Skutki wniesienia środka zaskarżenia z uchybieniem terminu
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 21.4.2020 r. wyjaśnia kwestię uchybienia terminu do złożenia środka zaskarżenia. Konieczne jest ustalenie daty doręczenia decyzji oraz terminu wniesienia odwołania. W przypadku uchybienia terminu, organ nie rozpatruje merytorycznie odwołania, lecz stwierdza uchybienie terminowi.
Tematyka: Sąd Administracyjny, uchybienie terminu, doręczenie decyzji, organ odwoławczy, postanowienie, Ordynacja podatkowa
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 21.4.2020 r. wyjaśnia kwestię uchybienia terminu do złożenia środka zaskarżenia. Konieczne jest ustalenie daty doręczenia decyzji oraz terminu wniesienia odwołania. W przypadku uchybienia terminu, organ nie rozpatruje merytorycznie odwołania, lecz stwierdza uchybienie terminowi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 21.4.2020 r. (I SA/Łd 2/20) przyjął, że dla stwierdzenia niedotrzymania terminu do złożenia środka zaskarżenia - co jest okolicznością obiektywną, niezależną od uznania organu odwoławczego - koniecznym jest ustalenie, w jakim dniu miało miejsce prawidłowe doręczenie decyzji organu pierwszej instancji oraz kiedy zostało wniesione odwołanie od niej i w rezultacie, czy doszło do uchybienia terminowi do wniesienia odwołania. W razie stwierdzenia takiego uchybienia organ odwoławczy nie może przystąpić do merytorycznego rozpatrzenia odwołania (zażalenia), lecz ma obowiązek wydania postanowienia stwierdzającego uchybienie terminowi. Stan faktyczny sprawy Przedmiotem oceny WSA w Łodzi jest zaskarżone postanowienie, którym to rozstrzygnięciem Dyrektor Izby Administracji Skarbowej (organ odwoławczy) działając podstawie art. 216, art. 228 § 1 pkt 2 i § 2, art. 223 § 2 pkt 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm., dalej OrdPU) w związku z odwołaniem Skarżącej od decyzji Naczelnika Urzędu Celnego (organ pierwszej instancji) w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej w łącznej wysokości 24000 zł za urządzanie gier hazardowych poza kasynem gry, stwierdził uchybienie terminowi do wniesienia odwołania od tej decyzji. W rozpatrywanej sprawie ustalono następujący stan faktyczny. 15.10.2019 r., tj. po upływie ponad 4 lat od dnia doręczenia zastępczego powyższej decyzji, Skarżąca zgłosiła się do Urzędu Celno-Skarbowego w celu zapoznania się z aktami sprawy. Z informacji zgromadzonych w aktach sprawy wynika, że faktycznie 15.10.2019 r. Skarżąca zapoznała się z aktami sprawy i wykonała ich fotokopie, co potwierdziła składając podpis na przedmiotowej decyzji. Następnie 25.10.2019 r. Skarżąca złożyła odwołanie od powyższej decyzji podatkowej wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Postanowieniem Dyrektor Izby Administracji Skarbowej odmówił przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji organu pierwszej instancji z uwagi na prawidłowe doręczenie zaskarżonej decyzji w trybie zastępczym przewidzianym w przepisach OrdPU. Od ww. postanowienia wniesiono skargę do WSA w Łodzi, w której Skarżąca wskazała, iż nie wiedziała o wydanej decyzji, nie docierały do niej jakiekolwiek awiza i dopiero 2.10.2019 r., kiedy otrzymała upomnienie do zapłaty kary pieniężnej z Urzędu Skarbowego, „zaczęła drążyć, o co chodzi”. Podniosła, że nie wiedziała o toczącym się postępowaniu, zaś o wydanej decyzji podatkowej dowiedziała się dopiero 25.10.2019 r. po przejrzeniu akt sprawy. Termin wniesienia odwołania Przedmiotem rozpatrywanego przez WSA w Łodzi sporu jest stwierdzenie wniesienia odwołania z uchybieniem terminu. Należy zatem odpowiedzieć na