Umorzenie pożyczki z PFR bez podatku

Minister Finansów zdecydował o zaniechaniu poboru podatku od umorzonych pożyczek PFR, co stanowi wsparcie dla przedsiębiorców dotkniętych skutkami COVID-19. Umorzenie pożyczki może nastąpić przy spełnieniu określonych warunków, co wpłynie na podatkowe rozliczenia beneficjentów. Zaniechanie poboru podatku od umorzonych pożyczek jest korzystne dla podatników i ma zastosowanie do dochodów od 1.6.2021 r. do 31.12.2022 r.

Tematyka: umorzenie pożyczki, PFR, Ministerstwo Finansów, zaniechanie poboru podatku, wsparcie przedsiębiorców, COVID-19, podatkowe rozliczenia, korzyści podatkowe

Minister Finansów zdecydował o zaniechaniu poboru podatku od umorzonych pożyczek PFR, co stanowi wsparcie dla przedsiębiorców dotkniętych skutkami COVID-19. Umorzenie pożyczki może nastąpić przy spełnieniu określonych warunków, co wpłynie na podatkowe rozliczenia beneficjentów. Zaniechanie poboru podatku od umorzonych pożyczek jest korzystne dla podatników i ma zastosowanie do dochodów od 1.6.2021 r. do 31.12.2022 r.

 

Minister Finansów zaniechał poboru podatku z tytułu umorzonych pożyczek PFR. Stosowne rozporządzenie
zostało podpisane tuż przed upływem terminu zapłaty zaliczki za czerwiec 2021 r., a to w tym właśnie okresie
lwia część podatników uzyskała stosowne decyzje o umorzeniu. To kolejny już akt w procesie wspierania
przedsiębiorców w związku z negatywnymi skutkami COVID-19. Ruch dobry i wyczekiwany, i pewnie
przedsiębiorcy wybaczą fakt, że wyczekiwany długo, bo w zasadzie do ostatniej chwili.
Wsparcie dla przedsiębiorców
Zgodnie z art. 21a ustawy z 4.7.2019 r. o systemie instytucji rozwoju (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1010 ze zm.; dalej:
SystRozwInstU), Rada Ministrów, w związku ze skutkami COVID-19, może powierzyć Polskiemu Funduszowi
Rozwoju realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, w tym w formach
bezzwrotnych. Może – i powierzyła. Chodzi tu w praktyce m.in. o wsparcie uzyskiwane przez przedsiębiorców z tzw.
tarcz finansowych właśnie za pośrednictwem PFR.
Zgodnie z przyjętą konstrukcją tego wsparcia (a wynikającą z różnej maści regulaminów PFR), istotna część
subwencji może zostać umorzona przy założeniu spełnienia określonych warunków. Chodzi m.in. o kontynuowanie
działalności gospodarczej przez okres 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji przez PFR, ale także wykazanie
straty gotówkowej, utrzymanie poziomu zatrudnienia itp. (kryteria i algorytmy są różne w zależności od wielkości
beneficjenta). Przedsiębiorcy MŚP z wybranych branż szczególnie dotkniętych skutkami COVID-19 mogą skorzystać
z pełnego umorzenia wsparcia.
Z podatkowego punktu widzenia, wsparcie PFR to pożyczka. Więc na moment otrzymania nie stanowi ono dla
pożyczkobiorcy opodatkowanego przychodu (art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm; dalej: PDOFizU) oraz art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy z 15.2.1992 r.
o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm.; dalej: PDOPrU). Wydatki na spłatę
pożyczki nie podlegają konsekwentnie zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 8 PDOFizU
i art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a PDOPrU). Koszty sfinansowane z udzielonych przez PFR środków kwalifikowane mogą
być do kosztów uzyskania przychodów na ogólnych zasadach.
Inną rzecz to umorzenie pożyczki. Umorzenie to zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego poprzez
uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela lub spłatę stopniową długu. Skutkiem umorzenia jest
zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania dłużnika, co prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania. Dłużnik nie jest
zobowiązany do spełnienia świadczenia, a tym samym po jego stronie powstaje przychód podatkowy (tak np.
interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 30.4.2021 r., 0111-KDIB2-1.4010.52.2021.1.BJ, 
).
W konsekwencji, wartość umorzonych zobowiązań stanowi dla przedsiębiorcy przysporzenie podlegające
opodatkowaniu (art. 14 ust. 2 pkt 6 PDOFizU oraz art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a PDOPrU).
W praktyce więc, korzyść związana z otrzymaniem wsparcia PFR zostałaby idąc tym tropem zniwelowana o wartość
podatku. Ministerstwo Finansów uznało, że zasadne będzie zaniechanie poboru podatku od środków otrzymanych
przez przedsiębiorców z PFR w przypadku ich umorzenia. Wynika to z rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy
i Polityki Regionalnej z 19.7.2021 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od dochodów
(przychodów) z tytułu umorzenia subwencji finansowej lub finansowania preferencyjnego udzielonych przez Polski
Fundusz Rozwoju (Dz.U. z 2021 r. poz. 1316).
Zaniechanie poboru podatku
Zgodnie z art. 22 § 1 pkt 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.; dalej
OrdPU), Minister Finansów może zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku,
okres, w którym następuje zaniechanie i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie. Zerkając przez pryzmat tzw.
systemu wartości, potrzeba do tego przypadku uzasadnionego interesem publicznym lub ważnym interesem
podatników. Z formalnego punktu widzenia potrzebne jest zaś wydanie stosownego rozporządzenia.
No i Minister Finansów korzysta w ostatnim czasie z przysługującej mu w tej materii kompetencji. Zaniechał w ten
właśnie sposób poboru podatku m.in. od nagród otrzymanych w Loterii Narodowego Programu Szczepień, od nagród
otrzymanych przez Powstańców Warszawskich albo ich małżonków albo od dochodów uzyskanych przez niektórych
podatników w związku z organizacją Meczu Finałowego Ligi Europy 2021. Niewątpliwie jednak omawiane
w niniejszym tekście zaniechanie ma zakres podmiotowo (i przedmiotowo) dużo bardziej istotny.
Zaniechanie – od 1.6.2021 r.




