Ceny transferowe od 1.1.2021 r.

Ustawa z 28.11.2020 r. wprowadza liczne nowe regulacje dotyczące cen transferowych, nakładając obowiązek udokumentowania transakcji z podmiotami z tzw. 'rajów podatkowych'. Nowe przepisy mają na celu zmniejszenie biurokracji dla przedsiębiorców w okresie stanu epidemii. Wchodzą one w życie od 1.1.2021 r. oraz poszerzają katalog podmiotów obowiązanych do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych.

Tematyka: ceny transferowe, raj podatkowy, dokumentacja cen transferowych, rzeczywisty właściciel, test korzyści, COVID-19, zwolnienie, obowiązki dokumentacyjne

Ustawą z 28.11.2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2123)
wprowadzone zostały liczne regulacje w zakresie cen transferowych, odnoszące się do transakcji
z podmiotami z tzw. „rajów podatkowych”.
• Mocą nowelizacji, zarówno niekontrolowane transakcje sprzedażowe, w wyniku których otrzymywana jest
zapłata należności od tzw. podmiotu rajowego, jak i transakcje kontrolowane lub transakcje inne niż
kontrolowane, jeżeli rzeczywisty właściciel (beneficial owner) ma rezydencję podatkową w kraju
o „szkodliwej konkurencji podatkowej”, podlegają udokumentowaniu.
• Obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych został ponadto rozszerzony
o konieczność zawarcia w nim uzasadnienia gospodarczego, w tym tzw. testu korzyści (opisu
spodziewanych korzyści ekonomicznych).
• Istotnym celem zmian jest również zmniejszenie obciążeń o charakterze biurokratycznym
i administracyjnym dla przedsiębiorców w zakresie cen transferowych w okresie obowiązywania stanu
zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii w związku z COVID-19.
• Nowe przepisy w zakresie cen transferowych wchodzą w życie wraz z 1.1.2021 r.
Rozszerzony katalog podmiotów obowiązanych do sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych
Mocą art. 11o ust. 1 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406
ze zm.; dalej: PDOPrU) oraz art. 23za ust. 1 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.
Dz.U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm; dalej: PDOFizU) wprowadzono, nieznany w aktualnym stanie prawnym, obowiązek
sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych przez podatników i spółki niebędące osobami prawnymi, które
dokonują transakcji innej niż transakcja kontrolowana z podmiotem z krajów lub terytoriów stosujących szkodliwą
konkurencję podatkową tj. mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym. Wartość tej
transakcji za rok podatkowy, a w przypadku wzmiankowanych spółek - za rok obrotowy, musi przekraczać 100 000
zł.
Novum polega na tym, że powinność dokumentacyjna obejmie odtąd dodatkowo transakcje, w wyniku których polski
podatnik lub spółka niebędąca osobą prawną otrzymuje zapłatę od podmiotu z kraju lub terytorium o atrakcyjnej
polityce podatkowej. Zastosowana nomenklatura ustawowa - „transakcje kontrolowane”, zgodnie z rządowym
uzasadnieniem do projektu ustawy (druk nr 642), ma zapewnić spójność terminologiczną, jednocześnie eliminując
potrzebę odrębnego wskazania umów spółek niebędących osobami prawnymi, umów wspólnego przedsięwzięcia
i innych umów o podobnym charakterze.
„Rzeczywisty właściciel" (beneficial owner) a obowiązek dokumentacji
Kolejna zmiana, zgodnie z art. 11o ust. 1a PDOPrU oraz 23za ust.1a PDOFizU, pociąga za sobą wprowadzenie
nowego terminu – „rzeczywisty właściciel” w miejsce dotychczas funkcjonującego w obrębie przepisu – „podatnika”.
Podług niego, nie tylko osoba fizyczna, ale i spółka niebędąca osobą prawną, dokonująca transakcji „rajowej”
(kontrolowanej lub transakcji innej niż transakcja kontrolowana), będzie zobligowana prowadzić rozszerzoną
dokumentację. Kryterium kwalifikującym stanowi to, by rzeczywisty właściciel w rozumieniu przepisów ustawy miał
miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym oraz wartość transakcji za rok podatkowy, bądź za rok
obrotowy (w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi), przekraczała 500 000 zł. W ust. 1b omawianego
przepisu zostało ustanowione domniemanie, że rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd
w tzw. raju podatkowym, w sytuacji gdy kontrahent podatnika lub spółki niebędącej osobą prawną (tj. druga strona
transakcji) dokonuje w roku podatkowym (lub obrotowym) rozliczeń z podmiotem mającym siedzibę lub zarząd w tzw.
raju podatkowym. Ustalenia tych okoliczności podatnik lub spółka niebędącą osobą prawną powinni dokonać
z zachowaniem zasad należytej staranności.
Legislator nie wyróżnia ponadto zapłaty należności dokonywanej na rzecz tzw. podmiotu rajowego przez
dookreślenie „bezpośrednio lub pośrednio” z uwagi na niezdefiniowanie owego pojęcia i zrodzone na tym tle zbyt
duże wątpliwości interpretacyjne. „Rzeczywisty właściciel” to termin zdefiniowany ustawowo oraz mający oparcie
w bogatym dorobku doktryny.
Rozszerzony zakres treści lokalnej dokumentacji cen transferowych - uzasadnienie gospodarcze

