Usługi opieki nad osobami starszymi zwolnione z VAT - także w przypadku refaktury

Refakturowanie usług zwolnionych z VAT nabywanych od podmiotu zagranicznego może być skomplikowanym zagadnieniem, szczególnie w kontekście obrotu międzynarodowego. Artykuł omawia interpretację dotyczącą refakturowania usług opieki nad osobami starszymi, uwzględniającą zarówno kwestie miejsca świadczenia usług, jak i zwolnień z opodatkowania VAT. Sprawa analizuje sytuację podatnika działającego w Polsce, lecz świadczącego usługi za granicą, oraz dotyka istotnych zagadnień podatkowych i interpretacyjnych.

Tematyka: refakturowanie usług, VAT, opieka nad osobami starszymi, zwolnienie podatkowe, obieg międzynarodowy, interpretacja podatkowa

Refakturowanie usług zwolnionych z VAT nabywanych od podmiotu zagranicznego… znów brzmi to jak
scenariusz akademickiego zadania do rozwiązania przez studentów studiów podatkowych. Życie również
jednak zna takie przypadki.
Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106, ze zm.,
dalej: VATU), w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział
w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. To literalna definicja
refakturowania usług. Te jednak sprawia w praktyce różnego rodzaju problemy.
Specyficzną sytuacją jest refakturowanie w obrocie międzynarodowym. Tu ważną rolę odgrywają zasady ustalania
miejsca świadczenia usług (zgodnie z art. 28b i następnymi VATU). Omawiana interpretacja dotyczy takich właśnie
transakcji. Żeby było jednak jeszcze ciekawiej, dodatkowo nakłada się tu jeszcze system zwolnień z opodatkowania
VAT. Jest więc na czym zawiesić oko.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik prowadzi działalność w sektorze usług opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub
osobami w podeszłym wieku świadczonych w miejscu ich zamieszkania. Działalność jest zarejestrowana w Polsce,
aczkolwiek usługi świadczone są za naszą zachodnią granicą. Personel podatnika podróżuje więc do Niemiec, tam
zamieszkuje z podopiecznym, opiekując się nim na co dzień. Za świadczoną usługę, podatnik pobiera
wynagrodzenie wynikające z umowy z podopiecznym.
Jednocześnie, w celu poszukiwania nowych podopiecznych podatnik z przedsiębiorcami mającymi siedzibę
w Niemczech i zarejestrowanymi tamże dla celów VAT. Podmioty takie wyszukują osoby potrzebujące opieki oraz
świadczą usługi pośrednictwa i wsparcia w zawarciu/realizacji umów opiekuńczych.
Podatnik planuje także zawrzeć odrębne porozumienia, na mocy których w przypadku wystąpienia zdarzeń losowych,
takich jak np. choroba opiekuna lub drastyczny konflikt pomiędzy opiekunem a podopiecznym, niemiecki kontrahent
będzie zobowiązany do świadczenia doraźnych usług związanych z opieką w czasie nieobecności opiekuna.
I tu pojawiła się zasadnicza wątpliwość, jak takie usługi świadczone na podstawie umowy między polskim
podatnikiem VAT a niemieckim kontrahentem, aczkolwiek w praktyce realizowane bezpośrednio na rzecz
niemieckich podopiecznych (osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej) opodatkować. Zdaniem
podatnika, jest z jego perspektywy import usług, w dodatku zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 23
VATU.
Wydając interpretacje indywidualną z 16.2.2021 r., 0111-KDIB3-2.4012.988.2020.1.SR, Dyrektor KIS z takim
stanowiskiem się zgodził. Podkreślił, że podatnik będzie występował jako usługobiorca usług świadczonych przez
zagranicznych podatników. Miejscem świadczenia usług jest zaś miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę,
a zatem Polska.
Co do zaś kwestii zwolnienia ww. usług z VAT fiskus wskazał, że usługi, na które składa się szereg drobnych
czynności, których celem jest zaspokojenie podstawowych potrzeb osób starszych, tak aby mogły samodzielnie
funkcjonować we własnym domu polegają na dbaniu o te osoby, wypełniają słownikową definicję usług
opiekuńczych. A zatem usługi te winny korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 23 VATU.
Bez znaczenia jest to, że podatnik zamierza podzlecać wykonanie usług opiekuńczych innemu podmiotowi.
W sytuacji bowiem, gdy podatnik nabywa usługę opiekuńczą w celu jej dalszej odsprzedaży podopiecznemu, to
należy uznać, że działając we własnym imieniu, nabywa usługę na rachunek swojego klienta, a tym samym dochodzi
do klasycznej refaktury ww. usług.

Komentarz
Ciekawa interpretacja biorąc pod uwagę stan faktyczny oraz zasady refakturowania usług w obrocie
międzynarodowym. Trzeba się zgodzić z fiskusem, że w tej sytuacji podatnik świadczy usługi na rzecz
pensjonariuszy „przy pomocy” zagranicznego kontrahenta. Zatem najpierw nabywa od niego usługi opiekuńcze,
których kosztem finalnie obciąża rzeczywistego beneficjenta.
Słowem, refakturowanie w czystej postaci. Ale z uwagi na specyfikę transakcji (aspekt międzynarodowy, zwolnienie
z VAT, osoby fizyczne na końcu łańcucha) warto o tej interpretacji pamiętać, bo niesie ona sporo wniosków do

przeszczepienia także w innych przedmiotowo przypadkach.
Co do samego zaś zwolnienia z VAT: podatnik sam zauważa, że nie świadczy usług pomocy społecznej i nie jest
podmiotem wskazanym w dyspozycji art. 43 ust. 1 pkt 22 VATU. Nie zmienia to jednak faktu, że mamy do czynienia
z usługami, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 23 VATU - usługi opieki nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle
chorymi lub osobami w podeszłym wieku, świadczone w miejscu ich zamieszkania. Nie ma tu znaczenia, że te
miejsce zamieszkania jest poza terytorium kraju (w obrocie B2C miejscem opodatkowania jest i tak Polska). Za to
w relacji: niemiecki kontrahent – podatnik, miejscem opodatkowania jest również Polska (relacja B2B). W obydwu
przypadkach – stosujemy jednak zwolnienie przedmiotowe (niezależne od statusu podmiotu świadczącego te usługi).

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 16.2.2021 r., 0111-KDIB3-2.4012.988.2020.1.SR

Ciekawa interpretacja dotycząca refakturowania usług opieki nad osobami starszymi, zwolnionych z VAT, w kontekście obrotu międzynarodowego. Artykuł analizuje kwestie podatkowe oraz zasady ustalania miejsca świadczenia usług, podkreślając istotę zwolnień podatkowych w przypadku usług opiekuńczych. Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS potwierdza zastosowanie zwolnienia od podatku w omawianym przypadku.