Polskie przepisy dotyczące WNT niezgodnie z dyrektywą VAT

18 marca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał istotny wyrok dotyczący polskich przepisów VAT, wskazując ich niezgodność z dyrektywą 2006/112/WE. Decyzja pozwala przedsiębiorcom na korektę rozliczeń i wniosek o zwrot odsetek. Sprawa dotyczyła spółki, która miała problemy z odliczeniem VATu przy WNT zgodnie z nowymi warunkami. Wyrok TSUE stwierdził, że polskie regulacje naruszają zasady unijnego VAT i nie mogą przenosić ciężaru zapłaty podatku na podatnika, gdy nie ma daniny. Jest to korzystna decyzja dla podatników, otwierająca drogę do zwrotu odsetek i może wpłynąć na nowelizację polskiego prawa podatkowego.

Tematyka: Polskie przepisy, WNT, VAT, TSUE, wyrok, korekta rozliczeń, zwrot odsetek, podatnicy, unijne prawo podatkowe, kwestia zgodności, interpretacja indywidualna, prawo do odliczenia, neutralność podatkowa, rozstrzygnięcie TSUE

18.3.2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał bardzo istotny dla polskich podatników wyrok,
w którym orzekł, że polskie przepisy, które w pewnych sytuacjach nakazują ujmowanie podatku należnego
i naliczonego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) w rozliczeniach za inne okresy, są
niezgodnie z przepisami dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku
od wartości dodanej (Dz.U. L z 2006 r. Nr 347, s. 1—118). Przedsiębiorcy mogą teraz korygować rozliczenia
i wnosić o zwrot odsetek.
Warunki odliczenia VAT przy WNT
Sprawa dotyczy sporu między spółką A. i Dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej, jaki toczył się przed WSA
w Gliwicach (wyrok WSA w Gliwicach z 4.11.2019 r., I SA/Gl 495/19,
). Sprawa dotyczy przepisów art. 86 ust.
10b i 10i ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm. dalej: VATU)
wprowadzonych 1.1.2017 r., które w sytuacji braku faktury od dostawcy, wykluczają prawo do traktowania
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jako transakcji neutralnej z punktu widzenia podatku VAT. Przepisy te
wprowadziły dodatkowy warunek odliczenia podatku VAT w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
polegający na ustanowieniu terminu, zgodnie z którym skorzystanie z prawa do odliczenia uzależnione jest od
uwzględnienia w deklaracji kwoty podatku należnego nie później niż w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca,
w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Oznacza to, że podatnik, który nie
zgłosi wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w terminie trzech miesięcy nie ma prawa do uwzględnienia VAT
naliczonego w tym samym miesiącu, w którym musi wykazać podatek należny z tytułu tej transakcji. Często
w praktyce prowadziło to do sytuacji, w których podatnik z przyczyn niezależnych od siebie musiał korygować
podatek VAT należy z tytułu WNT i wykazywać go wstecznie, podczas gdy VAT naliczony uwzględniany był
w bieżącej deklaracji. Skutkowało to tym, że podatnik ponosił ekonomiczny ciężar podatku wraz z odsetkami za
zwłokę od zaległości podatkowej.
Stan faktyczny
Sprawa dotyczyła spółki, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonywała transakcji
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium Polski. Spółka wskazywała, że nie zawsze wykazać podatek
VAT należny z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji podatkowej, złożonej w terminie trzech
miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Często
powodowane było to opóźnieniami w otrzymaniu faktury, czy też błędnym zaklasyfikowaniem transakcji. Spółka
wykazywała wówczas należny podatek VAT po jego upływie w drodze korekty deklaracji. Przy czym w opinii spółki
mogła ona odliczyć podatek VAT naliczony z tytułu WNT w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym został
wykazany VAT należny, także wówczas, jeśli dokonała tego w ramach korekty deklaracji po upływie ww.
trzymiesięcznego terminu. W opinii spółki przepisy VATU ograniczają jej prawo do odliczenia VATu poprzez
ustanowienie dodatkowych warunków, które są niezgodne z przepisami dyrektywy 2006/112. W tym duchu spółka
złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego. Organ podatkowy nie podzielił
jednak stanowiska spółki. Ostatecznie sprawa trafiła przed WSA w Gliwicach, który zwrócił się do TSUE z pytaniem
prejudycjalnym o zgodność polskich przepisów o tzw. „szyku rozstawnym” z prawem Unii Europejskiej. Kwestia
zgodności z prawem europejskim przepisów art. 86 ust. 10b i 10i VATU od samego początku ich obowiązywania
budzi bowiem kontrowersje. WSA w Gliwicach przypomniał, że były już one przedmiotem orzeczeń sądów
administracyjnych - na przykład WSA w Warszawie: z 17.7.2019 r., III SA/Wa 2044/18,
oraz z 12.7.2019 r., III
SA/Wa 141/19,
. Sądy odwoływały się wówczas wprost do przepisów dyrektywy Rady 2006/112/WE
z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej:
VATDyr), wskazując że polskie przepisy są z nią niezgodne i nie powinny być stosowane.
Pytanie prejudycjalne
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zwrócił się do TSUE z pytaniem:
„Czy art. 167 w związku z art. 178 VATDyr należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on przepisom
krajowym, które warunkują realizację prawa do odliczenia podatku naliczonego w tym samym okresie
rozliczeniowym, w którym rozliczeniu podlega podatek należny w stosunku do transakcji stanowiących wspólnotowe
nabycie towarów, od wykazania podatku należnego z tytułu takich transakcji we właściwej deklaracji podatkowej,
złożonej w terminie zawitym (w Polsce wynoszącym trzy miesiące) od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do
nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy?”.

