Właściwość organów podatkowych w razie zmiany miejsca zamieszkania przez podatnika

Zmiana miejsca zamieszkania podatnika może skutkować zmianą właściwości organów podatkowych w sprawach dotyczących lat poprzednich. Niewłaściwość organów w ustalaniu właściwości może prowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji podatkowej. Przypadek P.B. pokazuje konsekwencje zmiany miejsca zamieszkania na właściwość organu podatkowego. Kluczowe jest prawidłowe ustalenie właściwości miejscowej organu podatkowego dla skutecznego postępowania podatkowego.

Tematyka: zmiana miejsca zamieszkania, organy podatkowe, właściwość organów podatkowych, nieważność decyzji podatkowej, postępowanie podatkowe, przepisy podatkowe

Zmiana miejsca zamieszkania podatnika może skutkować zmianą właściwości organów podatkowych w sprawach dotyczących lat poprzednich. Niewłaściwość organów w ustalaniu właściwości może prowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji podatkowej. Przypadek P.B. pokazuje konsekwencje zmiany miejsca zamieszkania na właściwość organu podatkowego. Kluczowe jest prawidłowe ustalenie właściwości miejscowej organu podatkowego dla skutecznego postępowania podatkowego.

Jeśli po zakończeniu roku podatkowego podatnik zmienia miejsce zamieszkania, organem właściwym
w sprawach dotyczących lat poprzednich będzie organ właściwy według nowego miejsca zamieszkania
podatnika. Jeśli zaś podatnik zmienił miejsce zamieszkania po wszczęciu postępowania lub kontroli
podatkowej, właściwym pozostaje ten organ, który był właściwy do wszczęcia kontroli lub postępowania.
Naruszenie przez organy przepisów o właściwości jest postawą stwierdzenia nieważności decyzji – stwierdził
Naczelny Sąd Administracyjny.
P.B. w 2010 r. nabył udział w lokalu mieszkalnym, który sprzedał kilka miesięcy później, jednak dochód ze zbycia
udziału wykazał dopiero w zeznaniu podatkowym złożonym za 2015 r. Organ podatkowy zakwestionował podane
przez P.B. koszty uzyskania przychodu uznając, że dochód wyniósł ponad 42,5 tys. zł, a nie, jak wskazał podatnik
2,5 tys. zł. i określił wysokość zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych w innej niż zadeklarowana
wysokości. P.B. w odwołaniu stwierdził, że postępowanie podatkowe prowadzone było przez niewłaściwy miejscowo
organ. Dowodził, że w sprawie powinien zostać zastosowany art. 18a § 1 ustawy z 29.8.1997 r. - Ordynacja
podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2020 r., poz. 1325; dalej jako: OrdPU), a nie § 11 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra
Finansów z 22.8.2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych (t.j.: Dz. U. z 2019 r., poz. 2371; dalej jako:
WłOrgR) w zw. z art. 18 § 2 OrdPU. Wyjaśnił, że 16.8.2016 r. dokonał zgłoszenia zmiany miejsca zamieszkania i od
tego dnia organem podatkowym właściwym, również dla poprzednich lat podatkowych, jest dla niego Urząd
Skarbowy W.-F.
Organ II instancji utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję stwierdzając, że wobec niewykazania przez P.B. innych
kosztów uzyskania przychodu poza kosztem zakupu udziału w prawie własności lokalu, za dochód do opodatkowania
należy uznać kwotę uzyskaną ze sprzedaży, pomniejszoną wyłącznie o cenę zakupu. Odnosząc się do zarzutu
naruszenia właściwości organ wskazał, że z § 11 ust. 1 pkt 1 WłOrgR wynika, iż w sprawach podatku dochodowego
od osób fizycznych za dany rok podatkowy, dla podatników, którzy zmienili miejsce zamieszkania lub pobytu,
wskutek czego właściwy stał się organ podatkowy inny niż dotychczasowy, właściwy jest organ podatkowy właściwy
według miejsca zamieszkania lub pobytu w ostatnim dniu roku podatkowego. Skarżący zeznania podatkowe za 2015
r. złożył w Urzędzie Skarbowym w W.-K., jako miejsce zamieszkania wskazując lokal położony w zakresie jego
właściwości, zatem organem podatkowym właściwym miejscowo do końca 2016 r. w zakresie wszczęcia
postępowania podatkowego za rok 2015 i lata ubiegłe był Naczelnik Urzędu Skarbowego W.-K., który wszczął sporne
postępowanie 18.11.2016 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził nieważność decyzji organów obu instancji podkreślając, że zgodnie z art.
15 § 1 OrdPU, organy podatkowe mają obowiązek przestrzegania z urzędu swojej właściwości rzeczowej
i miejscowej. Co do zasady, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania
albo adresu siedziby podatnika. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu wyroku, art. 18 § 1 OrdPU i § 11 WłOrgR dotyczą
przypadków zmiany miejsca zamieszkania przez podatnika będącego osobą fizyczną w trakcie roku podatkowego.
Różnica między nimi polega na tym, że według art. 18 § 1 OrdPU właściwym w takiej sytuacji organem pozostaje
organ właściwy w pierwszym dniu roku podatkowego, natomiast WłOrgR zmienia tę zasadę w odniesieniu do
podatników podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych przewidując, że będzie to organ właściwy
w ostatnim dniu roku podatkowego. Natomiast art. 18a OrdPU odnosi się do sytuacji zmiany właściwości organu
podatkowego po zakończeniu roku podatkowego. Na mocy tej regulacji, jeżeli po zakończeniu roku podatkowego lub
innego okresu rozliczeniowego nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego,
organem podatkowym właściwym miejscowo w sprawach dotyczących poprzednich lat podatkowych lub innych
okresów rozliczeniowych jest organ właściwy po zaistnieniu tych zdarzeń, z zastrzeżeniem art. 18b OrdPU, który
dotyczy przypadków, gdy podatnik zmienia miejsce zamieszkania, ale postępowanie jest już w toku, wówczas
następuje utrwalenie właściwości i nowy organ nie staje się właściwy.
Sąd stwierdził, że w tej sprawie doszło do zmiany właściwości miejscowej organu podatkowego po zakończeniu roku
podatkowego 2011 r., na skutek zgłoszenia zmiany miejsca zamieszkania przez skarżącego. Zastosowanie miał więc
przepis art. 18a OrdPU, który zakłada zmianę właściwości organu podatkowego na ten organ, który stał się właściwy
po zmianie miejsca zamieszkania. Dlatego w ponownie prowadzonym postępowaniu, o ile nie doszło jeszcze do
przedawnienia zobowiązania podatkowego, sprawę rozstrzygnie organ właściwy miejscowo.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu podkreślając, że § 11 WłOrgR odnosi się
wyłącznie do sytuacji zmiany podstaw właściwości w trakcie roku podatkowego, a WłOrgR zostało wydane
na podstawie art. 18 OrdPU, a nie na podstawie art. 18a OrdPU. Mimo delegacji zawartej w art. 18a § 2 OrdPU



