Preferencyjny sposób rozliczenia dla osoby samotnie wychowującej dziecko a opieka sprawowana przez oboje rozwiedzionych rodziców

Tematyka: preferencyjny sposób rozliczenia, osoba samotnie wychowująca dziecko, rodzice rozwiedzeni, interpretacja indywidualna, Wojewódzki Sąd Administracyjny, preferencyjne zasady obliczania podatku, polityka prorodzinna

Brzmienie art. 6 ust. 4 PDOFizU nie zawiera zastrzeżenia, że chodzi wyłącznie o jednego z rodziców, stąd
status osoby samotnie wychowującej dzieci może mieć każde z rodziców rozwiedzionych spełniających
pozostałe wymagania określone w tym przepisie – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (I
SA/Gd 785/20).
Opis stanu faktycznego
Skarżąca A.J.-Z. zwróciła się o wydanie interpretacji indywidualnej i opisując zdarzenie przyszłe wskazała, że jest
osobą rozwiedzioną, samotną, niepozostającą w związku z byłym mężem i ojcem syna. Zgodnie z wyrokiem
sądowym wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim synem stron powierzono obojgu rodzicom
ustalając miejsce pobytu dziecka przy ojcu. Wskazała, że opiekuje się synem na co dzień i aktywnie uczestniczy
w jego wychowaniu. Znajduje dla niego zajęcia pozalekcyjne i zachęca go do aktywności pozaszkolnej, aby znaleźć
jego pasję. Syn spędza z nią część wakacji, ferie i większość weekendów. Spędzał u niej również kilka dni
w tygodniu wraz z noclegiem. Syn około 50% czasu spędza ze skarżącą. Matka często z nim podróżuje, opłaca
zajęcia dodatkowe, pokrywa koszty ortodonty i zaspokaja wszystkie potrzeby materialne dziecka (poza alimentami),
kupując mu obuwie, ubrania, przybory szkolne.
W związku z powyższym opisem, skarżąca zadała pytanie, czy może skorzystać z opodatkowania dochodów za
2019 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Zdaniem strony może ona skorzystać
z opodatkowania dochodów za 2019 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko, bo spełnia
wszystkie warunki, aby być uznaną za osobę samotnie wychowująca dziecko.
Stanowisko Organu
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko skarżącej za nieprawidłowe. W uzasadnieniu przywołał
brzmienie art. 6 ust. 4, ust. 8, ust. 9 PDOFizU, wywodząc, że preferencyjny sposób rozliczenia jest uzależniony od
posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko, wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci
(dziecka) i nieuzyskiwania przez rodzica i dziecko (dzieci) przychodów/dochodów, do których zastosowanie mają
określone przepisy. Zdaniem organu, z istoty „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która
w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby) zajmuje się wychowywaniem
dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny. Odnosząc te uwagi na grunt stanu faktycznego
sprawy stwierdził, że Sąd w wyroku rozwodowym powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem obojgu
rodzicom, dodatkowo ustalając miejsce pobytu dziecka przy ojcu. A zatem zamiarem Sądu było, aby proces
wychowywania dziecka przeprowadzony był wspólnie przez matkę i ojca, którzy aktywnie współuczestniczą
w wychowaniu dziecka, pomimo że nie zamieszkują ze sobą. W takiej sytuacji nie można przyjąć, że
któregokolwiek z rodziców można uznać za osobą samotnie wychowującą dziecko, a w konsekwencji, że
komukolwiek z rodziców przysługuje prawo preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną. WSA podkreślił, że
ustawodawca uzależnił prawo określonej w art. 6 ust. 4 PDOFizU kategorii osób do skorzystania z preferencyjnych
zasad obliczania podatku dochodowego między innymi od tego, czy osoba ta w roku podatkowym samotnie
wychowywała małoletnie dzieci. Przy czym ustawodawca nie uzależnił prawa podatnika do preferencyjnego
opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające,
aby taki stan zaistniał w ciągu roku. Literalna, celowościowa i systemowa wykładania wskazanej regulacji musi
prowadzić do wniosku, że kryterium samotnego wychowywania dzieci jest spełnione również wtedy, gdy
rozwiedziony rodzic wychowuje dzieci naprzemiennie z drugim rodzicem, tj. w odosobnieniu od drugiego rodzica oraz
bez jego udziału wykonuje czynności stanowiące proces wychowania w innym miejscu i czasie niż drugi rodzic.
Fundamentalne znaczenie ma wyraz „samotnie”, co oznacza rodzica wychowującego dziecko
w odosobnieniu od drugiego rodzica dziecka i bez jego udziału, przebywającego z dzieckiem w innym miejscu
niż drugi rodzic. Jeśli zatem rozwiedziony rodzic nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu
czynności, przy współudziale drugiego rodzica, składających się na proces jego czynności wychowawczych,
to wręcz nielogiczne jest twierdzenie, że czyni to wspólnie z drugim rodzicem. Nieuprawniona jest taka
wykładnia, która wyklucza spod jego działania jednego z rozwiedzionych rodziców wychowującego dziecko bez
udziału drugiego rodzica, czyli samotnie. Wykładnię literalną wspiera przy tym wykładnia celowościowa i systemowa.
Celem wprowadzenia ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku

podatkowym doświadczyły samotnej, samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywaniem. Regulacja
normatywna nie zawiera przy tym zastrzeżenia, że chodzi wyłącznie o jednego z rodziców, stąd w ocenie WSA status
taki może mieć każde z rodziców rozwiedzionych spełniających pozostałe wymagania określone w przepisie.
Co prawda wychowywanie dzieci w rodzinach niepełnych nie jest stanem pożądanym, jednak w zmieniających się
realiach społecznych, należy uwzględnić szczególną ochronę i pomoc państwa wobec takich rodzin, np. poprzez
umożliwienie rodzicom samotnie wychowującym dzieci skorzystanie z ulgi podatkowej. Nie jest przy tym konieczne,
aby drugi z rodziców był w tym czasie wyeliminowany z opieki i wychowania dzieci, taki bowiem warunek przeczyłby
polityce prorodzinnej państwa zmierzającej do systemowego wsparcia rodziców w wychowaniu dzieci, zwłaszcza
w samotnym wychowaniu dzieci. Mając powyższe na względzie, WSA uznał, że s karżąca samotnie wychowuje
dziecko w czasie, kiedy u niej mieszka, opiekując się nim samodzielnie, bez niczyjej pomocy. Zdaniem WSA,
kwestionowanie w takiej sytuacji prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów byłoby
sprzeczne nie tylko z brzmieniem przepisu, ale też z intencją ustawodawcy, realizującego w praktyce w formie
ulg podatkowych - deklarowaną przez państwo politykę prorodzinną.

Komentarz
Organ interpretacyjny uznając nieprawidłowość stanowiska skarżącej argumentował, że w przypadku, gdy każdy
rodzic jest zaangażowany w proces wychowawczy dziecka, oznacza to, że dziecko jest wychowywane wspólnie
przez oboje rodziców, a nie samotnie przez któregokolwiek z nich. Argument taki ze swej istoty nie jest właściwy,
gdyż władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom (art. 93 KRO) i rozwód zasadniczo tego faktu nie zmienia.
Jednakże odrębną kwestią jest to, że proces wychowywania dziecka może być realizowany samotnie przez
każdego z rodziców posiadających pełnię władzy rodzicielskiej w sytuacji, w której wychowują i opiekują się
oni dzieckiem oddzielnie – chociażby w innym miejscu, w wyznaczonym czasie i bez udziału drugiego. W tej
sytuacji słuszne jest zapatrywanie WSA, że prawo do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania może mieć
każde z rodziców uczestniczących w takim systemie oddzielnego wychowania dziecka. Wyrok WSA stanowi efekt
literalnego brzmienia regulacji podatkowej, podpartej ponadto wykładnią celowościową, systemową oraz
prorodzinną polityką państwa.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 12.1.2021 r., I SA/Gd 785/20,

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 12.1.2021 r. (I SA/Gd 785/20) potwierdził możliwość preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla rodziców rozwiedzionych w sytuacji, gdy każdy z nich samodzielnie wychowuje dziecko, nawet jeśli nie mieszka z nim cały czas. Decyzja ta wynika z interpretacji art. 6 ust. 4 PDOFizU oraz z zasad polityki prorodzinnej, mającej na celu wsparcie rodziców w samotnym wychowywaniu dzieci.