W brzmieniu art. 11q ust. 1a PDOPrU, lokalna dokumentacja cen transferowych, która obejmuje transakcje
z podmiotami z tzw. rajów podatkowych musi zostać rozszerzona o uzasadnienie gospodarcze, w szczególności opis
spodziewanych korzyści ekonomicznych, w tym podatkowych. Informacje te powinny pozwolić na ocenę czy
kontrahent prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą. Korzyść ekonomiczna może przejawiać się m.in.
w poprawie konkurencyjności czy pozyskaniu nowej technologii. Podkreśla się, że przeprowadzenie testu korzyści
ma przede wszystkim wykazać, czy podmiot powiązany, działając racjonalnie ekonomicznie, zdecydowałby się nabyć
świadczenie od podmiotu rajowego.
COVID-19 a zwolnienie z obowiązku sporządzenia oświadczenia
Dodany nowelizacją art. 31z1 ust. 1 do ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych
z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi
sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.; dalej: KoronawirusU) zwalnia podatników dokonujących
korekty cen transferowych z obowiązku posiadania oświadczenia, o którym mowa zarówno w PDOPrU, jak
i PDOFizU. Podatnik dokonujący korekty in minus tj. zmniejszającej przychody lub zwiększającej koszty uzyskania
przychodu, nie będzie musiał przedstawiać oświadczenia podmiotu powiązanego o fakcie dokonania przez ten
podmiot powiązany korekty cen transferowych w tej samej wysokości, co podatnik.
Zwolnienie ma objąć tylko korekty dokonywane w określonym terminie, tj. w okresie trwania kryzysu wywołanego
COVID-19, odnoszącego się do całego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. „Korekta dokonywana za rok
podatkowy” dotyczy natomiast nie tylko korekty cen transferowych rocznych, ale również tych dokonywanych
z większą częstotliwością (np. kwartalnych, półrocznych).
COVID-19 a zwolnienie z obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen transferowych
Ponadto, podmioty, których przychody w roku podatkowym dotkniętym kryzysem związanym z COVID-19 spadły o co
najmniej 50% w odniesieniu do łącznych przychodów uzyskanych w analogicznym okresie bezpośrednio
poprzedzającym ten rok, będą mogły skorzystać ze zwolnienia z obowiązku przygotowania lokalnej dokumentacji cen
transferowych dla transakcji krajowych (art. 31z2 KoronawirusU). Jednocześnie zaznacza się, że dla tej grupy
podmiotów powiązanych utrzymany pozostał obowiązek przekazywania Szefowi KAS informacji o cenach
transferowych, za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
COVID-19 - krąg uprawnionych do podpisu oświadczeń w zakresie cen transferowych
Tymczasem, w myśl nowego art. 31z3 KoronawirusU i wprowadzonych ułatwień w podpisywaniu oświadczeń
o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych, ustawiono swoisty wyłom od ogólnej zasady, zgodnej
z obowiązującymi przepisami, o konieczności podpisywania oświadczeń przez kierownika jednostki w rozumieniu
ustawy o rachunkowości. Nowelizacja, mając na względzie uproszczenie procedur oraz ułatwienie prowadzenia
działalności gospodarczej, konstytuuje m.in. odrębne uregulowania dotyczące osoby fizycznej - mimo braku
obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych, może być ona zobowiązana do złożenia oświadczenia i jego podpisu.
Podpis może złożyć także osoba upoważniona przez przedsiębiorcę zagranicznego do reprezentowania go
w oddziale - w przypadku podmiotu powiązanego będącego przedsiębiorcą zagranicznym posiadającym oddział na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (a co związane było dotąd z wątpliwościami interpretacyjnymi) oraz osoba
uprawniona do reprezentacji - w przypadku pozostałych podmiotów powiązanych. Nie jest jednak dopuszczalne
złożenie oświadczenia przez pełnomocnika.

Nowe regulacje dotyczące cen transferowych wprowadzają obowiązek sporządzenia uzasadnienia gospodarczego, w tym testu korzyści ekonomicznych. Dodatkowo, COVID-19 wprowadza pewne ułatwienia, jak zwolnienie z niektórych obowiązków dokumentacyjnych w przypadku obniżenia przychodów o co najmniej 50% w związku z kryzysem.