minister właściwy do spraw finansów publicznych nie wydał rozporządzenia dotyczącego zmiany
właściwości innego organu niż wskazany w § 1 w związku ze zmianą miejsca zamieszkania podatnika po
zakończeniu roku podatkowego lub okresu rozliczeniowego. Sąd I instancji prawidłowo uznał więc, że w tej
sprawie należy zastosować art. 18a OrdPU, który przewiduje właściwość miejscową nowego organu – organu
właściwego po zmianie miejsca zamieszkania. Ponieważ skarżący zmienił miejsce zamieszkania jeszcze
przed wszczęciem postępowania podatkowego, art. 18b OrdPU nie miał do niego zastosowania. Naczelny
Sąd Administracyjny stwierdził, że organy obu instancji naruszyły przepisy o właściwości a uchybienie to
jest postawą stwierdzenia nieważności decyzji, jak wynika z art. 247 § 1 pkt 1 OrdPU.
Wyrok NSA z 1.9.2020 r., II FSK 1278/18







Wniosek z analizy sprawy P.B. wskazuje na istotność przestrzegania przepisów o właściwości organów podatkowych. Zmiana miejsca zamieszkania podatnika po zakończeniu roku podatkowego wymaga dokładnego ustalenia właściwości organu podatkowego. Uchybienia w ustalaniu właściwości mogą prowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji podatkowej przez sądy administracyjne. Właściwe stosowanie przepisów o właściwości organów podatkowych jest kluczowe dla zapewnienia sprawiedliwego postępowania podatkowego.