Sprzedaż towaru w innym kraju UE w celu eksportu z polskiego portu – skutki VAT

Polscy podatnicy czasem ad hoc kupują i odsprzedają towary z innych krajów UE w ramach eksportu. Skutki VAT mogą być kłopotliwe, wymagając rejestracji i lokalnego wsparcia podatkowego. Zasada terytorialności w opodatkowaniu VAT może rodzić problemy przy transakcjach poza siedzibą podatnika.

Tematyka: VAT, eksport, transakcje łańcuchowe, opodatkowanie, rejestracja VAT, skutki podatkowe

Polscy podatnicy czasem zupełnie ad hoc kupują i odsprzedają towary zlokalizowane w innych Państwach
i nieprzeznaczone do wykorzystania w ramach krajowej działalności. Tego rodzaju transakcje bywają jednak
kłopotliwe. Przede wszystkim, często rodzą skutki VAT na terenie innych krajów. W skrajnych przypadkach,
może to skutkować koniecznością rejestracji dla celów VAT i korzystania z lokalnego wsparcia podatkowego.
Obrotem towarowym na gruncie VAT rządzi zasada terytorialności. Dla opodatkowania VAT nie jest więc ważne
w jakim kraju dany podatnik ma siedzibę. Decyduje miejsce, w którym znajduje się towar, względnie skąd lub dokąd
jest wysyłany. Zasada ta przysparza czasem podatnikom problemów. Oto bowiem transakcje realizowane całkowicie
poza jurysdykcją właściwą siedzibie podatnika zwykle wywołują skutki w innym kraju.
Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy dana transakcja realizowana jest w rozbudowanym łańcuchu
podmiotów. Ku przestrodze, warto zwrócić uwagę na stanowisko zaprezentowane w interpretacji indywidualnej
Dyrektora KIS z 29.7.2020 r., sygn. 0111-KDIB3-3.4012.215.2020.2.PJ. Dotyczy ono takiej właśnie sytuacji.
Czego dotyczyła sprawa?
Z wnioskiem o wydanie interpretacji wystąpił polski podatnik, planujący zakup drewna w Czechach. Po zakupie,
towar zostanie jeszcze na terytorium Czech odsprzedany kontrahentowi litewskiemu. Tenże ma zaś drogą kolejową
przewieźć towar do polskiego portu. Po załadowaniu na statek w polskim porcie, towar zostanie odprawiony i opuści
terytorium UE (popłynie do Chin).
Podatnik wyszedł z założenia, że w opisywanym przypadku będzie on eksporterem towaru (zamierza zresztą
dokonać odprawy wywozowej w polskim porcie). W związku z powyższym, powinien opodatkować sprzedaż drewna
na rzecz podmiotu litewskiego 0% stawką VAT.
Fiskus z takim stanowiskiem się nie zgodził. Zwrócił bowiem uwagę, że zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy z 11.03.2004 r.
o podatku od towarów i usług, (t.j.: Dz.U. z 2020 r., poz. 106 ze zm., dalej: VATU), eksport towarów to dostawa
towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej. W omawianym
przypadku przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel ma jednak miejsce w Czechach (a nie
w kraju). I to niezależnie od tego, czy z taką sprzedażą wiązać się będzie przemieszczenie towaru, czy też nie. Co za
tym idzie, transakcja podlega czeskiemu VAT i z tej perspektywy powinna być oceniana.

Komentarz
Zgodnie z ugruntowaną praktyką podatkową, inspirowaną wyrokiem NSA z 25.6.2012 r., sygn. I FPS 3/12, eksport
w rozumieniu VATU ma miejsce niezależnie od tego, czy towar opuści terytorium UE w Polsce, czy gdziekolwiek
indziej. Pod warunkiem jednak, że sam transport rozpoczyna się w Polsce i to w Polsce towar zgłoszony jest do
odprawy (zamkniętej później przez inny urząd na terenie innego kraju UE).
W omawianej interpretacji mamy jednak sytuację odwrotną, tj. towar opuszcza terytorium UE w Polsce, jakkolwiek
wysyłka rozpoczyna się w innym kraju UE.
Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że sprzedaż będzie realizowana najprawdopodobniej w ramach tzw. transakcji
łańcuchowej. Będą w niej uczestniczyć: czeski dostawca, polski podatnik, litewski pośrednik i chiński nabywca, przy
czym transakcja będzie realizowana w sposób względnie nieprzerwany (przerwy będą miały charakter logistyczny,
w tym związany z odprawą celną). Tego rodzaju schemat z pewnością nie ułatwia ustalenia sposobu, w jaki podatnik
powinien rozliczyć VAT (reguły tzw. quick fix będą w tym przypadku średnio pomocne).
Transakcja może wywoływać określone skutki podatkowe w Polsce. Jednak raczej dla litewskiego kontrahenta niż
polskiego podatnika. Niewykluczone, że podmiot litewski dokona eksportu w rozumieniu VATU. Polski podatnik
odczuje zaś pewnie określone skutki VAT w Czechach. W najgorszym razie, może to dlań oznaczać obowiązek
rejestracji w tym kraju.
Podatnika – wnioskodawcę i tak należy pochwalić. Zastanowił się on bowiem nad skutkami VAT transakcji zanim jej
jeszcze dokonał. Wyrażone przez Dyrektora KIS stanowisko daje pewne pole manewru co do ewentualnej zmiany
warunków transakcji tak, aby uniknąć podatkowych niedogodności i ryzyka dla zainteresowanych stron. W tym
konkretnym przypadku, rozwiązaniem mogłoby być nabycie przez podatnika towarów w ramach WNT a następnie
sprzedaż eksportowa z odprawą rozpoczętą na terenie kraju.

0111-KDIB3-3.4012.215.2020.2.PJ

Eksport towarów ma znaczenie dla opodatkowania VAT, niezależnie od miejsca opuszczenia UE. Transakcje łańcuchowe, jak omawiana, mogą skomplikować rozliczenia podatkowe. Podmiot litewski i polski podatnik mogą odczuć skutki VAT w różnych krajach.