pytanie, czy organy podatkowe zasadnie uznały, że Skarżąca uchybiła czternastodniowemu terminowi do wniesienia odwołania. WSA w Łodzi w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na relewantne regulacje prawne. Powyższą kwestię (termin wniesienia odwołania) regulują przepisy OrdPU. Zgodnie z art. 223 § 2 OrdPU odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Z kolei w myśl art. 228 § 1 pkt 2 OrdPU organ odwoławczy stwierdza w formie postanowienia uchybienie terminowi do wniesienia odwołania. Następnie Sąd administracyjny podkreślił, iż o ocenie zgodności z prawem postanowienia stwierdzającego uchybienie terminowi do wniesienia odwołania decyduje to, czy według stanu na moment jego podjęcia spełniły się przesłanki przewidziane w art. 228 § 1 pkt 2 OrdPU. Treść tego przepisu została sformułowana w sposób kategoryczny i bezwarunkowy. Stwierdzenie niedotrzymania terminu do złożenia środka zaskarżenia nie zależy od uznania organu odwoławczego, gdyż obowiązek taki wynika wprost z ustawy. Koniecznym jest zatem ustalenie, w jakim dniu miało miejsce prawidłowe doręczenie decyzji oraz ustalenie, kiedy zostało wniesione odwołanie od tej decyzji i w rezultacie, czy doszło do uchybienia terminowi do wniesienia odwołania. Uchybienie terminowi do wniesienia środka odwoławczego jest bowiem okolicznością obiektywną i w razie jej stwierdzenia organ odwoławczy nie może przystąpić do merytorycznego rozpatrzenia odwołania (zażalenia), lecz ma obowiązek wydania postanowienia stwierdzającego uchybienie terminowi. Doręczenie decyzji w postępowaniu podatkowym WSA w Łodzi zauważył, iż organ podatkowy, jak wynika z akt sprawy, prawidłowo wysłał decyzję adresatowi, tj. Skarżącej i doręczył ją w trybie art. 150 OrdPU 20.8.2015 r. Przesyłka zawierająca powyższą decyzję została awizowana przez doręczyciela 6.8.2015 r. i powtórnie 14.8.2015 r., a następnie 24.8.2015 r. zwrócona do nadawcy. Przy czym doręczyciel we właściwym punkcie zwrotnego poświadczenia odbioru wskazał, że przesyłkę pozostawiono na okres 14 dni do dyspozycji adresata w Urzędzie Pocztowym, zaś awiza pozostawiono w oddawczej skrzynce pocztowej adresata. Obalenie domniemania doręczenia w trybie zastępczym W ocenie Sądu administracyjnego, należy podkreślić, że pocztowy dowód doręczenia przesyłki jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 194 § 2 OrdPU, co w praktyce oznacza, że stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone. Co prawda, jak zauważył WSA w Łodzi, możliwe jest przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu urzędowego (art. 194 § 3 OrdPU), ale należy mieć na uwadze, że również w postępowaniu podatkowym ciężar przeprowadzenia dowodu, spoczywa na tym, kto z określonego faktu wywodzi skutki prawne. W rozpatrywanej sprawie Skarżąca takiego dowodu nie przedłożyła. Organ dysponował adresem Skarżącej wskazanym na przesyłce, pod tym adresem prowadził czynności w toku postępowania podatkowego z udziałem Skarżącej, która nie wskazywała innego miejsca doręczenia korespondencji w trakcie tego postępowania. Wersji Skarżącej, iż nie docierały do niej jakiekolwiek awiza nie potwierdzają żadne argumenty, które można uznać za przekonujące. Twierdzenie Skarżącej, iż listonosz dwukrotnie nie zostawił awiza, są gołosłowne. Skarżąca sama stwierdziła, że w toku postępowania podatkowego odbierała korespondencję organu podatkowego kierowaną na ten sam adres 10.4.2015 r. i 20.5.2015 r. Nie ma zatem - w ocenie Sądu administracyjnego - żadnych racjonalnych przesłanek przemawiających za prawdziwością twierdzenia Skarżącej, że w przypadku korespondencji zawierającej decyzję