Uchybienia organu podatkowego wpływają na oprocentowanie nadpłaty

Każde uchybienie przepisom postępowania podatkowego i prawa materialnego ma wpływ na uchylenie decyzji organu podatkowego z powodu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że organ podatkowy odpowiada za uchylenie decyzji I instancji z powodu przedawnienia zobowiązania podatkowego, co ma wpływ na oprocentowanie nadpłaty. Sprawa dotyczyła zwrotu nadpłaty podatku od nieruchomości przez Prezydenta Miasta P., który nie zrealizował wytycznych ustawodawcy dotyczących szybkości postępowania.

Tematyka: uchybienia organu podatkowego, oprocentowanie nadpłaty, przedawnienie zobowiązania podatkowego, Naczelny Sąd Administracyjny, Ordynacja podatkowa

Każde uchybienie przepisom postępowania podatkowego i prawa materialnego w toku rozpoznania sprawy
wymiaru zobowiązania podatkowego ma wpływ na przyczynienie się organu podatkowego do uchylenia
decyzji organu I instancji z powodu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Ustalenia w tym zakresie
powinny być poczynione, na podstawie art. 122, art. 187 § 1 i art. 191 ustawy z 29.8.1997 r. - Ordynacja
podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325; dalej jako: OrdPU), w sprawie z żądania podatnika o oprocentowanie
nadpłaty – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Stan faktyczny
W 2014 r. Prezydent Miasta P. określił „A.” S.A. wysokość zobowiązania w podatku od nieruchomości za 2009 r. na
kwotę kilkuset tys. zł, podatniczka zapłaciła należność główną wraz z odsetkami. Gdy w 2015 r. SKO w P. uchyliło
decyzję organu I instancji i umorzyło postępowanie z uwagi na przedawnienie zobowiązania podatkowego, organ
I instancji zwrócił „A.” S.A. wpłaconą kwotę, jednak podatniczka zażądała dodatkowo zapłaty oprocentowania od
nadpłaty. „A.” S.A. wskazała, że deklarację w podatku od nieruchomości za 2009 r. złożyła w lutym 2009 r. wobec
czego zwłoka organu, który wydał decyzję wymiarową dopiero w 2014 r., miesiąc przed upływem terminu
przedawnienia, przyczyniła się do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego przed wydaniem
ostatecznej decyzji podatkowej.
Prezydent Miasta P. odmówił spółce wypłaty oprocentowania od nadpłaty, jednak SKO w P. uchyliło zaskarżoną
decyzję w całości i przyznało oprocentowanie od nadpłaty, ale jedynie za okres od dnia wydania decyzji organu II
instancji o uchyleniu decyzji organu I instancji. Prezydent Miasta P. był bowiem zobowiązany do zwrotu kwoty
nadpłaty w terminie 30 dni od wydania decyzji uchylającej, a uczynił to dzień później. SKO w P. stwierdziło, że
przesłanki sformułowane w art. 78 § 3 pkt 1 OrdPU nie mają żadnego związku z czasem postępowania podatkowego
i związane są jedynie z wadami decyzji podatkowej, z której wynikała nadpłata. W tej sprawie nie można uznać, że
wydanie przez organ decyzji wymiarowej na miesiąc przed upływem terminu przedawnienia stanowi przyczynienie
się przez organ podatkowy do powstania przesłanki zmiany lub uchylenia decyzji, o której mowa w przepisie art. 78
OrdPU.
Stanowiska WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę wskazując, że aż do ostatniego dnia biegu terminu
przedawnienia zobowiązania podatkowego organ podatkowy ma prawo i obowiązek podejmować wszelkie
przewidziane prawem działania procesowe, ukierunkowane na uzyskanie należności podatkowej. Nie można
wykluczyć, że decyzja wydana ostatniego dnia biegu terminu przedawnienia zostanie skutecznie doręczona stronie
i wejdzie do obrotu prawnego. Również kwestię zaskarżenia takiej decyzji postrzegać należy w kategoriach
uprawnienia strony, pozostającego wyłącznie w jej gestii. W konsekwencji Sąd przyjął, że organ I instancji nie
przyczynił się do powstania przesłanki uchylenia decyzji, gdyż zaistnienie tej przesłanki wynikało wyłącznie z faktu
zaskarżenia decyzji przez stronę oraz z upływu czasu, który skutkował przedawnieniem zobowiązania podatkowego,
a są to okoliczności, na które organ podatkowy nie miał żadnego wpływu.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok sądu I instancji i zaskarżoną decyzję. Z art. 78 § 3 pkt 1 i art. 77
§ 1 pkt 1 OrdPU wynika, że brak przyczynienia się organu podatkowego do powstania nadpłaty
i niezwrócenie jej w terminie powodują naliczenie oprocentowania od dnia uchylenia decyzji, zaś
przyczynienie się organu do uchylenia decyzji i niezwrócenie nadpłaty w terminie powodują obowiązek
oprocentowania nadpłaty od dnia jej powstania. Przy czym przyczynienie się należy rozumieć jako każde
działanie lub zaniechanie, które wpływa na wynik postępowania podatkowego. Oznacza to, że odstąpienie od
oprocentowania odpłaty od daty jej powstania związku z nieprzyczynieniem się organu do powstania
przesłanki uchylenia bądź zmiany decyzji jest wyjątkiem (zob. wyrok WSA w Gdańsku z 26.10.2016 r., I SA/Gd
651/16,
).
Naczelny Sąd Administracyjny zaznaczył, że choć organ podatkowy nie ma bezpośredniego wpływu na upływ czasu
i fakt złożenia odwołania przez podatnika, to powinien uwzględnić te okoliczności prowadząc postępowanie zgodnie
z przepisami OrdPU. W zakresie oprocentowania nadpłaty przepis art. 78 § 3 pkt 1 OrdPU odwołuje się do
przyczynienia się do "powstania przesłanki" uchylenia decyzji, a nie samego uchylenia. Nie chodzi więc o to, co było
podstawą samego uchylenia decyzji, np. przedawnienie, lecz o to, co doprowadziło do zaistnienia takiej podstawy
(zob. wyrok WSA w Gliwicach z 17.11.2016 r., I SA/Gl 351/16,
). W rezultacie w rozpoznawanej sprawie
należy ocenić zarówno sposób prowadzenia postępowania, wybór daty jego wszczęcia, naruszający art. 139 § 1
OrdPU czas prowadzenia postępowania w sytuacji, gdy sprawa wymiaru podatku nie miała waloru sprawy
szczególnie skomplikowanej - opodatkowanie tablicy reklamowej jako budowli. Za naruszenie zasady zaufania do

