Czy przepisy dotyczące schematów podatkowych mogą być przedmiotem interpretacji indywidualnej?

Przepisy dotyczące schematów podatkowych w rozdziale 11a Działu III OrdPU budzą wiele wątpliwości wśród podatników od 1.1.2019 r. Odmowa wydania interpretacji przez organy podatkowe spowodowała spór, który rozstrzygnął Wojewódzki Sąd Administracyjny. Sprawa dotyczyła interpretacji przepisów materialnoprawnych związanych z obowiązkiem informowania o schematach podatkowych i sankcjami za ich niewywiązanie.

Tematyka: przepisy podatkowe, interpretacja indywidualna, schematy podatkowe, wątpliwości podatników, wyrok WSA, obowiązki podatnika, sankcje karne, ochrona podatnika

Od momentu wejścia w życie (1.1.2019 r.) przepisy rozdziału 11a Działu III OrdPU budzą sporo wątpliwości
wśród podatników. Organy podatkowe odmawiają jednak wydawania interpretacji w tym zakresie, twierdząc,
że przepisy te nie mogą być przedmiotem wniosku o interpretację. Wojewódzki Sąd Administracyjny
w Gorzowie Wielkopolskim, w wyroku z 8.4.2020 r., I SA/Go 61/20, rozstrzygnął na korzyść podatnika jeden
z takich sporów.
Stan faktyczny
Przedmiotem skargi podatnika do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim było
postanowienie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o odmowie wydania interpretacji indywidualnej w zakresie
tego, czy w związku z zaangażowaniem pracowników spółki we wdrażanie schematu podatkowego spółka będzie
zobowiązana do poinformowania ich pisemnie o Numerze Schematu Podatkowego zgodnie z art. 86d § 1 ustawy
z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm., dalej: OrdPU).
Organ uznał, że przepisy rozdziału 11a Działu III OrdPU nie mogą być objęte wnioskiem o wydanie interpretacji na
podstawie art. 14b § 1 OrdPU, ponieważ takim wnioskiem mogą być objęte tylko przepisy materialnego prawa
podatkowego. Organ ocenił, że pytanie podatnika nie dotyczyło interpretacji przepisów prawa materialnego
rodzących zobowiązanie podatkowe, i w rezultacie nie był uprawniony ani zobowiązany do wydania interpretacji
indywidualnej.
Rozpatrując skargę na postanowienie organu, WSA w Gorzowie Wlkp. wskazał, że przepisy, których wykładni żądała
skarżąca spółka (art. 86d § 1 i art. 86a § 1 pkt 18 OrdPU) - jako przepisy zawarte w OrdPU - stanowią przepisy
prawa podatkowego w rozumieniu art. 3 pkt 2 OrdPU i mogą być przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji na
podstawie art. 14b § 1 OrdPU.
Sąd zauważył, że przepisy rozdziału 11a Działu III OrdPU mają charakter materialnoprawny, o czym świadczy
umieszczenie rozdziału 11a w Dziale III OrdPU, tj. dziale dotyczącym zobowiązań podatkowych. Zdaniem sądu,
również treść obowiązków dotyczących informacji o schematach podatkowych posiada cechy materialnoprawne,
bowiem czynności narzucane podmiotom na podstawie tych przepisów nie są czynnościami podejmowanymi
w ramach postępowania podatkowego. Ich stosowanie nie dotyczy żadnego konkretnego postępowania
podatkowego, praw i obowiązków strony w toku tego postępowania. Dodatkowo, niespełnienie obowiązku
wynikającego z rozdziału 11a Działu III OrdPU podlega sankcji karno-skarbowej na podstawie art. 80f § 3 KKS,
odmiennie niż w przypadku naruszenia obowiązków procesowych, podlegających rygorowi procesowemu, bądź
karze porządkowej.
Sąd uzupełniająco zauważył, że przedmiotem interpretacji mogą być przepisy prawa podatkowego dotyczące
rozmaitych obowiązków podatnika, nie tylko dotyczących treści obowiązku podatkowego.

