Czynności pozyskiwania finansowania na rzecz spółek zależnych mogą stanowić pomocnicze transakcje finansowe

Czynności pozyskiwania finansowania na rzecz spółek zależnych, jako pomocnicze transakcje finansowe, są analizowane w kontekście interpretacji przepisów podatkowych. Publikacja omawia stan faktyczny, wyrok sądu administracyjnego oraz argumentację dotyczącą pomocniczego charakteru działań spółki. Kwestia transakcji pomocniczych, zgodnie z art. 90 ust. 6 VATU, jest poddawana szczegółowej analizie i interpretacji.

Tematyka: finansowanie, spółki zależne, pomocnicze transakcje finansowe, VAT, interpretacja przepisów, wyrok sądu, organy podatkowe, pomocniczy charakter działań, kwalifikacja transakcji, Stanisław Nidecki, PwC, NSA

Czynności podejmowane obok podstawowej działalności przez podmiot dominujący w grupie kapitałowej
w ramach pozyskiwania finansowania dla spółek zależnych stanowią pomocnicze transakcje finansowe
w rozumieniu art. 90 ust. 6 VATU w sytuacji, w której nie są nakierowane na zysk, a ich częstotliwość oraz
zakres zaangażowania zasobów finansowych i osobowych jest nieznaczny.
Stan faktyczny
Wyrok zapadł w odniesieniu do spółki będącej jednostką dominującą w grupie kapitałowej, która obok podstawowej
działalności zajmowała się świadczeniem na rzecz spółek z grupy usług pozyskiwania finansowania od podmiotów
zewnętrznych. Spółka pozyskiwała środki finansowe poprzez zaciąganie kredytów i pożyczek lub emisję obligacji.
Pozyskane w ten sposób środki były przekazywane spółkom zależnym w drodze objęcia przez spółkę obligacji przez
nie emitowanych. Oprocentowanie odsetek od obligacji zostało ustalone na poziomie równym wysokości odsetek
należnych podmiotom zewnętrznym.
Na tym tle spółka zapytała organy podatkowy, czy wynagrodzenie uzyskiwane od spółek zależnych w związku
z organizacją finansowania powinno być wyłączone z kalkulacji obrotu, o którym mowa w art. 90 ust. 3 VATU,
z uwagi na fakt że stanowi ono obrót z tytułu czynności o charakterze pomocniczym wobec podstawowej działalności
spółki.
Zdaniem spółki, transakcje polegające na nabyciu od spółek zależnych wyemitowanych przez te spółki obligacji,
z tytułu których to czynności spółka uzyskała wynagrodzenie, stanowiły transakcje pomocnicze w rozumieniu art. 90
ust. 6 pkt 1 i 2 VATU. We wniosku o wydanie interpretacji spółka wskazała, że udzielanie finansowania spółkom
z grupy, choć przyniesie Spółce zysk w postaci oprocentowania, nie stanowi stałego i podstawowego źródła
dochodu. Ponadto, spółka podkreśliła, że celem nadrzędnym dokonywanych czynności nie jest osiągnięcie korzyści
finansowych, a jedynie udzielenie wsparcia spółkom zależnym.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe i wskazał, że czynności udzielania
finansowania spółkom z grupy kapitałowej są wpisane w zasadniczą działalność spółki. Zdaniem organu,
okoliczności sprawy wskazywały, że działalność spółki jest działalnością planowaną i z założenia nie miała stanowić
czynności przypadkowej, incydentalnej, lecz jeden z rodzajów prowadzonej przez spółkę działalności. Organ uznał
również, że bez znaczenia pozostawały czas pracy jaki osoby pracujące w spółce poświęcały na obsługę
udzielanego finansowania, a także zakres zaangażowania spółki w proces oraz ilość udzielonego finansowania.
W odpowiedzi na skargę spółki, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uznał, że stanowisko organu
przedstawione w interpretacji, a w szczególności rozumienie przez organ pojęcia usług pomocniczych, było
nieprawidłowe. Sąd podkreślił, że usługi świadczone przez spółkę nie były nakierowane na zysk, na co wskazuje fakt,
że dochód spółki z tytułu usług finansowych kształtował się na znikomym poziomie w stosunku do ogólnej sumy
dochodów. Ponadto, zdaniem sądu, okolicznością świadczącą o pomocniczym charakterze działań spółki była niska
częstotliwość świadczonych usług.
Argumentację sądu pierwszej instancji podtrzymał NSA i wskazał, że nie bez znaczenia dla oceny czy działalność
spółki stanowiła czynności pomocnicze był fakt, że działania spółki sprowadzały się jedynie do pomocy
w pozyskiwaniu środków finansowych, bez zaangażowania środków własnych środków oraz ograniczały się jedynie
do członków grupy kapitałowej. NSA powołał się na wyrok TSUE z 29.4.2004 r., C-77/01,
zgodnie z którym
transakcje należy uznać za pomocnicze jeżeli obejmują one bardzo ograniczone wykorzystanie aktywów lub usług
podlegających opodatkowaniu VAT. Na tej podstawie NSA uznał, że nie można podzielić stanowiska organu, aby
przychody z tych transakcji stanowiły bezpośrednie, stałe i konieczne uzupełnienie działalności spółki i by nie można
uznać je za pomocnicze w rozumieniu art. 90 ust. 6 VATU.