Zaniechanie poboru podatku ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1.6.2021 r. do 31.12.2022
r. To ważne, bowiem właśnie w czerwcu podatnicy zaczęli otrzymywać stosowne decyzje PFR w tym zakresie.
A termin zapłaty zaliczki na podatek dochodowy za czerwiec (względnie za drugi kwartał 2021 r.) mija 20.7.2021 r.
Stąd też emocje związane z oczekiwaniem na rozporządzenie sięgały zenitu. Minister Finansów w swoim stylu
emocje te podgrzewał, dość późno inicjując proces wydawania stosownego aktu prawnego (i skracając przez to do
minimum np. proces konsultacji, inna sprawa że raczej dość zbędnych).
Wreszcie jednak się udało. Podatnicy nie będą więc musieli uwzględniać wartości umorzonej pożyczki z PFR
w kwocie przychodu podlegającego opodatkowaniu. Zatem nie będzie on wywierał wpływu na wysokość zaliczki (a
wpływ ten mógłby być znaczny biorąc pod uwagę kwoty wsparcia, a więc także umorzenia).

Komentarz
Omawiany akt prawny potwierdza to, co wydawało się już przesądzone biorąc pod uwagę wypowiedzi medialne
przedstawicieli Ministerstwa Finansów oraz publikacje w mediach społecznościowych. Oczywiście, wypowiedzi takie
nie mają mocy wiążącej. Jednak przyzwyczailiśmy się już wszyscy do poszukiwania informacji o kluczowym
znaczeniu dla podatkowych rozliczeń w pierwszej kolejności na Twitterze, a dopiero później w Dzienniku Ustaw.
Wydawanie aktów prawnych „za pięć dwunasta” też nie jest jakąś szczególnie entuzjastycznie przyjmowaną
praktyką. Ale w ostatnim czasie powszechną, i to w odniesieniu do aktów znacznie bardziej rozbudowanych niż
krótkie w swej formie dwuzdaniowe rozporządzenie.
No ale skoro omawiane rozporządzenie jest korzystne, to może faktycznie nie ma co narzekać. Przyjęta konstrukcja
domyka zresztą korzystne dla podatników podejście fiskusa w zakresie zasad opodatkowania dofinansowania z PFR.
Przypomnijmy, iż z zasady jako dotacja na cele ogólne prowadzonej działalności nie podlega ono VAT (tak Dyrektor
KIS m.in. w interpretacji indywidualnej z 27.8.2020 r., 0113-KDIPT1-1.4012.396.2020.4.AK, 
). O braku
opodatkowania samej pożyczki i możliwości zaliczania wydatków do KUP już pisaliśmy (choć to akurat wynika
z zasad ogólnych).
Inna sprawa, że rozliczenia dofinansowania PFR same w sobie też budziły i budzą nadal wiele wątpliwości
praktycznych. W dużej mierze dlatego, że podstawy prawne są bardzo ogólnikowe. Wiele zasad wynika jedynie
z regulaminów PFR. A te nie są jeszcze konstytucyjnym źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Oby
ewentualna weryfikacja rozliczeń w tym zakresie nie przyniosła beneficjentom dodatkowych negatywnych emocji.
Opisywany ruch ze strony Ministerstwa Finansów jest dość pozytywnym promykiem nadziei, że tak źle jednak nie
będzie.







 

Ministerstwo Finansów podjęło decyzję o zaniechaniu poboru podatku od umorzonych pożyczek PFR, co stanowi pozytywny krok w wsparciu przedsiębiorców. Omawiany akt prawny potwierdza wcześniejsze informacje medialne i wprowadza korzystne rozwiązania podatkowe dla beneficjentów. Rozliczenia związane z dofinansowaniem PFR mogą nadal budzić wątpliwości, jednakże zaniechanie poboru podatku stanowi nadzieję na łagodniejsze konsekwencje finansowe.