SLIM VAT 2: przepisy już w Sejmie

Tematyka: SLIM VAT 2, rozliczenia VAT, faktury korygujące, neutralność rozliczeń, transakcje łańcuchowe, import usług, odwrócone obciążenie, korekty podatkowe, ulga na złe długi, orzecznictwo TSUE

Od 1.10.2021 r. ma wejść w życie kolejny pakiet uszczuplający formalizmy w zakresie rozliczeń VAT. Projekt
jest już w Sejmie.
Idea tzw. SLIM VAT 2 nie jest niczym nowym. Założenia poznaliśmy jeszcze w lutym 2021 r., gdy do czerwoności
rozpalały wszystkich „uproszczenia” wynikające z przepisów ustawy z 27.11.2020 r. o zmianie ustawy o podatku od
towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2419, dalej: ZmVATU20). Czyli tzw. pakietu SLIM
VAT 1. Kontrowersyjnego przede wszystkim w odniesieniu do rozliczeń faktur korygujących in minus.
SLIM VAT 2 poddany został szerokim konsultacjom. W efekcie, po kilku miesiącach światło dzienne ujrzał gotowy
projekt przepisów. Jakich zmian należy się spodziewać?
Koniec z szykiem rozwartym
Wyrok TSUE z 18.3.2021 r. w sprawie C-895/19 przesądził o tym, że przepisy art. 86 ust. 10b pkt 2 VATU w zakresie
tzw. szyku rozwartego przy WNT (odliczenie podatku naliczonego pod warunkiem otrzymania faktury w ciągu 3
miesięcy od powstania obowiązku podatkowego) są niezgodne z prawem unijnym. SLIM VAT 2 czyni zadość
skutkom tego wyroku. Rozszerza je zresztą w duchu orzeczenia TSUE dodatkowo na import usług oraz nabycie
towarów od podmiotów niezarejestrowanych w kraju (odwrócone obciążenie, charakterystyczne np. dla nabyć
z montażem lub instalacją od podmiotów zagranicznych). W konsekwencji, opóźnione otrzymanie faktury nie będzie
skutkowało koniecznością odrębnego rozliczania podatku należnego i naliczonego (a w praktyce opóźnionych
rozliczeń także powstawania odsetek).
Od wejścia w życie nowych przepisów nie będzie wątpliwości co do neutralności ww. rozliczeń. Już dziś jednak
neutralność wydaje się możliwa (w oparciu bezpośrednio o przepisy unijne oraz wspomniany wyrok TSUE). Jest
jeszcze kwestia korekty niekorzystnych z perspektywy podatników rozliczeń za okresy przeszłe. Ale to już temat
spoza nurtu SLIM VAT 2.
Transakcje łańcuchowe
Kolejny temat-rzeka. Aktualny również w 2021 r., w dużej mierze w związku z uchyleniem art. 7 ust. 8 VATU oraz
zamieszaniem dotyczącym kart paliwowych. Art. 22 ust. 2a i 2b VATU z umiarkowaną precyzją wskazują tzw.
ruchomą transakcję w przypadku wysyłki lub transportu organizowanych przez podmiot pośredniczący. Fiskus podjął
próbę dookreślenia ww. zasad w przypadku towarów, które są wysyłane lub transportowane przez pierwszego
dostawcę, (wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wówczas jego dostawie) oraz ostatniego nabywcę (wysyłkę
lub transport przyporządkowuje się wówczas dostawie dokonanej do tego nabywcy). Te drugie dookreślenie to
zresztą efekt pre-konsultacji, w pierwotnej wersji projektu stosownych zapisów nie było.
To dobre zmiany, ale wciąż brakuje jasnego konkretu odnośnie tego jak w ogóle rozumieć pojęcie „organizacji
wysyłki lub transportu”. Szkoda, w zakresie transakcji łańcuchowych będziemy więc nadal kręcić się wokół tych
samych wątpliwości co dotychczas.
Korekty in minus WNT i importu usług
Zmiana polegająca na zapisaniu w przepisie tego, co choć do tej pory niezapisane to w praktyce działa od lat.
Obecnie podatnicy dokonują korekty podstawy opodatkowania z tytułu importu usług, WNT ale także nabycia
z odwróconym obciążeniem w zależności od przyczyny tej korekty. W odniesieniu do przyczyn zaistniałych po
dokonaniu transakcji korekta jest dokonywana za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę korygującą. I tak też
będzie na mocy SLIM VAT 2.
Korekta importu towarów
Od pewnego czasu znacznie łatwiej skorzystać z neutralnego rozliczania VAT z tytułu importu towarów (zgodnie
z art. 33a ust. 1 VATU). Należy jednak pamiętać, że jeśli podatnik nie rozliczył podatku w całości lub w części na tych
zasadach, traci prawo do rozliczania podatku w deklaracji podatkowej w odniesieniu do kwoty podatku należnej
z tytułu importu towarów, której nie rozliczył w deklaracji. Do tego dochodzą także odsetki.
Obecne przepisy uniemożliwiają dokonanie korekty po upływie terminu do złożenia deklaracji podatkowej, w której
podatnik miał rozliczyć podatek należny z tytułu importu towarów. Zgodnie z propozycją SLIM VAT 2, korekta będzie
możliwa w terminie 4 miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek
podatkowy z tytułu importu tych towarów.

