Moment powstania przychodu z tytułu udziału w programie kafeteryjnym

Program kafeteryjny to nowe narzędzie motywacyjne dla pracowników i współpracowników, oparte na przyznawaniu punktów wymienialnych na produkty i usługi. Publikacja omawia szczegółowo mechanizmy funkcjonowania programu oraz kwestie związane z opodatkowaniem uzyskiwanego świadczenia. Spółka zaskarżyła interpretację organu podatkowego do sądu, co wywołało kontrowersje wokół momentu powstania przychodu dla uczestników programu.

Tematyka: program kafeteryjny, motywacja pracowników, punkty wymienialne, opodatkowanie świadczeń, interpretacja podatkowa, moment powstania przychodu, kontrowersje sądowe

Jeżeli wirtualne punkty mające konkretny wymiar finansowy mogą być przez beneficjenta programu
kafeteryjnego wykorzystane w dowolnym momencie, to otrzymuje on nieodpłatne świadczenie już
w momencie otrzymania tych punktów.
Stan faktyczny
Spółka zatrudnia pracowników na zasadach przewidzianych w przepisach prawa pracy oraz współpracuje ze
zleceniobiorcami na podstawie umów cywilnoprawnych (dalej łącznie: współpracownicy). W celu zwiększenia
motywacji współpracowników spółka zamierza wprowadzić tzw. program kafeteryjny, w ramach którego
współpracownikom przekazywane będą nie odgórnie ustalone świadczenia rzeczowe, lecz punkty uprawniające do
nabycia określonych produktów i usług (dalej: program). Program udostępniony zostanie na podstawie umowy
zawartej przez spółkę z zewnętrznym dostawcą programu (dalej: dostawca). Program zostanie wprowadzony dla
pracowników w formie regulaminu jako regulacja z zakresu wynagradzania, a dla zleceniobiorców - w treści umów
cywilnoprawnych. Założeniem programu jest, by współpracownicy otrzymywali od spółki na indywidualne konto
funkcjonujące w serwisie internetowym określoną ilość punktów o wartości 1 zł każdy. W tym celu dostawca
udostępni im możliwość założenia konta w serwisie internetowym, w którym znajdzie się informacja o otrzymanych
od spółki punktach, całkowitej wartości punktowej oraz ofercie towarów i usług, które można za te punkty nabyć.
Dostawca będzie akceptował punkty przypisane współpracownikom i umożliwiał ich wymianę na określone towary
i usługi partnerów własnych i partnerów spółki.
Współpracownicy będą otrzymywać punkty w różny sposób:
- automatycznie co miesiąc, przy czym przekazanie tych punktów może zostać uzależnione od pokrycia przez
współpracownika pracownika kwoty 1 zł (dofinansowanie otrzymywanych korzyści przez pracownika);
- w formie świadczenia premiowego, np. z uwagi na zakończenie istotnego projektu, osiągnięcie założonych celów
biznesowych, itp. (punkty o charakterze premii).
Za pośrednictwem serwisu internetowego współpracownicy będą mogli składać zamówienia na towary i usługi
dostępne w ramach programu aż do wyczerpania dostępnych środków (wykorzystania przekazanych punktów).
Wymiana punktów na towary i usługi następować będzie w trybie jednorazowym (w formie jednorazowego umorzenia
punktów w zamian za określony towar lub usługę) lub abonamentowym (w formie okresowego umorzenia punktów
w zamian za udostępnienie usługi w kolejnym okresie rozliczeniowym - w takim przypadku otrzymywane w danym
okresie rozliczeniowym punkty w pierwszej kolejności wymieniane są na świadczenia abonamentowe). Tryb
abonamentowy wykorzystywany będzie do nabywania abonamentów sportowych oraz ubezpieczeń medycznych
i zdrowotnych. Jeżeli ilość punktów zgromadzonych przez współpracownika będzie niewystarczająca do nabycia
wybranego produktu lub usługi, zainteresowany będzie mógł dopłacić brakującą kwotę z własnych środków,
a dostawca umożliwia dostęp do serwisu płatniczego.
Współpracownicy będą mogli korzystać z punktów w dowolny sposób i w dowolnym momencie poprzez wymianę
punktów na towary lub usługi bądź gromadzenie punktów. Spółka nie przewiduje możliwości wypłaty zgromadzonych
środków w gotówce, ale wypłata taka może zostać dopuszczona w momencie rozwiązania umowy, w związku
z brakiem możliwości dalszego uczestnictwa w programie, a co za tym idzie - wykorzystania punktów po okresie
zatrudnienia. W takiej sytuacji współpracownik będzie mógł, na wniosek, otrzymać na rachunek bankowy kwotę
równą wartości punktów zgromadzonych i niewydatkowanych w programie według przelicznika 1 punkt = 1 zł.
Spółka złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy przypisanie współpracownikowi określonej
ilości punktów o wartości 1 zł każdy stanowi nieodpłatne świadczenie podlegające doliczeniu do przychodów
współpracownika i opodatkowaniu w chwili przekazania mu punktów na jego konto w serwisie internetowym?
Zdaniem spółki należy udzielić odpowiedzi twierdzącej, gdyż punkty stanowią korzyść otrzymaną do własnej
dyspozycji współpracownika, a spółka nie chce i nie powinna śledzić, jakie towary i usługi są nabywane w zamian za
punkty, choćby dlatego, że wkracza to w sferę danych wrażliwych.
Organ interpretujący uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Zdaniem organu przychód współpracownika
powstaje dopiero w momencie wymiany punktów na wybrane przezeń świadczenie dostępne w ramach programu.
Spółka zaskarżyła interpretację do sądu.
Stan prawny



