Spółka przemieszczała palety do swojej spółki z grupy z siedzibą w Rumunii i udostępnia je w ramach
usługi najmu;
• rumuńska spółka z grupy wykorzystywała palety w ramach usług świadczonych na rzecz podmiotów zewnętrznych,
zarówno lokalnych jak i z innych krajów z UE i spoza UE;
• palety wykorzystane do transportu poza terytorium Rumunii każdorazowo wracały na teren Rumunii.
Spółka CHEP nie była zarejestrowana do celów VAT w Rumunii i nie rozliczała tam podatku. Płaciła za to rumuński
VAT w cenie nabywanych towarów (np. w przypadku palet dostarczanych lokalnie przez rumuńskich dostawców).
Rodziło to po stronie spółki naturalną pokusę obiegania się o zwrot VAT na podstawie przepisów Dyrektywy Rady
2008/8/WE z dnia 12.2.2008 r. określającej szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej,
przewidzianego w dyrektywie 2006/112/WE, podatnikom niemającym siedziby w państwie członkowskim zwrotu, lecz
mającym siedzibę w innym państwie członkowskim (Dz.Urz UE z 2008 r. Nr 44).
Organy rumuńskie odmówiły Spółce prawa do zwrotu VAT. Ich zdaniem Spółka powinna była bowiem zarejestrować
się do celów VAT w Rumunii z uwagi na dokonywanie czynności opodatkowanych. Były nimi zdaniem organów
przemieszczenia palet z terytorium innych krajów UE do Rumunii, czyli nietransakcyjne wewnątrzwspólnotowe
nabycia towarów, a te podlegają opodatkowaniu VAT.
Spółka nie zgodziła się z takim podejściem. Po pierwsze dlatego, że przemieszczenia towarów nie stanowią jej
zdaniem czynności opodatkowanych. Po drugie, nawet gdyby tak było, sam fakt ciążącego na Spółce rzekomego
obowiązku rejestracji do celów VAT nie może pozbawiać jej prawa do ubiegania się o zwrot właściwy dla podatników
zagranicznych.
Sprawa trafiła przed oblicze lokalnego sądu, a następnie przed TSUE.
Stanowisko TSUE
TSUE był tym razem dość konkretny (choć sprawy co do istoty nie rozstrzygnął).
Po pierwsze, podkreślił, że za przemieszczenie do innego państwa członkowskiego nie uznaje się wysyłki lub
transportu towarów jedynie do celów czasowego użycia danych towarów na terytorium państwa członkowskiego
zakończenia wysyłki. Oznacza to, że organy podatkowe mają obowiązek badania, czy przemieszczone towary
zostaną „skonsumowane” na terytorium państwa przeznaczenia. Jeżeli tak, przemieszczenie stanowi czynność
opodatkowaną.
Co równie ważne, istotny jest też kraj wysyłki. Dla uniknięcia opodatkowania VAT, musi być to kraj, w którym podmiot
wysyłający posiada siedzibę. Gdyby więc towary były przemieszczane do Rumunii z innego niż Belgia kraju UE,
czynność taką trzeba opodatkować niezależnie od tego, czy towary są w Rumunii „konsumowane”.

Po drugie, przepisy unijne sprzeciwiają się temu, aby państwo członkowskie odmówiło prawa do zwrotu VAT
podatnikowi mającemu siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego z tego tylko powodu, że podatnik ten
jest lub powinien był zostać zidentyfikowany do celów VAT w państwie członkowskim zwrotu.

Komentarz
Omawiane rozstrzygnięcie jest ciekawe i może mieć znaczenie również z perspektywy polskich podatników, albo też
podatników zagranicznych działających na terenie naszego kraju.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy z 9.11.2018 r (t.j.: Dz.U. z 2018 r., poz. 2174, ze zm., dalej: VATU18), nie
dochodzi do WNT jeżeli przemieszczone towary mają być czasowo używane w Polsce w celu świadczenia usług
przez podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego
rozpoczęcia wysyłki lub transportu. Przepis ten jest więc zgodny z unijną definicją. Czasem bywa jednak mylony
z art. 12 ust. 1 pkt 6 VATU18, zgodnie z którym nie dochodzi do WNT w przypadku czasowego przemieszczenia
towarów w celu wykonania na nich usług – o ile powrócą one do kraju wysyłki. Wymóg powrotu do kraju wysyłki nie
dotyczy zaś omawianej regulacji. O tym rumuńskie organy zdawały się zapomnieć.
Co do kwestii zwrotu VAT, zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 3 VATU18 oraz stosownych przepisów wykonawczych,
ubiegać o niego mogą się podmioty nieposiadające siedziby działalności gospodarczej, stałego miejsca prowadzenia
działalności gospodarczej, z którego dokonywano transakcji gospodarczych, stałego miejsca zamieszkania lub
zwykłego miejsca pobytu na terytorium kraju,. Dodatkowo, podmioty takie nie mogą także dokonywać sprzedaży na
terytorium kraju. A sprzedaż to zgodnie z art. 2 pkt 22 VATU18 odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie
usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Brak jest więc w tej wyliczance nietransakcyjnego (ani też transakcyjnego WNT). Polskie przepisy nie odwołują się
więc do pojęcia „dokonywania czynności opodatkowanych”, lecz do „sprzedaży”. WNT zaś sprzedażą nie jest.
Polskie przepisy nie naruszają zatem pryncypiów unijnych tak jak przepisy rumuńskie.
W praktyce jednak zdarza się, że zagranicznym podmiotom odmawia się zwrotu VAT pod pretekstem konieczności
rejestracji w Polsce. Konstatacja jest wówczas prosta: odliczysz VAT jak się zarejestrujesz, więc nie ma mowy
o naruszeniu neutralności. Nie jest to jednak konstatacja słuszna, zaś omawiany wyrok może stać się przydatnym
argumentem w tym zakresie.

C-242/19

Omawiane rozstrzygnięcie jest ciekawe i może mieć znaczenie również z perspektywy polskich podatników, albo też podatników zagranicznych działających na terenie naszego kraju. C-242/19