Zwolnienie z VAT usług obejmujących system do obsługi pożyczek

Spółka, świadcząca usługi udzielania pożyczek poza systemem bankowym, zwróciła się o interpretację indywidualną dotyczącą zwolnienia z VAT usług nabywanych od nowego dostawcy. W wyniku interpretacji organ wyraził pogląd, że usługi nie kwalifikują się do zwolnienia. NSA po rozpatrzeniu skargi kasacyjnej Spółki uznało, że część czynności ma charakter pośrednictwa finansowego i powinna być zwolniona z VAT. Wyrok ten może mieć istotne znaczenie interpretacyjne dla podatników w kontekście przepisów podatkowych dotyczących usług finansowych.

Tematyka: zwolnienie z VAT, usługi finansowe, pośrednictwo, interpretacja indywidualna, NSA, wyrok, podatki, Spółka, dostawca, kredyty, pożyczki, art. 43 ust. 1 pkt. 38 VATU

Czynności opisane przez spółkę, jakie mają miejsce po podpisaniu umowy kredytowej w postaci:
udostępnienia kwoty pożyczki, obliczania i naliczania odsetek lub prowizji, obsługi rachunków bankowych,
obsługi w zakresie przyjmowania spłaty pożyczek, obsługi procedury zamknięcia pożyczki, związanych
z aktualizacją warunków umów, stanowią jedynie czynności wsparcia o charakterze techniczno-
administracyjnym, które nie mieszczą się w zakresie usług pośrednictwa w udzielaniu pożyczek/kredytów.
(…) Nie można natomiast zgodzić się z Sądem, że czynności polegające na pozyskaniu przez nowego
dostawcę wszelkich informacji o niezbędnych w celu przetworzenia wniosku o udzielenie pożyczki,
zatwierdzanie wniosków pożyczkowych (w tym sprawdzanie potencjalnej zdolności kredytowej),
przygotowanie umowy pożyczki i wysyłanie dokumentów do pożyczkobiorcy (w tym informowanie
o pozytywnym lub negatywnym wyniku weryfikacji wniosku, ewentualnie zaprezentowanie produktu
alternatywnego) nie będą korzystać z takiego zwolnienia.
Stan faktyczny
Spółka będąca stroną komentowanego wyroku („Spółka”) prowadzi działalność gospodarczą polegającą na
świadczeniu usług udzielania pożyczek poza systemem bankowym, na odległość z wykorzystaniem Internetu.
Z uwagi na zmianę dostawcy rozwiązania elektronicznego („Dostawca”) do pośrednictwa finansowego, wystąpiła ona
z wnioskiem o interpretację indywidualną aby potwierdzić że import usług związany z tym rozwiązaniem
elektronicznym będzie objęty zwolnieniem przedmiotowym z podatku VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt. 38 oraz art. 43
ust. 13 VATU.
Usługi świadczone przez Dostawcę w ramach tego rozwiązania miały być analogiczne w stosunku do usług
świadczonych przez dotychczasowego dostawcę tj. obejmowały następujące etapy:
• Zdobycie aplikacji o pożyczkę.
• Zatwierdzanie wniosków pożyczkowych.
• Przygotowanie umowy pożyczki i wysyłanie dokumentów do pożyczkobiorcy (przekazanie pożyczkobiorcy
informację o wyniku weryfikacji wniosku pożyczkowego).
• W przypadku negatywnego rozpatrzenia wniosku, jeżeli jest to właściwe i dostępne, zaoferowanie produktu
alternatywnego.
• W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku pożyczkowego, doprowadzenie do zawarcia danej umowy
pożyczki pomiędzy Spółką a pożyczkobiorcą.
• Udostępnienie kwoty pożyczki.
• Obliczanie i naliczanie odsetek i/lub opłat i/lub prowizji.
• Obsługa rachunków bankowych z których wypłacane są środki przekazywane na rachunki bankowe
pożyczkobiorców oraz na które fundusze te są zwracane bezpośrednio z własnego rachunku bankowego
pożyczkobiorcy.
• Obsługa w zakresie przyjmowania spłaty pożyczek.
• Obsługa procedury zamknięcia pożyczki.
Cała komunikacja w trakcie trwania procesu odbywać miała się w imieniu Spółki (tj. jedynie nazwa Spółki pojawiałaby
się na komunikatach / wiadomościach wysyłanych przez Dostawcę do pożyczkobiorcy).
Dodatkowo, zgodnie z umową, w celu świadczenia powyższych usług, Dostawca miał dokonywać bieżącej
aktualizacji systemu o nowe produkty pożyczkowe oraz aktualizacji ogólnych warunków umowy / umów pożyczek.
Z tytułu wykonania powyższych usług Dostawca miał otrzymywać od Spółki wynagrodzenie skalkulowane w oparciu
o ustalony procent jej przychodów z prowadzonej działalności pożyczkowej. Co istotne, sposób kalkulacji
wynagrodzenia nie umożliwiał przyporządkowania go do poszczególnych czynności wykonywanych przez Dostawcę.
Projektowana umowa przewidywała bowiem jedną kwotę wynagrodzenia za całą kompleksową usługę świadczoną
przez Dostawcę (odrębne wynagrodzenie umowa przewidywała wyłącznie w odniesieniu do usług centrum obsługi
klienta, które zostały wyodrębnione ze wskazanej usługi pośrednictwa)