Podlegającym opodatkowaniu przychodem osoby fizycznej są "otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika
w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych
nieodpłatnych świadczeń" (art. 11 ust. 1 PDOFizU).
Stanowisko WSA we Wrocławiu
Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie i interpretację uchylił. Zdaniem sądu, nieodpłatnym świadczeniem
dla współpracownika jest już samo otrzymanie punktów, równoznaczne z uzyskaniem możliwości wymiany punktów
na towary i usługi, ponieważ możliwość taka ma niewątpliwie konkretny wymiar finansowy. Tak więc samo
otrzymanie punktów mieści się w zakresie pojęciowym przychodu.
Otrzymywane przez współpracowników świadczenie ma de facto charakter zbliżony do kart, bonów czy voucherów,
uprawniających do dokonywania zakupów w wybranych sklepach stacjonarnych lub przez internet i mających
określoną wartość wyrażoną w pieniądzu. Z punktu widzenia osoby otrzymującej korzyść świadczenia te mają tak
naprawdę taki sam cel i charakter - w obu przypadkach dochodzi bowiem do "zapłaty" za dany towar czy usługę za
pomocą wartości pieniężnych zgromadzonych bądź to na specjalnym koncie internetowym (w przypadku punktów)
bądź to na określonym nośniku (w przypadku karty, bonu lub vouchera). Jednakże, w przypadku kart, bonów
i voucherów zwykle ich "ważność" wygasa w określonym momencie, co przesądza o braku zaistnienia przysporzenia
w momencie otrzymania karty. Wobec tego kwestię zaistnienia przychodu przez podatnika można rozważać dopiero
w sytuacji skorzystania z danego kuponu w formie vouchera czy karty podarunkowej. Natomiast w niniejszej sprawie
punkty mające konkretny wymiar finansowy mogą być przez beneficjenta wykorzystane w dowolnym momencie (lub
w zamian otrzyma on na wniosek środki pieniężne w razie rozwiązania umowy), co świadczy o definitywnym
charakterze przysporzenia, a więc o otrzymaniu nieodpłatnego świadczenia już w momencie otrzymania punktów.

Komentarz
Wszyscy uczestnicy powyższej kontrowersji (spółka, organ interpretujący i sąd) wypowiadali się wyraźnie jedynie na
temat momentu powstania przychodu, przemilczając poniekąd kluczową kwestię wysokości przychodu
współpracownika. Dopowiedzmy więc, że przyjęcie stanowiska spółki i sądu oznacza nic innego jak rozpoznanie
przychodu w wysokości 1 zł za każdy punkt, a organ nie bez powodu opóźnia moment uzyskania przychodu, gdyż
wtedy trzeba byłoby uznać, że współpracownik otrzymuje przychód równy wartości otrzymanych w zamian za punkt
towaru lub usługi. A przecież może być tak, że za jeden punkt współpracownik otrzyma świadczenie (jego część)
o wartości większej niż 1 zł.
Rozstrzygnięcie sprawy przez sąd sądu jest kontrowersyjne, o czym świadczy choćby to, że w analogicznej sytuacji
WSA w Szczecinie zajął stanowisko takie, jak organ interpretujący (wyrok z 25.5.2017 r., I SA/Sz 212/17).

Wyrok WSA we Wrocławiu z 18.6.2020 r., I SA/Wr 934/19

Wyrok WSA we Wrocławiu z 18.6.2020 r. nakazuje rozważenie momentu powstania przychodu w kontekście wymiany punktów na konkretne świadczenia. Kontrowersje wokół wysokości przychodu wynikają z interpretacji wartości punktów w programie kafeteryjnym.