organów podatkowych z art. 121 § 1 OrdPU oraz zasady szybkości postępowania z art. 125 § 1 OrdPU należy uznać
takie działania, które polegają na wszczynaniu postępowania tuż przed upływem przedawniania zobowiązania
podatkowego, kiedy organ podatkowy dysponuje już materiałem dowodowym wystarczającym do rozstrzygnięcia
sprawy albo z przyczyn nieleżących po stronie podatnika nie weryfikuje przez okres prawie pięciu lat złożonej przez
niego deklaracji (zob. wyrok WSA w Gliwicach z 13.1.2017 r., I SA/Gl 677/16,
). Naczelny Sąd
Administracyjny stwierdził, że wydając decyzję wymiarową na miesiąc przed upływem ustawowego terminu
przedawnienia Prezydent Miasta P. nie zrealizował wytycznej ustawodawcy dotyczącej szybkości
i rzetelności postępowania, bowiem żadne obiektywne okoliczności nie uzasadniały takiej zwłoki. Jak
podkreślono, postępowanie wymiarowe w zakresie podatku od nieruchomości było jednym z kilku
postępowań dotyczących różnych okresów prowadzonych przez Prezydenta Miasta P. wobec „A.” S.A.,
organ posiadał materiał dowodowy dotyczący posiadanych przez podatniczkę obiektów oraz znał jej
stanowisko w tym zakresie. Choć „A.” S.A. spółka złożyła deklarację już w 2009 r., organ I instancji wszczął
postępowanie dopiero na pół roku przed upływem terminu przedawnienia. „A.” S.A. nie przyczyniła się do
przedłużenia postępowania, dostarczając dowody i składając wyjaśnienia bez zbędnej zwłoki. Wbrew stanowisku
Sądu I instancji rzetelny podatnik, który dokonał zapłaty podatku zgodnie z decyzją organu I instancji nie
może ponosić konsekwencji przedawnienia, tracąc możliwość uzyskania całkowitej i pełnej rekompensaty za
straty spowodowane utratą dostępu do środków finansowych uiszczonych na poczet zobowiązania
podatkowego, które nie zostało ustalone decyzją ostateczną.
Wyrok NSA z 8.9.2020 r., II FSK 1363/18

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że organ podatkowy ma obowiązek działać zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, uwzględniając okoliczności czasowe i zasady postępowania. W rezultacie, organ podatkowy może być odpowiedzialny za naliczenie oprocentowania od nadpłaty w przypadku uchylenia decyzji podatkowej. Sprawa ta pokazuje znaczenie rzetelnego i szybkiego postępowania organów podatkowych.