SLIM VAT 2: Kuracja odchudzająca VAT wchodzi w drugą fazę

Nie opadł jeszcze pierwszy kurz po wejściu w życie przepisów ustawy z 27.11.2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, wprowadzającej tzw. pakiet SLIM VAT. Na horyzoncie pojawił się już kolejny projekt SLIM VAT 2, będący tematem pre-konsultacji. Publikacja omawia zmiany związane z fakturami korygującymi, fakturowaniem, transakcjami łańcuchowymi, imporem usług, odliczaniem podatku naliczonego oraz inne propozycje usprawnień w obszarze podatku VAT.

Tematyka: SLIM VAT 2, faktury korygujące, fakturowanie, transakcje łańcuchowe, import usług, odliczanie podatku naliczonego, ulga na złe długi, Brexit, Ministerstwo Finansów, pre-konsultacje

Nie opadł jeszcze pierwszy kurz po wejściu w życie przepisów ustawy z 27.11.2020 r. o zmianie ustawy
o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2419; dalej: ZmVATU20),
wprowadzającej tzw. pakiet SLIM VAT. Podatnicy dopiero co poskładali pierwsze deklaracje i ewidencje
uwzględniające wynikające ze SLIM VAT „uproszczenia”. Na horyzoncie pojawił się już kolejny projekt,
roboczo zwany SLIM VAT 2. Póki co - w tzw. pre-konsultacjach.
Na hasło: SLIM VAT 2, niejednego zapewne przejdą drgawki. Przypominają się bowiem szumne zapowiedzi co do
uproszczenia i odformalizowania rozliczeń na gruncie ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U.
z 2020 r. poz. 106 ze zm.; dalej jako: VATU). A także to, co z tych zapowiedzi wyszło. Zwłaszcza w zakresie
rozliczania faktur korygujących in minus. Czy wszelakie negatywne doświadczenia oznaczają, że pomysłu odnośnie
SLIM VAT 2 trzeba się obawiać? Oddamy to ocenie czytelników niniejszego opracowania. Lakonicznie postaramy się
w nim nową wizję odchudzania VATU a’la Ministerstwo Finansów lapidarnie streścić.
Znów te faktury korygujące!
Ministerstwo Finansów najwyraźniej stoi na stanowisku, że rozliczanie korekt stanowi dla podatników największą
uciążliwość (coś w tym twierdzeniu zresztą jest). Również w projekcie SLIM VAT 2 temat ten jest bowiem dość
mocno wyeksponowany.
Po pierwsze – faktury korygujące WNT i import usług. Propozycja zakłada określenie w przepisach wprost zasad
rozliczania ww. korekt, z duchem zasady funkcjonującej w praktyce od lat, tj. zależnie od przyczyny korekty.
Pierwotne przyczyny (istniejące w momencie sprzedaży) skutkują rozliczeniem wstecznym. Przyczyny następcze to
korekty „na bieżąco”. Oczywiście, w obydwu przypadkach zasady dotyczą zarówno podatku należnego jak
i naliczonego.
Po drugie – zmiany dotknąć też mają treści faktur korygujących. W szczególności, nie będzie już konieczności
wskazywania w treści faktury hasła „FAKTURA KORYGUJĄCA/KOREKTA” ani też podawania przyczyny
wystawienia faktury korygującej. To z jednej strony „upodobnienie” krajowych przepisów do tych funkcjonujących
w innych krajach UE. Z drugiej zaś ewidentne pójście za ciosem SLIM VAT („1”): skoro faktury korygujące nie są już
potrzebne by skorygować VAT naliczony, po co wskazywać przyczyny…
Po trzecie – zbiorcze faktury korygujące. Nie będzie już wątpliwości odnośnie możliwości wystawiania takich faktur
także jedynie do wybranych transakcji w danym okresie (ma to być kwestia uregulowana wprost w przepisie). Za to
uproszczone zbiorcze faktury korygujące będą jeszcze bardziej uproszczone (o brak konieczności wskazywania
nazwy towarów/usług objętych korektą).
Inne zmiany dotyczące fakturowania
Straci swój żywot art. 106l VATU określający zasady wystawiania duplikatów faktur. W miejsce „duplikatu” pojawi się
po prostu „kolejny egzemplarz faktury”, bez obowiązkowego dopisku o duplikacie. Chociaż nadal może on być
stosowany jako element fakultatywny. Czyli… taka zmiana dla zmiany, choć na pewno niesie za sobą pewne
odformalizowanie (przynajmniej z perspektywy sprzedawcy).
Inna zmiana dotyczy najwcześniejszych dopuszczalnych terminów wystawiania faktur. Dziś fakturę można zgodnie
z art. 106i ust. 7 VATU wystawić „do 30 dni przed”. A będzie do 60 dni przed (dostawą/usługą/zaliczką). Zwłaszcza
przy okazji zaliczek może to być korzystne, zmniejsza ryzyko pustej faktury jeśli nabywca ociąga się z płatnością.
Znów te transakcje łańcuchowe!
Art. 7 ust. 8 VATU jest już historią. W transakcjach krajowych, istotnych zwłaszcza przy rozliczeniach kart paliwowych
zamieszanie z tym związane łagodzi wydana interpretacja ogólna Ministra Finansów z 15.2.2021 r.,
PT9.8101.3.2020. Fiskus chce jednak pójść o krok dalej i zmodyfikować przepisy związane z międzynarodowymi
transakcjami łańcuchowymi.
W chwili obecnej art. 22 ust. 2a i 2b VATU względnie precyzyjnie wskazują tzw. ruchomą transakcję w przypadku
wysyłki lub transportu organizowanych przez podmiot pośredniczący. Pomysł jest taki, by w sposób jasny dookreślić
skutki VAT, gdy za wysyłkę lub transport odpowiada pierwszy sprzedawca. Nie będzie to rewolucja (zasady te
wynikają od dawien dawna z praktyki podatkowej).
Wraca pełna neutralność w imporcie usług