W tak opisanym stanie faktycznym Spółka zawnioskowała o potwierdzenie, że wszystkie opisane powyżej usługi
nabywane od Dostawcy podlegają zwolnieniu z VAT w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt. 38 oraz art. 43 ust. 13 VATU.
Interpretacja indywidualna
Jednakże w otrzymanej przez spółkę interpretacji indywidualnej organ wyraził pogląd (podtrzymany zresztą później
przez WSA w odpowiedzi na złożoną przez Spółkę skargę w tym zakresie), że nabywane przez nią usługi nie
stanowią pośrednictwa w usługach finansowych przez co nie podlegają one przedmiotowemu zwolnieniu z podatku
VAT na mocy tych przepisów.
Wyrok NSA
Spółka wniosła więc do NSA skargę kasacyjną zarzucając sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów prawa
materialnego w zakresie poprawności klasyfikacji usług nabywanych od Dostawcy oraz licznych naruszeń przepisów
postępowania. NSA uwzględniło skargę kasacyjną Spółki, zaznaczając jednocześnie, że „świadczenie nowego
dostawcy nie ogranicza się do formalności administracyjnych czy biurowo-technicznych, a ma znacznie szerszy
zakres - jego celem jest aktywne pozyskanie klienta, realizacja działań sprawczych, które na dalszych etapach
procedury mają doprowadzić do skojarzenia stron umowy - klienta i skarżącej spółki. Wszystkie te czynności
zmierzają zatem do zawarcia umowy pożyczki i to stanowi ich podstawowy cel. Należy zatem uznać, że w tym
zakresie doszło do zarzucanego przez skarżącą spółkę naruszenia prawa materialnego w postaci niewłaściwego
zastosowania prawa materialnego, tj. art. 43 ust. 1 pkt 38 VATU, poprzez generalne uznanie, że wszystkie opisane
we wniosku i nabywane przez wnioskodawcę czynności należy traktować jako czynności o charakterze
administracyjno-technicznym, podczas, gdy część z nich (ta, która realizowana jest przed zawarciem umowy
pożyczki) powinna podlegać przedmiotowemu zwolnieniu."

Komentarz
Przepis art. 43 ust. 1 pkt. 38 VATU w swojej treści wskazuje, że zwolnieniu od opodatkowania VAT podlegają m. in.
usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych. Przepis ten nie daje jednak
podatnikom wskazówek jak szeroko należy rozumieć termin „pośrednictwa” i do tej kwestii odnieść musiał się NSA.
W komentowanym wyroku NSA opiera swoje stanowisko przede wszystkim o wyrok TSUE z 17.3.2016 r., C-40/15,
(Minister Finansów przeciwko Aspiro S.A.), który dotyczył co prawda usług ubezpieczeniowych ale odnosił się
także do kwestii zrozumienia terminu „usług pokrewnych”, które zdaniem NSA mają istotne znacznie
w komentowanym wyroku. NSA wskazał jakim kluczem należy kierować się analizując podobne przypadki określając,
że:
• wskazane w treści wyroku przykładowe czynności dokonane już po podpisaniu umowy pożyczki powinny zostać
uznane za część wsparcia o charakterze techniczno – administracyjnym i tym samym nie powinny korzystać one ze
zwolnienia z podatku VAT.
• wskazane w treści wyroku przykładowe czynności dokonane w celu nawiązania relacji między spółką
a pożyczkobiorcą, zakończone podpisaniem umowy pożyczkowej, spełniają przesłanki uznania ich za pośrednictwo
i tym samym powinny podlegać pod zwolnienie z podatku VAT.
Co istotne, ze względu na wskazanie w treści wyroku konkretnych przykładów, stanowisko przedstawione przez NSA
kreuje katalog konkretnych czynności który może stanowić istotny wkład w linię interpretacyjna organów
podatkowych w bieżących sprawach a równocześnie jasną wskazówkę dla podatników jak interpretować ten aspekt
przepisu art. 43 ust. 1 pkt. 38 VATU.
Co więcej dzięki bezpośredniemu wskazaniu na zastosowanie wyroku TSUE C-40/15,
Aspiro S.A.
w analizowanym przypadku, można domniemać, że komentowany wyrok okaże się wartościowy również
w przypadku analizy kwestii „pośrednictwa” dla usług ubezpieczeniowych i finansowych co tym bardziej wskazuje na
jego wartość orzeczniczą.

Wyrok NSA z 11.9.2020 r., I FSK 2030/17

Wyrok NSA dotyczący zwolnienia z VAT usług nabywanych przez Spółkę od nowego dostawcy ma istotne znaczenie interpretacyjne dla podatników. Analiza wyroku w kontekście przepisów podatkowych dotyczących usług finansowych może przyczynić się do klarowności w interpretacji terminu 'pośrednictwo' z art. 43 ust. 1 pkt. 38 VATU.