kończącą postępowanie listonosz dwukrotnie nie pozostawił awiza. Zdaniem Sądu administracyjnego, obalenie domniemania doręczenia decyzji w trybie zastępczym nie jest możliwe poprzez zwykłe oświadczenie strony, że awizo nie zostało umieszczone w jej skrzynce pocztowej. WSA w Łodzi dokonał także oceny zwrotnego potwierdzenia przesyłki znajdującego się w aktach sprawy i uznał, że dokument ten zawiera wszelkie niezbędne informacje zarówno co do sposobu awizowania, dat tej czynności, wreszcie zwrotu przesyłki do nadawcy oraz podpisy – parafki doręczyciela. Dlatego Sąd administracyjny stwierdził, iż wniosek organu odwoławczego, że przesyłka kierowana do Skarżącej została prawidłowo doręczona w trybie art. 150 § 2 OrdPU 20.8.2015 r., tj. z upływem 14 dni od pierwszego zawiadomienia o niemożności doręczenia i pozostawieniu przesyłki w Urzędzie Pocztowym, jest w pełni uzasadniony. Uchybienie terminu wniesienia odwołania od decyzji W tej sytuacji czternastodniowy termin do wniesienia odwołania od decyzji minął 3.9.2015 r. Odwołanie, co jest poza sporem, zostało wniesione 25.10.2019 r., a to oznacza, że zostało wniesione z uchybieniem terminowi do jego wniesienia i w tej sytuacji organ podatkowy - zgodnie z art. 228 § 1 pkt 2 OrdPU - został przez ustawodawcę zobligowany do wydania postanowienia stwierdzającego uchybienie terminowi do wniesienia odwołania. Należy przy tym niejako na marginesie zaznaczyć, że w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia pojawiła się błędnie wskazana data, do której odwołanie powinno zostać złożone (20.08.2019 r. zamiast 3.09.2019 r.) oraz nieprawidłowa data wpływu odwołania Skarżącej (13.03.2019 r. zamiast 25.10.2019 r.), ale w ocenie Sądu administracyjnego pozostaje to bez wpływu na rozstrzygnięcie, gdyż w tym samym uzasadnieniu wcześniej wskazano prawidłowe daty powyższych zdarzeń. Mając powyższe na względzie, WSA w Łodzi uznał, iż należy stwierdzić, że zaskarżone postanowienie nie narusza przepisów prawa, wobec czego na podstawie art. 151 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U z 2019 r. poz. 2325 ze zm.), oddalił skargę. Komentarz W analizowanym rozstrzygnięciu WSA w Łodzi przedstawił po pierwsze katalog ustaleń, jakie powinien poczynić organ odwoławczy w celu oceny uchybienia terminu do wniesienia środka zaskarżenia (odwołania, zażalenia), a po drugie wskazał skutki uchybienia powyższemu terminowi. Sąd administracyjny zajął stanowisko zgodne z tym prezentowanym dotychczas zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie sądów administracyjnych, gdzie wskazuję się, iż termin do wniesienia odwołania, o którym mowa w art. 223 § 2 pkt 1 OrdPU jest terminem procesowym, a zatem jest to okres do dokonania czynności procesowej przez uczestnika postępowania. Ponadto terminy ustawowe, które wyznaczają wprost przepisy Ordynacji podatkowej, nie mogą być przez organ prowadzący postępowanie ani skracane, ani przedłużane (wyrok WSA w Olsztynie z 21.2.2007 r., I SA/Ol 22/07). Upływ tego terminu powoduje bezskuteczność czynności procesowej, co oznacza, iż wniesione odwołanie nie wywołuje oczekiwanych skutków prawnych. W następstwie tego organ odwoławczy zobowiązany jest stwierdzić, w drodze postanowienia, uchybienie terminu do wniesienia odwołania, a decyzja organu pierwszej instancji uzyska walor prawomocności. Wyrok WSA w Łodzi z 21.4.2020 r. I SA/Łd 2/20
WSA w Łodzi uznał, że organ podatkowy prawidłowo doręczył decyzję, a Skarżąca uchybiła terminowi wniesienia odwołania. Sąd podkreślił, że terminy ustawowe muszą być przestrzegane i uchybienie terminowi skutkuje bezskutecznością odwołania.