Zgodnie z art. 86 ust. 10b pkt 3 VATU, prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu m.in. importu usług zależy
od uwzględnia kwoty podatku należnego w deklaracji podatkowej nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu
miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych usług powstał obowiązek podatkowy. To zmora dla podatników
cierpiących często z powodu opóźnień w odbiorze faktur od zagranicznych usługodawców. Fiskus postanowił więc
wrócić do pełnej neutralności i możliwości rozliczenia jednocześnie podatku należnego i naliczonego bez względu na
kryterium trzech miesięcy.
Dobra zmiana, choć oczekiwania są większe. Dotyczą zwłaszcza WNT. Tu jednak przeszkodą (dobrą wymówką?)
pozostaje pytanie prejudycjalne zadane TSUE przez WSA w Gliwicach orzeczeniem z 4.11.2019 r., I SA/Gl 495/19,
.
Uproszczenia związane z odliczeniem podatku naliczonego
SLIM VAT wydłuża termin do odliczania podatku naliczonego na bieżąco do w sumie czterech okresów
rozliczeniowych. Jeśli ktoś nie zdąży, może zawsze dokonać korekty na podstawie art. 86 ust. 13 VATU. Ma na to
pięć lat (kwestia problematyczna, jak je liczyć) lecz musi „wcelować” w okres, w którym prawo do odliczenia
powstało. Propozycja rozszerza ten okres „wcelowania” również do trzech kolejnych okresów w przeszłości.
Do tej kategorii wrzucić można również propozycję wydłużenia terminu do składania VAT-26 (dla wydatków
związanych z pojazdami z 100% prawa do odliczenia).
Inne zmiany
W tej kategorii odnaleźć można zmiany o naturze:
• fundamentalnej – to dostosowanie krajowych przepisów o uldze na złe długi do wyroku TSUE z 15.10.2020 r. C-
335/19,
(E sp. z o.o. sp. k., szerzej w: TSUE bezlitosne dla ulgi na złe długi po polsku). Są pewne
odstępstwa, np. nie zaproponowano rezygnacji z warunku aby wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia
korekty zarejestrowany jako podatnik VAT. Nowością jest zaś możliwość stosowania ulgi, gdy nabywcą jest
konsument lub podmiot zwolniony z VAT;
• szczególnych, specyficznych uproszczeń:
⚬ dla importerów korzystających z procedury określonej w art. 33a VATU. Będą oni mieli możliwość korekty
podatku w deklaracji VAT w ciągu 4 miesięcy od okresu, w którym powinno dojść do prawidłowego rozliczenia;
⚬ dla stron transakcji nieruchomościowych – tzw. „opcja opodatkowania” wynikająca z art. 43 ust. 10 VATU nie
będzie już wymagała oświadczyn przed naczelnikiem urzędu. Wystarczy zapisać ją w akcie notarialnym;
• porządkowej – dostosowanie definicji terytorium UE i państwa członkowskiego do skutków Brexit.
Co dalej?
Trwają pre-konsultacje. Projekt pewnie ewoluuje a być może pojawią się w nim jeszcze inne pomysły. Co ciekawe,
Ministerstwo Finansów przyznaje się do czerpania inspiracji przy opracowywaniu SLIM VAT 2 postulatami
zgłaszanymi przez podatników (m.in. przez aplikację Głos Podatnika oraz w trakcie spotkań z cyklu „Dialog
z Biznesem”). Być może więc to nie jest ostatnie słowo w tej kuracji odchudzającej. Bez kozery, „SLIM VAT 3”?
Oby nie przyszedł tylko efekt jo-jo.

Projekt SLIM VAT 2 przynosi szereg zmian dotyczących faktur korygujących, fakturowania, transakcji łańcuchowych, importu usług, odliczania podatku naliczonego oraz innych uproszczeń podatkowych. Pomimo negatywnych doświadczeń ze SLIM VAT, publikacja analizuje nowe propozycje Ministerstwa Finansów, które mogą wpłynąć na system podatkowy. Trwają pre-konsultacje, a być może w przyszłości pojawi się SLIM VAT 3. Czyżby kolejna odsłona kuracji odchudzającej VAT?