Przemieszczanie się pracowników budowlanych a podróż służbowa

Tematyka: pracownicy budowlani, podróż służbowa, zwolnienie z PIT, kontrola podatkowa, diety, ryczałt za noclegi, koszty przejazdu, praca mobilna, wyrok WSA Gdańsk

Jeżeli pracownicy budowlani w miejscach kolejnych budów nie świadczą pracy incydentalnie, lecz wykonują
swoje zwykłe czynności pracownicze, to nie odbywają podroży służbowych, a więc nie ma tu zastosowania
zwolnienie z PIT dotyczące należności z tytułu podróży służbowych.
Stan faktyczny
Podatnik prowadził przedsiębiorstwo budowlane, w którym przeprowadzono kontrolę podatkową.
W toku tej kontroli ustalono, że ustalono, że w kontrolowanym okresie (od stycznia do czerwca) podatnik obok
wynagrodzeń ze stosunku pracy w kwocie 1.820.522 zł wypłacił pracownikom inne świadczenia w kwocie 3.896.089
zł, które zakwalifikował do wydatków poniesionych z tytułu odbywania podróży służbowych (diety, ryczałt za noclegi,
zwrot kosztów przejazdu). Podatnik traktował więc te wypłaty jako objęte zwolnieniem podatkowym i w konsekwencji
nie pobierał i nie odprowadzał zaliczek na PIT od tych wypłat.
Jednak kontrolujący, w oparciu o zebrane dowody w postaci list płac, wyciągów z rachunków bankowych
i przesłuchań świadków kontrolujący stwierdzili, że wypłaty dokonane na rzecz pracowników stanowiły w istocie
wynagrodzenia ze stosunku pracy, gdyż pracownicy nie odbywali faktycznie podroży służbowych, ale wykonywali
określone zadania w miejscu wskazanym w umowie o pracę.
W konsekwencji organ podatkowy wydał decyzję, w której określił wysokość niepobranych zaliczek na podatek
dochodowy od osób fizycznych za listopad 2013 r. w kwocie 125.898 zł.
Podatnik zaskarżył decyzję do sądu.
Stan prawny
Wolne od podatku są diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika do wysokości określonej
w przepisach dotyczących pracowników sfery budżetowej (art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a PDOFizU).
Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się
siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych
z podróżą służbową (art. 775 KP).
Stanowisko WSA w Gdańsku
Sąd uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, wobec czego oddalił ją. Wskazał, że warunkiem zastosowania
ww. zwolnienia jest prawidłowe ustalenie zakresu pojęcia podróży służbowej. Pojęcie to nie zostało zdefiniowane
w ustawie podatkowej, niemniej jednak uzasadnione jest odwołanie się na gruncie podatkowym do ww. art. 77 5 KP
i do dorobku orzeczniczego z zakresu prawa pracy. Przyjmuje się tam, że podróż służbowa charakteryzuje się tym, iż
jest odbywana poza obszar miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałe miejsce pracy
pracownika, na polecenie pracodawcy, w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania oraz jest
ograniczona zakładanym z góry terminem. Wszystkie te cechy muszą wystąpić łącznie. Jest wyjazd na polecenie
pracodawcy poza miejscowość, w której znajduje się jego siedziba, lub wyjazd poza stałe miejsce pracy w celu
wykonania zadania służbowego. Wykonywanie podróży służbowej wyróżniane jest więc wśród czynności
pracowniczych ze względu na jej miejsce, czas i przedmiot. Istotne jest więc to, że pracownik ma wykonać czynności
pracownicze wyznaczone do zrealizowania w poleceniu pracodawcy, które nie powinny należeć do zwykłych,
umówionych czynności pracowniczych.
Tymczasem w niniejszej sprawcie pracownicy wykonywali pracę wyłącznie poza granicami Polski, a konkretnie na
terytorium Belgii. Do miejsca świadczenia pracy wyjeżdżali cyklicznie raz lub dwa razy w miesiącu na kilka lub
kilkanaście dni, celem realizacji prac budowlanych dla kontrahentów pracodawcy. Z zeznań pracowników wynika
ponadto, że w momencie zawierania umowy o pracę byli świadomi, iż swoją pracę będą wykonywać za granicą.
Pracownicy skarżącego nie mogli być traktowani jako pracownicy mobilni, jakkolwiek ich praca z natury rzeczy
polegała na przenoszeniu się z miejsca budowy, którą ukończyli, na nowe miejsce, a więc przemieszczaniu się na
pewnym obszarze geograficznym. W miejscach budów na terytorium Belgii nie świadczyli pracy incydentalnie, lecz
wykonywali swoje zwykłe czynności pracownicze, do których wykonywania zobowiązali się wobec pracodawcy.
Zgodzić należy się ze stanowiskiem organu, że pracownicy nie odbywali podroży służbowych z terytorium kraju na
terytorium Belgii, skoro świadczyli pracę w miejscu uzgodnionym z pracodawcą przy zawieraniu umowy o pracę jako
miejsce stałego wykonywania obowiązków pracowniczych polegających na wykonywaniu różnego rodzaju prac
budowlanych. Praca osób zatrudnionych przez podatnika mogła być uznana za świadczoną w podróży służbowej,

jeżeliby wskazane w poleceniu wyjazdu miejsce świadczenia pracy, choćby przez wskazanie obszaru, nie zostało
określone w umowie o pracę oraz gdyby praca taka miała być wykonywana w związku z przejściowymi potrzebami
pracodawcy.

Komentarz
Omawiany wyrok przynosi niewątpliwie złą wiadomość dla przedsiębiorstw budowlanych, które w sytuacji
przemieszczania pracowników na miejsca kolejnych budów stosują konstrukcję podróży służbowej i w konsekwencji -
zwolnienie z PIT z tą podróżą związane. Co prawda wyrok ten nie jest obecnie prawomocny, ale wydaje się, że
nawet jeżeli sprawa trafi do NSA, tenże zgodzi się z poglądem wyrażonym przez WSA. Jest to bowiem pogląd mocno
zakotwiczony w przyjętej w orzecznictwie wykładni pojęcia podróży służbowej.
Nieszczęścia, niestety, niekiedy chodzą parami. Przedsiębiorcy budowlani powinni także wiedzieć, że kształtuje się
niekorzystny dla podatników kierunek orzeczniczy przyjmujący, że pracownik (też budowlany), któremu pracodawca
pokrywa koszty dojazdu i zakwaterowania do czasowego miejsca pracy otrzymuje tym samym podlegający
opodatkowaniu przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia.

wyrok WSA w Gdańsku z 26.5.2020 r. I SA/Gd 2088/19

Omawiany wyrok przynosi niewątpliwie złą wiadomość dla przedsiębiorstw budowlanych, które w sytuacji przemieszczania pracowników na miejsca kolejnych budów stosują konstrukcję podróży służbowej i w konsekwencji - zwolnienie z PIT z tą podróżą związane. Nieszczęścia, niestety, niekiedy chodzą parami. Przedsiębiorcy budowlani powinni także wiedzieć, że kształtuje się niekorzystny dla podatników kierunek orzeczniczy przyjmujący, że pracownik (też budowlany), którym pracodawca pokrywa koszty dojazdu i zakwaterowania do czasowego miejsca pracy otrzymuje tym samym podlegający opodatkowaniu przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia.