Zmiany w akcyzie od 1.2.2021 r.: Rejestracja, wyroby węglowe i EMCS2

Tematyka: akcyza, zmiany, rejestracja, podatek, wyroby węglowe, EMCS2, nowelizacja, Ministerstwo Finansów, obroty akcyzowe, elektronizacja, preferencje podatkowe

Zmiany w przepisach podatkowych, zwyczajowo obserwowane z początkiem każdego nowego roku, nie
omijają także akcyzy. Choć ten tradycyjnie niedoceniany podatek nie znajduje się dla wielu uczestników
obrotu gospodarczego w głównej orbicie zainteresowania, warto mieć świadomość co się na gruncie akcyzy
w 2021 r. wydarzy. Zasięg podmiotowy nowych przepisów jest bowiem szeroki i dotyczy także podmiotów,
które są zarejestrowane jako podatnicy akcyzy głównie po to, by korzystać z różnych preferencji.
Ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722 ze zm.; dalej jako: AkcyzU) od dłuższego
czasu (tj. od ponad roku) oczekuje na gruntowną nowelizację. Zmiany częściowo staną się ciałem wraz z nadejściem
1.2.2021 r., kiedy to wejdzie w życie lwia część przepisów ustawy z 10.12.2020 r. o zmianie ustawy o podatku
akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. Warto poszukać odpowiedzi na pytania co się zmieni, dla kogo i od kiedy.
Centralny rejestr podatników akcyzy
Daleko idące zmiany dotyczą obowiązków rejestracyjnych. Po pierwsze, ustanowiony został Centralny Rejestr
Podmiotów Akcyzowych. To centralna baza danych o podatnikach akcyzy, prowadzona przez Dyrektora Izby
Administracji Skarbowej w Poznaniu. Zastępuje ona kilkadziesiąt rejestrów prowadzonych do tej pory przez
właściwych naczelników urzędów skarbowych. Dzięki temu,
ww. organ będzie też jedynym władnym do wydawania zaświadczeń potwierdzających rejestrację akcyzową (art. 18
ust. 2 AkcyzU).

Po drugie, zmieniają się też zasady rejestracji jako podatnik akcyzy. Dokonywana będzie ona wyłącznie
elektronicznie (przez PUESC). Obowiązek rejestracji został też podmiotowo rozszerzony
o nieprowadzące działalności gospodarczej podmioty zużywające wyroby akcyzowe zwolnione
z akcyzy ze względu na przeznaczenie, a także o podmioty zamierzające prowadzić działalność jako pośredniczący
podmiot gazowy lub węglowy oraz o podmioty prowadzące miejsce niszczenia wyrobów akcyzowych.

Po trzecie wreszcie, obowiązek aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego. Podmioty zarejestrowane już jako podatnicy
akcyzy mają obowiązek uzupełnienia zgłoszenia rejestracyjnego o dane dotyczące właściwości organu podatkowego
dla celów akcyzy. Należy to uczynić do 30.6.2020 r. W przeciwnym wypadku, niezbędne będzie ponowne złożenie
zgłoszenia rejestracyjnego. Lepiej nie przeoczyć tego terminu, ewentualna utrata statusu podatnika akcyzy może
bowiem skutkować utratą możliwości korzystania z określonych preferencji (np. nabywania wyrobów akcyzowych
w zwolnieniu lub opodatkowanych zerową stawką). Co za tym idzie, o nowych obowiązkach powinny pamiętać
przede wszystkim podmioty, które poza nabywaniem wyrobów akcyzowych z preferencją nie mają
z akcyzą nic do czynienia.

Zmiany w EMCS2
To ciąg dalszy zmian zainicjowanych wraz z wejściem w życie ustawy z 20.7.2018 r. o zmianie ustawy o podatku
akcyzowym oraz ustawy Prawo celne (Dz.U. z 2019 r. poz. 1697, dalej jako: ZmAkcyzaU). Jednym z głównych
założeń tego aktu prawnego było rozszerzenie stosowania elektronicznego obiegu dokumentów akcyzowych na
wyroby przemieszczane poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy objęte zwolnieniem od akcyzy ze względu na
ich przeznaczenie lub opodatkowane zerową stawką akcyzy (stosowanie e-DD w rozumieniu art. 2 pkt 18b AkcyzU
w miejsce papierowych dokumentów dostawy).
Znacząco poszerzyło to krąg podmiotów zobowiązanych do korzystania z Systemu EMCS2. Nowe przepisy
dokładają w tym zakresie kolejne grupy podmiotów: sprzedawców wyrobów węglowych (szersze omówienie poniżej),
podmiotów przemieszczających wyroby akcyzowe w związku z importem lub eksportem oraz podmiotów
przemieszczających alkohol odpadowy lub w celu zniszczenia.
Ujednolicone zostały zasady przemieszczania zwolnionych z akcyzy wyrobów akcyzowych rurociągiem. Uproszczono
także warunki dokumentacyjne odnośnie zmiany środka transportu (art. 46d ust. 2a AkcyzU w zakresie zbiorczego e-
DD).
Co jednak najważniejsze: wejście w życie zasad dotyczących EMCS2 oraz e-DD ponownie odłożone zostało
w czasie. Zgodnie z art. 3a ZmAkcyzaU, stosowanie papierowej dokumentacji możliwe było do 31.1.2021 r. W dużej
mierze z uwagi na pandemię COVID-19, Ministerstwo Finansów postanowiło dać podatnikom dodatkowe dwanaście
miesięcy na przygotowanie się do obsługi EMCS2. Oznacza to, że w zakresie przemieszczeń wyrobów akcyzowych
zwolnionych z akcyzy ze względu na przeznaczenie oraz opodatkowanych zerową stawką akcyzy, do 31.1.2022 r.

możliwe będzie nadal posługiwanie się papierowymi dokumentami dostawy. Z jednym wyjątkiem (o czym
poniżej).
„Duzi” dostawcy wyrobów węglowych
Istotne zmiany dotyczą pośredniczących podmiotów węglowych, które sprzedały w poprzednim roku kalendarzowym
powyżej 30 mln kg wyrobów węglowych. Podmioty takie będą miały obowiązek posługiwania się systemem EMCS2
w zakresie realizowanych przez siebie dostaw korzystających ze zwolnienia z akcyzy (zgodnie z art. 31a ust. 1
AkcyzU). Chodzi o szerokie spectrum dostaw węgla, m.in. na rzecz gospodarstw domowych, do prac rolniczych oraz
na rzecz zakładów energochłonnych.
Do tej pory, warunkiem skorzystania ze zwolnienia było z zasady wystawienie faktury oraz uzyskanie od finalnego
nabywcy węglowego oświadczenia, że nabywane wyroby węglowe są przeznaczone do celów uprawniających do
zwolnienia od akcyzy. Od 1.2.2021 r. podmioty takie mają zaś dodatkowo obowiązek spełnienia wymogów
związanych z obsługą EMCS2, t.j.:
• sporządzenia projektu e-DD i przesłania go do EMCS2 Systemu - nie później niż do 16. dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym podatnik sprzedał objęte zwolnieniem od akcyzy wyroby węglowe;
• uzyskanie sprawdzonego pod względem kompletności i prawidłowości danych e-DD z nadanym numerem
referencyjnym - w terminie 47 dni od dnia dokonania sprzedaży tych wyrobów (nie ma w tym zakresie konieczności
uzyskiwania raportu odbioru).
• inna sprawa, że wymogi odnośnie zbierania oświadczeń zostały złagodzone (może być ono zastąpione zapisem
w umowie ramowej lub też przez odbiór faktury).
Co ważne, z uwagi na przepisy przejściowe, stosowanie ww. zasad jest fakultatywne aż do 31.1.2022 r. Zatem
„duże” pośredniczące podmioty węglowe mają jeszcze rok na przygotowanie się do nowych zasad.
Z kolei pośredniczące podmioty węglowe, które w poprzednim roku sprzedały do 30 mln kg wyrobów węglowych
nadal opierają możliwość korzystania ze zwolnienia z akcyzy od wystawienia faktury oraz uzyskania oświadczenia od
nabywcy. Nie mają więc one obowiązku korzystania z EMCS2 oraz przesyłania e-DD.
Co dalej?
Omawiane przepisy to nie koniec ofensywy Ministerstwa Finansów w zakresie zmian w AkcyzU. Od wielu miesięcy
trwają prace nad kolejną dużą nowelizacją. Ma ona na celu, a jakże, uszczelnienie obrotu wyrobami akcyzowymi
i samochodami osobowymi. A także wprowadzenie szeregu innych zmian,
w tym m.in.:

• zmiany w zakresie WIA (ograniczenie ważności, możliwość zmiany, związanie podatnika);
• dalsza elektronizacja obowiązków związanych ze statusem akcyzowym (elektroniczne ewidencje oraz deklaracje
akcyzowe);
• obowiązki deklaracyjne także w zakresie wyrobów zwolnionych z akcyzy lub objętych zerową stawką akcyzy;
• i kilka innych pomniejszych zmian.
Prace legislacyjne w ww. zakresie, choć ślimaczyły się miesiącami, nabrały ostatnio tempa (projekt trafił do Sejmu).
Planowane wejście w życie – 1.4.2021 r. Będzie się więc działo.

Omawiane przepisy to nie koniec ofensywy Ministerstwa Finansów w zakresie zmian w AkcyzU. Od wielu miesięcy trwają prace nad kolejną dużą nowelizacją. Ma ona na celu uszczelnienie obrotu wyrobami akcyzowymi i samochodami osobowymi, wprowadzenie szeregu innych zmian. Prace legislacyjne nabierają tempa, a planowane wejście w życie nowych przepisów to 1.4.2021 r.