Komentarz
Kwestia transakcji pomocniczych, o których mowa w art. 90 ust. 6 VATU stanowiła niejednokrotnie przedmiot analizy
sądów administracyjnych. W wydawanych orzeczeniach (przykładowo: wyrok NSA z 28.10.2015 r., I FSK 1217/14,
) przyjmowano w zasadzie jednolicie, że transakcje pomocnicze nie mogą stanowić podstawowej, głównej
działalności podatnika, lecz muszą mieć charakter poboczny, uzupełniający tę działalność. Przy szerokim zakresie
znaczeniowym tego pojęcia, decydujące znaczenie dla kwalifikacji poszczególnych czynności powinien mieć
całokształt okoliczności obejmujący miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całej działalności gospodarczej
podatnika. Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że o pomocniczym charakterze transakcji finansowych

mogą świadczyć w szczególności takie okoliczności jak: niski poziom zysku z działalności pomocniczej, znikome
zaangażowanie osobowe, sporadyczność świadczenia, a także dokonywanie czynności na rzecz podmiotów
powiązanych jako działanie wynikające z przyjętej i realizowanej polityki w ramach grupy.
Należy zgodzić się z dokonaną przez NSA oceną transakcji zawieranych przez spółkę. Całokształt okoliczności
związanych podejmowanymi przez spółkę działaniami nie pozwalał w tym przypadku na stwierdzenie, jak chciał
organ, że sporne transakcje stanowiły stały i konieczny element wbudowany w działalność gospodarczą spółki.
Okoliczność, że działania spółki podejmowane w zakresie pozyskiwania i udzielania finansowania wpisane są
w zakres obowiązków spółki jako jednostki dominującej w grupie, nie prowadzi automatycznie do wniosku, że
działania te są przejawem podstawowej działalności. Argument organu, że spółka nie podejmowałaby tych działań,
gdyby nie struktura i polityka przyjęta wewnątrz grupy kapitałowej, świadczył w mojej ocenie właśnie o pomocniczości
tych czynności. Należy podkreślić, że w praktyce rynkowej tego rodzaju czynności wykonywane są najczęściej
wyłącznie w ramach zobowiązań w stosunku do podmiotów powiązanych oraz podejmowane poza główną
działalnością i bez nastawienia na osiągnięcie zysku. Pomimo rozszerzającego się systematycznie katalogu
orzeczeń dotyczących definicji czynności pomocniczych na gruncie VAT, wciąż niestety zdarzają się rozstrzygnięcia
organów stosujące zbyt wąską wykładnię tych pojęć. Sprawia to, że podatnicy decydujący się na wyłączenie tego
rodzaju transakcji przy obliczaniu współczynnika VAT, często nie mają pewności co do prawidłowości przyjętego
podejścia.

Stanisław Nidecki, konsultant w dziale prawno-podatkowym PwC
Wyrok NSA z 7.10.2020 r., I FSK 2010/17,

Decyzje organów podatkowych i sądów administracyjnych są kluczowe dla kwalifikacji działań spółki jako transakcji pomocniczych. Przywoływane wyroki oraz argumenty dotyczące charakteru finansowania spółek z grupy kapitałowej podkreślają znaczenie całokształtu okoliczności dla oceny sytuacji. Autor publikacji, Stanisław Nidecki, analizuje kontrowersje w interpretacji przepisów VAT dotyczących działań pomocniczych.