Komentarz
Przepisy rozdziału 11a Działu III OrdPU dotyczące obowiązku informowania organów podatkowych o wystąpieniu
schematu podatkowego stanowią dla podatników źródło wielu wątpliwości już od samego momentu wejścia w życie,
tj. od 1.1.2019 r.
Przyczyn tych wątpliwości można upatrywać m.in. w nieprecyzyjnym i niejasnym języku regulacji, co pośrednio
potwierdziło Ministerstwo Finansów publikując 31.1.2019 r. obszerne Objaśnienia podatkowe. Niestety, pomimo
swojej objętości objaśnienia MF również nie rozwiązały wątpliwości podatników.
Jednak niezależnie od sposobu sformułowania przepisów dotyczących schematów podatkowych, należy wskazać
dwa główne źródła wątpliwości i obaw podatników. Po pierwsze przepisy MDR zakładają krzyżowanie się
obowiązków stron transakcji zakwalifikowanej jako schemat podatkowy (np. omyłkowy brak reakcji ze strony
promotora nie zwalnia korzystającego z realizacji przypisanych mu obowiązków), a po drugie KKS przewiduje
dolegliwą karę grzywny w maksymalnej wysokości 720 stawek dziennych w przypadku niewywiązania się
z obowiązków wynikających rozdziału 11a Działu III OrdPU.
W praktyce powoduje to, że podatnicy zawierający transakcję, w celu prawidłowej kwalifikacji danego zdarzenia oraz
wynikających z niego obowiązków na gruncie ww. przepisów OrdPU powinni dojść do wspólnych wniosków
w zakresie statusu danej transakcji (stanowi schemat albo nie) oraz swoich ról implikujących dalsze obowiązki.
Z uwagi na podnoszoną już niejasność przepisów oraz ryzyko sankcji karnej, podatnicy decydują się na
zabezpieczenie swojej pozycji wystąpieniem o wiążącą wykładnię tych przepisów w postaci interpretacji

indywidualnej. Niestety, organy odmawiają wydania interpretacji indywidualnych w tym zakresie, powołując się na
brak materialnoprawnego charakteru przepisów rozdziału 11 Działu III OrdPU.
W tym kontekście, omawiany wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. należy przyjąć z aprobatą. Sąd słusznie podniósł, że
w istocie przepisy dotyczące schematów podatkowych mają charakter materialny, o czym świadczy już samo
umiejscowienie ich w Dziale III OrdPU, dotyczące zobowiązań podatkowych, a nie w dziale IV poświęconym
postępowaniu podatkowemu.
Niezależnie od powyższego, przepisy rozdziału 11a Działu III OrdPU z całą pewnością stanowią przepisy podatkowe
w rozumieniu art. 3 pkt 2 OrdPU, i konsekwencji mogą być przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji
indywidualnej.
Jednocześnie, poza sporem teoretycznym o charakter przepisów dotyczących schematów podatkowych, należy
zwrócić na praktyczny wymiar komentowanego wyroku, który powinien prowadzić do pozytywnego skutku dla
podatnika. Stwierdzając, że analizowane przepisy mogą być przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji
indywidualnej, w praktyce sąd wskazał, że w odniesieniu do tych przepisów podatnik może skorzystać z funkcji
ochronnej interpretacji.
Zważywszy na wskazywane już główne wady polskiej regulacji MDR oraz surowe sankcje karno-skarbowe
w przypadku niewywiązania się z obowiązków raportowania, wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej wydaje
się obecnie jednym z niewielu instrumentów przysługujących podatnikowi, które mogą zabezpieczyć go przed
ryzykiem niespełnienia obowiązków wynikających z przepisów rozdziału 11a Działu III OrdPU.
Mając na uwadze powyższe, należy wyrazić oczekiwanie, że pogląd przedstawiony przez WSA w Gorzowie Wlkp.
w komentowanym wyroku zostanie podzielony również przez inne sądy administracyjne i w konsekwencji wpłynie na
zmianę stanowiska Dyrektora KIS.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 8.4.2020 r., I SA/Go 61/20

Przepisy dotyczące schematów podatkowych są przedmiotem wielu wątpliwości i obaw podatników. Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. potwierdza, że interpretacja indywidualna może być wnioskowana, pomimo odmowy organów. Skutkuje to koniecznością klarownego określenia roli podmiotów w transakcjach oraz uniknięcia kar za niedotrzymanie obowiązków związanych z rozdziałem 11a Działu III OrdPU.