Zawieszenie biegu terminu do zgłoszenia spadku albo darowizny w związku z COVID-19

Zawieszenie terminów prawnych związane z epidemią COVID-19 objęło także terminy prawa materialnego, w tym podatkowego. Przypadek żony, która złożyła zgłoszenie spadku o osiem dni po upływie 6-miesięcznego terminu, skłonił ją do odwołania się od decyzji organu podatkowego. Sąd przyznał rację podatniczce, uzasadniając swoją decyzję działaniem art. 15zzr KoronawirusU, który zawiesza terminy w czasie stanu zagrożenia epidemicznego.

Tematyka: COVID-19, zawieszenie terminów, zgłoszenie spadku, podatek od spadków, decyzja organu podatkowego, art. 15zzr KoronawirusU, ochrona prawna, wykładnia prawa, stanowisko sądu, pandemia

Zawieszenie terminów prawnych, wprowadzone na czas epidemii COVID, dotyczy także terminów prawa
materialnego, w tym podatkowego. W konsekwencji, w czasie epidemii COVID bieg 6-miesięcznego terminu
do zgłoszenia spadku albo darowizny był zawieszony.
Stan faktyczny
Żona odziedziczyła po mężu spadek, w skład którego wchodziła nieruchomość. Postanowienie sądu stwierdzające
nabycie tego spadku uprawomocniło się w listopadzie 2019 r. W czerwcu 2020 r. w zamiarze skorzystania ze
zwolnienia z podatku od spadków i darowizn żona złożyła w urzędzie skarbowym zgłoszenie SD-Z2. Organ
podatkowy stwierdził jednak, że – stosowanie do daty uprawomocnienia się ww. postanowienia sądu – 6-miesięczny
termin do zgłoszenia spadku po osobie najbliższej upłynął w maju, a więc podatniczka złożyła zgłoszenie SD-Z2
o osiem dni za późno. W efekcie organ wydał wobec podatniczki decyzję wymierzającą jej podatek od spadku.
Podatniczka zaskarżyła tę decyzję do sądu, twierdząc, że ze względu na szczególne regulacje związane z epidemią
COVID-19 termin do zgłoszenia spadku był przedłużony.
Stan prawny
Zgodnie z art. 15zzr ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem,
przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych
(Dz.U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm., dalej: KoronawirusU) bieg terminów do dokonania czynności kształtujących prawa
i obowiązki oraz terminów zawitych ulegał zawieszeniu na okres stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu
epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.
Przepis ten obowiązywał od 31.3.2020 r., a terminy przezeń zawieszone rozpoczęły ponownie bieg 24.5.2020 r.
Warunkiem zwolnienia od podatku spadku otrzymanego od osoby najbliższej jest zgłoszenie takiego zdarzenia
w terminie 6 miesięcy od formalnego potwierdzenia nabycia spadku albo od dnia, w którym podatnik dowiedział się
o nabyciu (art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z 28.7. 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1043;
dalej: PodSpDarU)).
Stanowisko WSA w Bydgoszczy
Sąd przyznał rację podatniczce i decyzję uchylił. Przypomniał, że stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał
w Polsce od 14.3.2020 r., a skoro wchodzący w życie później art. 15zzr KoronawirusU wyraźnie wspomina
o zawieszeniu biegu terminów w czasie tego stanu, to znaczy, że przepis ten działa wstecz. Obejmuje więc sporny
w sprawie okres. A czy obejmuje swoim działaniem termin z art. 4a ust. 1 pkt 1 PodSpDarU?
Zdaniem sądu, tak. Celem art. 15zzr KoronawirusU była ochrona obywateli przed negatywnymi skutkami uchybienia
terminom w czasie pandemii koronawirusa, w tym terminom o charakterze materialnym. Skoro ze względu na
epidemię ochrona zdrowia obywateli jest priorytetem i w tym celu wprowadzane są ograniczenia ich aktywności oraz
ograniczenia w działaniu instytucji publicznych, a zamiarem ustawodawcy było przyjęcie regulacji zapewniających
skuteczną ochronę prawną, to tym bardziej nie można art. 15zzr KoronawirusU wykładać zawężająco. Oznaczałoby
to, że mimo niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia stron wszystko odbywałoby się na zasadach ogólnych sprzed
stanu epidemii, co nie jest do przyjęcia. Skoro bowiem ustawodawca wprowadził przepis szczególny, dający
obywatelom ochronę przed skutkami ograniczeń związanych z epidemią w postaci zawieszenia biegu terminów
prawa materialnego przewidzianych przepisami prawa administracyjnego na czas stanu zagrożenia epidemicznego
i stanu epidemii, rolą organu jest dokonanie wykładni tego przepisu z uwzględnieniem jego celu.

Komentarz
Uzasadnienie komentowanego wyroku jest rozległe i opiera się na wykładni celowościowej i systemowej, co może
trochę dziwić, gdyż naszym zdaniem trafne rozwiązanie przyjęte w niniejszym wyroku wynika z samego brzmienia
art. 15zzr KoronawirusU.
Dodajmy, że stanowisko, iż przepisy szczególne wiązane z epidemią zawieszały także bieg terminów prawa
materialnego, jest przyjmowane też w innych orzeczeniach (zob. np. wyrok WSA w Szczecinie z 17.2.2021 r., I SA/Sz
965/20,
).

Wyrok WSA w Bydgoszczy z 25.5.2021 r., I SA/Bd 147/21,

Stanowisko WSA w Bydgoszczy, uchylające decyzję organu podatkowego wobec podatniczki, podkreśliło znaczenie ochrony prawnej obywateli w czasie pandemii COVID-19. Sąd wykładał art. 15zzr KoronawirusU szeroko, mając na uwadze priorytet ochrony zdrowia publicznego.