Odsetki od odszkodowania podlegają opodatkowaniu

Odsetki wypłacone z powodu opóźnienia w spełnieniu świadczenia z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Sprawa dotyczyła interpretacji prawa podatkowego w kontekście odsetek naliczonych od zasądzonego zadośćuczynienia i odszkodowania w związku z kolizją drogową, które nie zostały uwzględnione w zeznaniu podatkowym PIT-37 przez podatnika.

Tematyka: odsetki, opodatkowanie, odszkodowanie, zadośćuczynienie, podatek dochodowy, wyrok NSA, interpretacja prawa podatkowego

Odsetki wypłacone z powodu opóźnienia w spełnieniu świadczenia z tytułu zadośćuczynienia
i odszkodowania na podstawie art. 481 § 1 KC należy zaliczyć do źródła przychodów z art. 10 ust. 1 pkt 9
ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; dalej jako:
PDOFizU), niezależnie od tego, czy świadczenie z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania podlegało
opodatkowaniu, czy też zwolnieniu od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU – wynika z wyroku
Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Stan faktyczny
A.B. w zeznaniu podatkowym PIT-37 nie wykazał przychodu w postaci wypłaconych przez firmę ubezpieczeniową
„C.” sp. z o.o. odsetek naliczonych od zasądzonego zadośćuczynienia i odszkodowania w związku z kolizją drogową,
w wyniku której podatnik doznał licznych obrażeń ciała. Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. określił A.B.
zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych uznając, że odsetki stanowią przychód
z innych źródeł, określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 PDOFizU. Dyrektor Izby Administracji
Skarbowej w W. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji wyjaśniając, że zwolnienie z opodatkowania należności
określonych w art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU nie dotyczy odsetek za opóźnienie w spełnieniu tych świadczeń.
Podkreślono, że odsetki powstają z mocy ustawy, a czynność prawna zobowiązująca do spełnienia świadczenia
jedynie pośrednio ma wpływ na ich powstanie. W rezultacie odsetki, których podstawa faktyczna i prawna jest
odmienna, nie mogą być kwalifikowane do tego samego źródła przychodu co otrzymane odszkodowanie.
A.B. w skardze na tę decyzję wskazywał na akcesoryjny charakter odsetek, pełnioną przez nie funkcję
odszkodowawczą oraz na fakt, że odsetki zasądzone wyrokiem sądu dzielą los świadczenia głównego. Odsetki
stanowią w tym wypadku zryczałtowane odszkodowanie, gdyż pokrzywdzony musiał korzystać ze swojego majątku
w celu odwrócenia skutków zdarzenia wyrządzającego szkodę. A.B. twierdził, że odmienne traktowanie
odszkodowania i zadośćuczynienia oraz odsetek od tych świadczeń byłoby sprzeczne z zasadą sprawiedliwości
społecznej.
Z uzasadnień WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę podkreślając, że w odniesieniu do przepisów
wprowadzających ulgi i zwolnienia podatkowe zasadnicze znaczenia ma wykładnia językowa i przepisy takie powinny
być rozumiane zgodnie z ich literalnym brzmieniem. Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU, wolne od
podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody
sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie. Jak wyjaśniono w uzasadnieniu wyroku, ustawodawca
w swoich uregulowaniach nie pomija odsetek, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które
w jego ocenie zasługują na szczególną ochronę. Tym samym, skoro ustawodawca w ramach art. 21 ust. 1 PDOFizU
wyraźnie określa przypadki, w których odsetki od określonych przychodów uznaje za wolne od podatku, to wynika
z tego, że tylko w tych przypadkach można mówić o objęciu świadczeń odsetkowych zwolnieniem od podatku
dochodowego. Sąd stwierdził, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem, czy też innym
świadczeniem. Odsetki są związane z kwotą długu głównego, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od
źródła powstania takiego długu. Zgodnie z art. 481 § 1 KC, wierzyciel może żądać odsetek dopiero, jeżeli dłużnik
opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Zwolnienie z opodatkowania należności głównej nie oznacza
więc, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że gdyby wolą
ustawodawcy było zwolnienie od podatku dochodowego nie tylko zadośćuczynienia i odszkodowania, ale
i odsetek za opóźnienie w zapłacie tych świadczeń, to wyraziłby to wprost w przepisie. Skoro zaś nie
wyodrębnił tego świadczenia wprost w art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU to niedopuszczalne jest wyprowadzenie
go z wykładni tego przepisu. Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że świadczenie z tytułu odsetek jest
przychodem, bowiem generuje przyrost majątku, jednak pochodzi on z odrębnego źródła niż przyrost z tytułu
zadośćuczynienia czy odszkodowania. W obu przypadkach przysporzenie ma swe źródło w różnych stanach
faktycznych i odrębnej podstawie materialnoprawnej (zob. uchwała SN z 28.7.1992 r., III CZP 86/92, OSNCP Nr
1-2/1993, poz. 17). Odsetki są ryczałtowo ujętą minimalną rekompensatą doznanego uszczerbku wskutek
pozbawienia wierzyciela możliwości czerpania korzyści z należnego świadczenia. Jednak to, że mogą one
pełnić funkcję odszkodowawczą nie oznacza, że są odszkodowaniem (zob. wyrok SN z 7.7.2011 r., II CSK
635/10,
). Zdaniem Sądu bez znaczenia jest również kwestia techniczna, czyli to, że zostały one
wskazane w wyroku sądu zasądzającym te świadczenia. Aby zaistniało zwolnienie z podatku z art. 21 ust. 1

pkt 3b PDOFizU nie wystarczy, by świadczenie określono w wyroku lub ugodzie sądowej, musi ono
pochodzić z tytułu prawnego określonego w tym przepisie, co wprost z niego wynika.
Wyrok NSA z 2.10.2020 r., II FSK 1211/20

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczeń nie podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego, nawet jeśli są związane z odszkodowaniem. Decyzja ta opierała się na interpretacji przepisów prawa podatkowego i wyroku sądu dotyczącego podatku dochodowego od osób fizycznych.