Zawieszenie działalności gospodarczej a łączne opodatkowanie małżonków

Wybór podatku liniowego wyłącza możliwość rozliczenia podatku wspólnie z małżonkiem także w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. Podatnik, który zawiesił działalność, a następnie złożył wspólne zeznanie podatkowe z małżonkiem, stanął przed problemem zakwestionowania rozliczenia przez organ podatkowy. Sąd WSA w Poznaniu przyznał rację podatnikowi, uchylając decyzję organu podatkowego. Jednakże NSA w swoim wyroku stwierdził, że wybór podatku liniowego przesądza o braku możliwości łącznego opodatkowania z małżonkiem, niezależnie od faktycznego osiągnięcia przychodów.

Tematyka: zawieszenie działalności gospodarczej, łączne opodatkowanie małżonków, podatek liniowy, rozliczenie podatkowe, wybór formy opodatkowania, wyrok NSA

Wybór podatku liniowego wyłącza możliwość rozliczenia podatku wspólnie z małżonkiem także w okresie
zawieszenia działalności gospodarczej.
Stan faktyczny
Podatnik prowadził działalność gospodarczą związaną ze sportem od 2006 r. i wybrał opodatkowanie tej działalności
19% podatkiem liniowym. W kwietniu 2013 r. podatnik zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej, a wobec jej
niepodjęcia w okresie 24 miesięcy został w listopadzie 2015 r. wykreślony z CEIDG.
Podatnik wraz z małżonką złożyli wspólne zeznanie PIT-37 za rok 2014. Organ podatkowy zakwestionował to łączne
rozliczenie, twierdząc, że podatnik nie miał do niego prawa, wobec czego wydał decyzję przyjmującą indywidualne
rozliczenie PIT przez podatnika. Podatnik zaskarżył tę decyzję do sądu, twierdząc, że wobec zawieszenia
działalności gospodarczej miał prawo do łącznego opodatkowania z żoną.
Stan prawny
Zgodnie z art. 6 ust. 8 PDOFizU, łączne opodatkowanie małżonków jest wykluczone, gdy chociażby do jednego
z nich „mają zastosowanie przepisy art. 30c” PDOFizU. Art. 30c reguluje zasady opodatkowania 19% podatkiem
liniowym od działalności gospodarczej, który wchodzi w grę tylko wtedy, gdy podatnik sam wybierze tę formę
opodatkowania (art. 9a ust. 2 PDOFizU).
Podatnik może zawiadomić o rezygnacji z podatku liniowego „do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu,
w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego,
jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu” (art. 9a ust. 2a PDOFizU).
Stanowisko WSA w Poznaniu
Sąd przyznał rację podatnikowi i uchylił decyzję. Zdaniem sądu, zawarty w art. 6 ust. 8 PDOFizU zwrot „mają
zastosowanie przepisy art. 30c”, jako wykluczający łączne opodatkowanie małżonków, wchodzi w grę tylko wtedy,
gdy z działalności gospodarczej małżonka objętej podatkiem liniowym małżonek ten osiągnął jakikolwiek przychód.
Jeśli bowiem nie osiągnął żadnego przychodu, to nie mogą znaleźć zastosowania przepisy, które określają zasady
jego opodatkowania. Ważne jest to, że podatnik osiągający przychody z uprawiania sportu nawet potencjalnie nie
mógł osiągnąć żadnego przychodu w 2014 r., skoro zawiesił tę działalność w kwietniu 2013 r. i do końca 2014 r. jej
nie podjął. Celem art. 6 ust. 8 jest jedynie uniknięcie korzystania z dwóch przywilejów (łączne opodatkowanie
z małżonkiem i stosowanie 19% stawki PIT) w tym samym czasie, a to w sytuacji podatnika nie miało przecież
miejsca.
Stanowisko NSA
Sąd II instancji przyznał jednak rację organowi podatkowemu, wobec czego uchylił wyrok WSA i załatwił sprawę
definitywnie, oddalając skargę podatnika. Zdaniem sądu, wyłączenie podatku liniowego na podstawie art. 6 ust. 8
PDOFizU wchodzi w grę niezależnie od tego, czy podatnik osiągnął efektywnie jakiś przychód. Przepis ten abstrahuje
zupełnie od kwestii faktycznego osiągnięcia przychodów. Za utrwaloną należy uznać linię orzeczniczą, zgodnie
z którą już sam wybór przez podatnika opodatkowania podatkiem liniowym przesądza o braku możliwości łącznego
opodatkowania dochodów małżonków. Ustawowego określenia „mają zastosowanie przepisy art. 30c” nie można
utożsamiać z terminem "uzyskiwanie przychodów", lecz należy rozumieć szerzej - jako synonim pojęcia „podleganie
unormowaniu z art. 30c". Sąd przypomniał, że jedynie poprzednie brzmienie art. 6 ust. 8 (obowiązujące przed 2003
r.) odwoływało się do „uzyskiwania dochodów”. Tak więc zmiana tego przepisu na brzmienie obecne nie może być
ignorowana.
Nie ma żadnej wątpliwości, że zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej nie jest równoznaczne z jej
likwidacją i nie pozbawia osoby, która działalność zawiesiła, statusu zarówno przedsiębiorcy jak i podatnika PIT, który
dokonał wyboru określonej formy rozliczenia podatku. Tak więc już sam wybór podatku liniowego przesądza o braku
możliwości wspólnego rozliczenia podatku z małżonkiem.
Sąd dodał, że wybór sposobu opodatkowania powinien być dokonywany z należytą starannością i rozwagą. Podatnik
powinien dokonać swoistego rodzaju kalkulacji, który system będzie dla niego korzystniejszy, gdyż to on ponosi
ryzyko takiego a nie innego wyboru.

Komentarz
Opisywana tu sytuacja może obecnie - ze względu na osłabienie dynamiki gospodarczej przez pandemię COVID-19 -
zdarzać się częściej niż przedtem, dlatego warto zapoznać się z jej rozstrzygnięciem. Jest ono, oczywiście,
niekorzystne dla podatników i musimy niestety dodać, że NSA ten niekorzystny pogląd wyrażał już wcześniej (w
wyrokach z 8.5.2008 r. II FSK 363/07 i z 8.2.2018 r. II FSK 193/19), wobec czego należy się z tym poglądem
pogodzić.
Zwróćmy zresztą uwagę na to, że przecież podatnik może zmienić wybraną formę opodatkowania i od niedawna nie
musi tego robić w styczniu, bo wystarczy, że zrobi to do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym
został osiągnięty pierwszy przychód z działalności gospodarczej (art. 9a ust. 2a PDOFizU). Tak więc podatnicy
znajdujący się w sytuacji analogicznej do podatnika z kazusu mogą zrezygnować z podatku liniowego nawet do
końca roku (pod warunkiem, że nie osiągnęli przedtem żadnego przychodu). A przecież w następnym roku do
podatku liniowego można wrócić. Tak więc sytuacja podatnika w opisywanym układzie nie jest beznadziejna. Trzeba
tylko, jak zawsze zresztą, wykazać należytą czujność podatkową.

wyrok NSA z 11.8.2020 r. II FSK 1189/18

Sytuacja opisana w publikacji dotyczy konfliktu interpretacji prawa podatkowego dotyczącego możliwości łącznego opodatkowania małżonków w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej. Wyrok NSA wykluczający taką możliwość nawet przy braku osiągniętych przychodów stawia podatników w trudnej sytuacji. Należy zachować ostrożność przy wyborze formy opodatkowania, gdyż może ona decydować o sposobie rozliczenia z małżonkiem.