Odpowiedzialność podatkowa członka zarządu spółki zagranicznej

Odpowiedzialność podatkowa członka zarządu spółki zagranicznej za zaległości podatkowe spółki może być konsekwencją istnienia istotnych cech polskiej spółki kapitałowej. W niniejszej publikacji omawia się sytuację, w której organ podatkowy w Polsce wszczął postępowanie przeciwko prezesowi zarządu spółki hiszpańskiej, zakończone zobowiązaniem do spłaty zaległości z majątku prywatnego. Stanowisko NSA potwierdziło odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki, uwzględniając charakter spółki zagranicznej i podstawy prawne opisane w OrdPU.

Tematyka: odpowiedzialność podatkowa, członek zarządu, spółka zagraniczna, OrdPU, NSA, zaległości podatkowe, prawo podatkowe, spółka kapitałowa

Odpowiedzialność podatkowa członka zarządu spółki zagranicznej za zaległości podatkowe spółki może być konsekwencją istnienia istotnych cech polskiej spółki kapitałowej. W niniejszej publikacji omawia się sytuację, w której organ podatkowy w Polsce wszczął postępowanie przeciwko prezesowi zarządu spółki hiszpańskiej, zakończone zobowiązaniem do spłaty zaległości z majątku prywatnego. Stanowisko NSA potwierdziło odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki, uwzględniając charakter spółki zagranicznej i podstawy prawne opisane w OrdPU.

Odpowiedzialność podatkowa członka zarządu spółki, jako tzw. osoby trzeciej, za zaległości podatkowe tej
spółki może dotyczyć także członka zarządu spółki zagranicznej, jeżeli spółka ta ma istotne cechy polskiej
spółki kapitałowej.
Stan faktyczny
Spółka hiszpańska prowadziła działalność gospodarczą w Polsce, doprowadzając do powstania zaległości
podatkowych związanych z tą działalnością. Organ podatkowy przeprowadził stosowne procedury wobec spółki, ale
egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna.
Organ podatkowy sięgnął więc po możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności za długi spółki członków jej zarządu
jako tzw. osób trzecich. Organ wszczął wiec postępowanie wobec prezesa zarządu spółki i zakończył je decyzją
zobowiązującą prezesa do zapłacenia zaległości spółki z jego majątku prywatnego.
Prezes zarządu zaskarżył tę decyzję do WSA, ale została ona oddalona, wobec czego wniósł skargę kasacyjną do
NSA, podnosząc m.in. zarzut braku podstawy prawnej do pociągania do odpowiedzialności w Polsce członka
zarządu spółki zagranicznej. Jeśli zaś byłoby to wątpliwe, to wątpliwość tę należy rozstrzygnąć na korzyść podatnika.
Stan prawny
Członkowie zarządu spółki odpowiadają za zaległości podatkowe spółki, którą kierowali, jeżeli egzekucja z majątku
spółki okazała się bezskuteczna (art. 116 § 1 OrdPU). Przepis ten wylicza, że ma to zastosowanie do następujących
rodzajów spółek:
• spółka z o.o.;
• spółka z o.o. w organizacji;
• spółka akcyjna;
• spółka akcyjna w organizacji.
Od 1.3.2021 r. do tego wyliczenia dojdzie też prosta spółka akcyjna (także w organizacji).
Stosownie do art. 116a § 1 OrdPU „za zaległości podatkowe innych osób prawnych niż wymienione w art. 116
odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi osobami".
„Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika"
(art. 2a OrdPU).
Stanowisko NSA
Sąd oddalił skargę kasacyjną. Jako punkt wyjścia przyjął pogląd wyrażony w wyroku NSA z 25.4.2017 r. (I FSK
1665/15), w którym przyjęto odpowiedzialność członka zarządu spółki włoskiej.
W niniejszej sprawie sąd stwierdził, że zarówno organ podatkowy, jak i WSA, dokonały analizy umowy spółki
hiszpańskiej, z której wynikło, że jest to spółka o kapitałowym charakterze, mająca osobowość prawną, działająca
w oparciu o utworzony przez wspólników kapitał zakładowy podzielony na udziały, ponosząca odpowiedzialność za
swe zobowiązania całym swoim majątkiem przy jednoczesnym wyłączeniu odpowiedzialności wspólników. Spółka ta
posiada więc wszystkie kluczowe cechy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Można więc powiedzieć, że
prawidłową i wystarczającą podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi art. 116 § 1 OrdPU, a uzupełnienie tej
podstawy prawnej przez organ podatkowy drugiej instancji o 116a § 1 OrdPU wynikało z konstatacji, że nawet
zanegowanie poglądu, że spółka hiszpańska winna być uznawana za spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
w rozumieniu przepisów polskich, nie może podważyć, że jest ona osobą prawną, a już sama ta okoliczność
aktualizowałaby odpowiedzialność podatkową skarżącego, tyle że na podstawie 116a. Nie jest więc trafny zarzut
braku podstawy prawnej, czy też bezpodstawnego zastosowania analogii na niekorzyść podatnika.
Powyższej oceny tej nie podważają rozważania przeprowadzone w oparciu o przepisy Prawa prywatnego
międzynarodowego, jako że nie w tym rzecz, iż osoba prawna podlega prawu państwa, w którym ma siedzibę, ale
w tym, czy osoba prawna podlegająca prawu hiszpańskiemu, która zalega z realizacją polskich zobowiązań
podatkowych, ma cechy polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i winna być traktowana analogicznie jak
spółka kapitałowa prawa polskiego.



Podsumowując, art. 116a w związku z art. 116 OrdPU mogą mieć zastosowanie wobec prezesa zarządu spółki
prawa obcego, między innymi wtedy, gdy ustrój tej spółki ma istotne cechy polskiej spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością.
Nie ma przy tym podstaw do zastosowania w takim wypadku art. 2a OrdPU, jako że w sprawie nie występują
niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego.

Komentarz
Opisana tu sytuacja rzadko trafia na wokandę sądową. Przepis art. 116a OrdPU namierzony jest przede wszystkim
na członków zarządu spółdzielni, stowarzyszeń i fundacji. Czy także na członków zarządu zagranicznych osób
prawnych? Niniejszy wyrok, a także przywołany wyrok NSA z 25.4.2017 r. (I FSK 1665/15) udzielają na to pytanie
odpowiedzi twierdzącej. Taką samą odpowiedź zawierają wyroki WSA w Warszawie z 3.12.2019 r. (III SA/Wa
2733/18) i z 6.11.2019 r. (III SA/Wa 2846/18).
Uzasadnieniu komentowanego orzeczenia można zarzucić, że chwiejnie wskazuje, czy podstawą odpowiedzialności
członka zarządu zagranicznej spółki kapitałowej ma być art. 116 czy 116a OrdPU. Wydaje się, że trafniejsze jest
wskazanie tego drugiego przepisu jako podstawy prawnej.

wyrok NSA z 9.7.2020 r. II FSK 1029/20







Art. 116a w połączeniu z art. 116 OrdPU mogą znaleźć zastosowanie w przypadku członków zarządu zagranicznych spółek, jeśli ich struktura przypomina spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do orzeczenia NSA podkreśla, że odpowiedzialność ta może obejmować także osoby zarządzające zagranicznymi podmiotami prawnymi, a nie tylko spółdzielnie czy stowarzyszenia. Istotne jest również rozróżnienie między art. 116 a 116a OrdPU oraz brak podstaw do uchylenia się od odpowiedzialności podatkowej w przypadku zagranicznych spółek kapitałowych.