Zwolnienie z VAT usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych
Publikacja omawia zwolnienie z VAT usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, w tym czynności posprzedażowe. Podatnik chce świadczyć usługi agencyjne dla agenta ubezpieczeniowego i złożył wniosek o interpretację podatkową. Organ interpretujący wydał decyzję, ale podatnik zaskarżył ją do sądu. Stanowisko sądu w Gorzowie Wielkopolskim uchyla interpretację organu, argumentując, że pośrednictwo obejmuje zarówno czynności prowadzące do zawarcia umowy, jak i związane z jej wykonaniem.
Tematyka: VAT, usługi pośrednictwa, usługi ubezpieczeniowe, zwolnienie podatkowe, interpretacja podatkowa, sąd, WSA Gorzów Wielkopolski, czynności posprzedażowe, orzecznictwo
Publikacja omawia zwolnienie z VAT usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, w tym czynności posprzedażowe. Podatnik chce świadczyć usługi agencyjne dla agenta ubezpieczeniowego i złożył wniosek o interpretację podatkową. Organ interpretujący wydał decyzję, ale podatnik zaskarżył ją do sądu. Stanowisko sądu w Gorzowie Wielkopolskim uchyla interpretację organu, argumentując, że pośrednictwo obejmuje zarówno czynności prowadzące do zawarcia umowy, jak i związane z jej wykonaniem.
Zwolnienie z VAT usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych obejmuje także usługi dokonywane wobec klientów związanych już wcześniejszą umową, czyli czynności posprzedażowe. Stan faktyczny Podatnik zamierza podjąć współpracę z agentem ubezpieczeniowym zajmującym się pośrednictwem w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Podatnik chce świadczyć usługi na rzecz tego agenta jako tzw. osoba fizyczna wykonująca czynności agencyjne (OFWCA). Usługi te będą polegały w szczególności na wykonywaniu następujących czynności: • informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia; • przedstawianie klientom oferty ubezpieczenia, w tym informowanie o wysokości składki ubezpieczeniowej; • czynności związane z zawieraniem i wykonywaniem umów ubezpieczenia, tj. zbieranie i przekazywanie dokumentów niezbędnych do wystawiania polisy, doręczanie klientom potwierdzenia ubezpieczenia, inkasowanie oraz rozliczanie składek ubezpieczeniowych, monitorowanie płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia. Podatnik złożył wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy czynności te korzystają ze zwolnienia z VAT jako usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Organ interpretujący uznał, że spośród czynności wykonywanych przez podatnika tylko usługi polegające na pośredniczeniu w zawieraniu umów ubezpieczenia, których celem jest doprowadzenie do zawarcia umów ubezpieczeniowych, stanowią pośrednictwo ubezpieczeniowe zwolnione od podatku VAT. Ze zwolnienia korzystać więc mogą następujące czynności: • informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia; • przedstawianie klientom oferty ubezpieczenia, w tym informowanie o wysokości składki ubezpieczeniowej, • wykonywanie czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia, tj. zbieranie i przekazywanie dokumentów niezbędnych do wystawiania polisy, doręczanie klientom potwierdzenia ubezpieczenia, inkasowanie oraz rozliczanie składek ubezpieczeniowych. Natomiast czynność monitorowania płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia jest przejawem uczestniczenia podatnika w wykonaniu lub utrzymaniu zawartych wcześniej umów ubezpieczenia. W konsekwencji, czynność ta nie może korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 VATU, gdyż nie stanowi usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Podatnik zaskarżył interpretację do sądu, twierdząc, że zwolnienie rozciąga się na wszystkie opisane czynności. Stan prawny Zwalnia się od podatku „usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji" (art. 43 ust. 1 pkt 37 VATU). Stanowisko WSA w Gorzowie Wielkopolskim Sąd uchylił zaskarżoną interpretację, przyznając rację podatnikowi. Zdaniem sądu, nie widać żadnych racji, by uznawać, że pośrednictwem w świadczeniu usług są tylko czynności prowadzące do zawarcia umowy, a już nie czynności związane z wykonywaniem zawartych umów. Taki podział jest sztuczny i jego stosowanie prowadzi do nielogicznego i nieuzasadnionego gospodarczo podziału czynności agentów ubezpieczeniowych. Zresztą wady przyjętego przez organ podziału czynności uwypukla sama zaskarżona interpretacja. Organ do usług stanowiących pośrednictwo ubezpieczeniowe zaliczył bowiem doręczanie klientom potwierdzenia ubezpieczenia oraz inkasowanie i rozliczenie składek ubezpieczeniowych, a więc czynności niewątpliwie związane z obsługą trwających już umów ubezpieczenia. Nie wyjaśnił przy tym, czym czynności te różnią się od monitorowania płatności. Sąd wyjaśnił, że działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca żadnej ze stron umowy dotyczącej produktu ubezpieczeniowego. Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych nie tylko z zawieraniem, lecz także z wykonywaniem umów ubezpieczenia. W zakresie usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych mieszczą się usługi typu „front-office" dokonywane wobec ubezpieczonego już po zawarciu umowy ubezpieczenia. Taką usługą jest wykonywanie przez podatnika czynności polegających na monitorowaniu płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia. Czynności dodatkowe, realizowane już po zawarciu umowy ubezpieczenia, są naturalną konsekwencją (stanowią dopełnienie) zawarcia - za pośrednictwem agenta - umowy. Wbrew opinii organu, wszystkie wskazane we wniosku czynności mają charakter jednej złożonej usługi (jednolitego świadczenia). Przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 VATU nie może być rozumiany w ten sposób, że usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych ma mieć charakter jednorazowy wobec każdego klienta, czyli polega na wyszukaniu tego klienta i skontaktowaniu go z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy ubezpieczenia. Trzeba brać pod uwagę specyfikę działalności agenta, który po zawarciu umowy ubezpieczenia nadal prowadzi działalność gospodarczą, a jego celem biznesowym może i powinno być takie utrzymywanie kontaktów z klientem, aby umowa nie została przez niego rozwiązana przed upływem terminu, aby klient zawarł lub przedłużył umowę na kolejny okres, czy też zawarł umowę w szerszym zakresie, korzystając z gamy oferowanych produktów. Usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego jest także monitorowanie zapłaty składek, o ile są one działaniami prowadzonymi na zewnątrz, tj. wobec klientów. W istocie bowiem może być to uznane za działanie w interesie klientów, którzy mogą zapomnieć o płatności wymagalnych składek (zwłaszcza jeżeli są rozłożone na raty), a przy ich braku uiszczenia może ubezpieczających nie obejmować już ochrona ubezpieczeniowa. Takie działania można więc uznać za tzw. opiekę posprzedażową. Opieka posprzedażowa nad klientem jest też - w szerokim znaczeniu - elementem „wyszukania" klienta na kolejne okresy ubezpieczeniowe oraz ma na celu sprzedaż kolejnych produktów ubezpieczeniowych. Także literalne brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 37 VATU nie daje żadnych podstaw, aby z zakresu pojęcia „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych" wykluczyć usługi dokonywane wobec klientów związanych wcześniejszą umową. Sąd dodał, że przyjęty pogląd jest zgodny z wcześniejszym orzecznictwem zarówno sądów krajowych, jak i Trybunału Sprawiedliwości UE i przytoczył te wcześniejsze judykaty. Komentarz Przyjęta przez sąd teza, że także czynności posprzedażowe mogą być zaliczone do pośrednictwa, jest dobrze uzasadniona. Nawiążmy do brzmienia przepisu art. 43 ust. 1 pkt 37 VATU, zgodnie z którym ze zwolnienia korzystają usługi pośrednictwa „w świadczeniu" usług, a nie tylko w ich „zawieraniu". Można więc twierdzić, że organ podatkowy zastosował tzw. wykładnię zwężającą, co - zwłaszcza gdy działa to na niekorzyść podatnika - jest uzasadnione tylko wtedy, gdy wykładnia językowa (niezwężająca) prowadziłaby do rezultatów nie do przyjęcia. A tak w niniejszej sprawie nie jest. Sąd wypowiedział powyższy pogląd na kanwie sytuacji dotyczącej osoby mającej odrębny status OFWCA, ale nie ma wątpliwości, że pogląd ten rozciąga się także na agentów ubezpieczeniowych. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 4.6.2020 r. I SA/Go 119/20
Sąd uznał, że działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego nie kończy się na zawarciu umowy, ale obejmuje także czynności posprzedażowe. Interpretacja organu podatkowego została uchylona, a sąd potwierdził, że wszystkie opisane czynności podlegają zwolnieniu z VAT jako usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Wyrok sądu jest zgodny z orzecznictwem krajowym i unijnym.