Ulga na złe długi
Kolejna zmiana zainspirowana orzecznictwem TSUE. Konkretnie chodzi o wyrok z 15.10.2020 r. w sprawie C-335/19,
. Potwierdził on, że część kryteriów stosowania ulgi na złe długi zgodnie z VATU jest niezgodna z przepisami
unijnymi. Likwidacji ulegną więc warunki w zakresie postępowania upadłościowego, likwidacji, a także w trakcie
postępowania restrukturyzacyjnego nabywcy - na moment wykonania czynności opodatkowanej oraz na dzień
poprzedzający złożenie przez wierzyciela deklaracji uwzględniającej korektę podatku należnego.
Co więcej, nie będzie też obowiązku, zgodnie z którym dłużnik powinien być zarejestrowany jako podatnik VAT
czynni na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonywana jest korekta. Ważne jest
to, że z zastosowaniem ww. zasad nie trzeba zwlekać do wejścia w życie SLIM VAT 2. Możliwość stosowania już
dziś potwierdza praktyka podatkowa, przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 29.4.2021 r., 0113-
KDIPT1-1.4012.835.2020.1.MSU,
.
Dodatkowo, wydłużony zostanie okres możliwości skorzystania z ulgi (z dwóch do trzech lat). A także pojawi się ulga
na złe długi w sprzedaży konsumenckiej (nowość).
Inne zmiany
Ramy objętościowe ograniczają nieco możliwość rozwinięcia skrzydeł. O pozostałych zmianach SLIM VAT 2 zatem
jedynie punktowo:
• oświadczenie o opcji opodatkowania sprzedawanej nieruchomości zgodnie z art. 43 ust. 10 VATU możliwe będzie
także na etapie sporządzania aktu notarialnego (a niekoniecznie przed Naczelnikiem Urzędu Skarbowego);
• Korekta podatku naliczonego przed upływem pięciu lat (liczonych jednak od początku roku) możliwa będzie za
okres otrzymania faktury lub trzy kolejne;
• VAT-26 składane będzie wedle terminu na złożenie JPK a nie w ciągu 7 zaledwie dni od poniesienia pierwszego
wydatku.

Komentarz
Opublikowany projekt SLIM VAT 2 okazał się dość „ slim” w zakresie przepisów o fakturowaniu. We wstępnych
założeniach, miały w tym zakresie pojawić się istotne nowości (oczywiście „upraszczające” życie). I tak, ograniczona
miała zostać obowiązkowa treść faktur korygujących (w tym m.in. o przyczynę korekty). Zmiany dotknąć miały też
korygujących faktur zbiorczych. Duplikaty faktur planowano zastąpić „kolejnym egzemplarzem faktury”. Z kolei termin
na wystawienie faktury przed dostawą towaru lub usługą miał zostać wydłużony z 30 do 60 dni.
Ale nic z tego. Ministerstwo Finansów od zmian w tym zakresie odstąpiło. Może i słusznie. Pierwotny odbiór nie był
szczególnie entuzjastyczny. Natomiast na tyle jeszcze wiele jest do odchudzenia, że SLIM VAT 3 nie wydaje się
jakąś zupełnie abstrakcyjną opcją.

Kolejna zmiana zainspirowana orzecznictwem TSUE dotyczy ulgi na złe długi. Likwidacji ulegną warunki w zakresie postępowania upadłościowego, likwidacji, a także w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego nabywcy. Dodatkowo, wydłużony zostanie okres możliwości skorzystania z ulgi. Ramy objętościowe ograniczają możliwość rozwinięcia skrzydeł. Ministerstwo Finansów zrezygnowało z planowanych zmian dotyczących fakturowania. Wstępny entuzjazm nie znalazł potwierdzenia. SLIM VAT 3 nie jest jeszcze opcją rozważaną.