Wyrok TSUE

TSUE wskazał, że „art. 167 i art. 178 VATDyr należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie
stosowaniu przepisów krajowych, zgodnie z którymi wykonanie prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej
(VAT) związanego z nabyciem wewnątrzwspólnotowym w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym VAT jest
należny, jest uzależnione od wykazania należnego VAT w deklaracji podatkowej, złożonej w terminie trzech miesięcy
od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.” Tym samym
Trybunał przyznał, że polskie rozwiązania legislacyjne obowiązujące od 2017 r. sprzeczne są z prawem unijnymi
i zaburzają zasady neutralności i proporcjonalności, płynące z VATDyr.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że polskie przepisy VATU dotyczące wewnątrzwspólnotowego
nabycia towarów nie mogą przenosić na podatnika ciężaru zapłaty VAT, gdy z tytułu zrealizowanej transakcji
organom podatkowym nie należy się żadna danina.Tym bardziej, że WNT jest czynnością, która ze swojej istoty
pozostaje neutralna. Dlatego też polskie przepisy, które wprowadzają dodatkowe wymogi, które prowadzą do
wykazania podatku VAT należnego i naliczonego w dwóch różnych okresach rozliczeniowych są sprzeczne z istotą
regulacji unijnego systemu podatku VAT.
Trybunał wyraźnie stwierdził, że podatek należny i naliczony z tytułu wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów, co
do zasady, powinien być rozliczany za ten sam okres rozliczeniowy nawet wówczas, gdy z różnych przyczyn
niezależnych od podatnika podatek należny nie został rozliczony terminowo. „Również korekta takiego podatku za
prawidłowy okres, czyli wykazanie podatku należnego z tytułu WNT po trzech miesiącach od końca miesiąca,
w którym powstał obowiązek podatkowy nie może powodować, że podatnik traci uprawnienie do odliczenia VAT
naliczonego za ten sam okres” stwierdził Trybunał.

Komentarz
Jest to bardzo korzystny z punktu widzenia polskich podatników wyrok. Po pierwsze oznacza, że po stronie
podatników rozliczających wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie mogła powstać zaległość podatkowa z tego
tytułu. Tym samym przysługuje im zwrot zapłaconych odsetek. Podatnicy powinni w związku z tym dokonać
weryfikacji rozliczeń WNT. Wyrok TSUE otwiera bowiem przed nimi drogę do dochodzenia nienależnie zapłaconych
odsetek z tytułu WNT. Po drugie, wyrok będzie miał skutki dla prawa podatkowego w Polsce. Spodziewać należy się
nowelizacji przepisów w tym zakresie. Po trzecie, możliwe że wyrok znajdzie zastosowanie również do innych
transakcji objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia, z uwagi na analogiczne sformułowanie przepisów w tym
zakresie. Może być na przykład podstawą do potraktowania w analogiczny sposób rozliczeń dotyczących importu
usług.
Wyrok daje też podatnikom podstawy do ujmowania podatku naliczonego i należnego z tytułu WNT w jednym
miesiącu w przyszłości. Można spodziewać się również, że organy podatkowe zaprzestaną stosowania przepisów,
będących przedmiotem wyroku TSUE.

Wyrok TSUE z 18.3.2021 r., C-895/19,

Wyrok TSUE z 18.3.2021 r., C-895/19, przynosi korzyści polskim podatnikom, umożliwia korektę rozliczeń WNT i wniosek o zwrot odsetek. Decyzja stawia pod znakiem zapytania zgodność polskich przepisów z unijnym VAT, co może skutkować zmianami w prawie podatkowym. Podatnicy zyskują możliwość rozliczania podatku należnego i naliczonego z WNT w jednym okresie rozliczeniowym. Wyrok TSUE daje podstawy do oczekiwania, że organy podatkowe zrezygnują z dotychczasowych praktyk, które zostały zakwestionowane przez Trybunał.