Polski Ład: chora składka zdrowotna dla chętnych

Zmiany w zasadach rozliczania składki zdrowotnej w ramach Polskiego Ładu budzą wiele kontrowersji. Projekt wprowadzenia nowych regulacji może negatywnie wpłynąć na przedsiębiorców oraz osoby uiszczające składkę zdrowotną dobrowolnie. Artykuł omawia obniżenie podatku dochodowego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz kwestie związane z odliczeniem składek od podatku. Interpretacja organu oraz planowane zmiany legislacyjne stanowią istotne zagadnienia podatkowe.

Tematyka: Polski Ład, składka zdrowotna, podatek dochodowy, odliczenie składek, interpretacja podatkowa, zmiany legislacyjne, przedsiębiorcy, dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, propozycja ustawy podatkowej

Zmiany w zasadach rozliczania składki zdrowotnej to chyba najbardziej kontrowersyjny aspekt tzw.
Polskiego Ładu w podatkach. Jeśli projekt w obecnym brzmieniu wejdzie w życie, przedsiębiorcy ucierpią
drastycznie. Ale nie tylko oni. Okazuje się, że w sposób dalece niekorzystny może ukształtować się pozycja
osób uiszczających składkę zdrowotną dobrowolnie.
Odliczenie składki zdrowotnej
Podatek dochodowy zgodnie z art. 27b ust. 1 pkt 1 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(t.j. Dz.U. z 2021 poz. 1128 ze zm.; dalej: PDOFizU), ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne,
o której mowa w ustawie z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
(t.j. Dz U. z 2020 r. poz. 1398, ze zm.; dalej: ŚOZŚrPubU). Chodzi o składki opłacone w roku podatkowym
bezpośrednio przez podatnika a także pobrane w roku podatkowym przez płatnika. Przy czym obniżenie nie dotyczy
składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku oraz dochód, od którego
zaniechano poboru podatku. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może
przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki (art. 27b ust. 2 PDOFizU).
Zgodnie z art. 79 ust. 1 ŚOZŚrPubU, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki.
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników określa się w sposób analogiczny jak składki
na ubezpieczenie społeczne. Za to względem przedsiębiorców, podstawą jest zadeklarowana kwota, nie niższa
jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku
poprzedniego (art. 81 ust. 1 i 2 ŚOZŚrPubU).
Czego dotyczyła sprawa
W lutym 2020 r. rozwiązano z podatnikiem umowę o pracę. W momencie składania wniosku o wydanie interpretacji,
podatnik nadal pozostawał bezrobotny. Szczęśliwie, z racji posiadania majątku osiągał jednak tzw. pasywne dochody
z wynajmu lokalu, opodatkowane w sposób zryczałtowany.
Same w sobie, osiąganie takiego przychodu nie stanowi jednak tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Aby uniknąć
stresu związanego z brakiem ubezpieczenia zdrowotnego, podatnik podjął zatem decyzję o dobrowolnym
ubezpieczeniu i przez osiem miesięcy odprowadzał składkę z tego tytułu na podstawie umowy z NFZ. Ryczałt z tytułu
najmu w 2020 r. nie był na bieżąco obniżany o opłaconą składkę. Składki te zostały odliczone w zeznaniu
o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów
ewidencjonowanych na formularzu PIT-28 za 2020 r.
Podatnik kontynuuje opłacanie składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, a odliczenie należnej kwoty
zamierza przeprowadzić przy składaniu zeznania rocznego PIT-28 za rok 2021. Pytanie tylko, czy ma do tego prawo.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 14.5.2021 r., 0114-KDIP3-2.4011.203.2021.1.MG,
uznał, że
składki z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego podlegają odliczeniu od podatku, jeżeli objęcie osoby
fizycznej ubezpieczeniem zdrowotnym, jak również określenie wysokości składki nastąpiło zgodnie z przepisami
o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.
Zatem składki zdrowotne opłacone przez podatnika w ramach prowadzonego najmu, do wysokości 7,75% podstawy
wymiaru tej składki, mogą zostać odliczone od podatku. Przepisy nie zawierają żadnych ograniczeń, co do
możliwości odliczania od podatku dochodowego składek na ubezpieczenie zdrowotne opłacanych z tytułu najmu od
podatku dochodowego z innych źródeł przychodu. Pomniejszenie podatku o 7,75% podstawy wymiaru tej składki
dotyczy wszystkich uzyskanych w roku podatkowym dochodów. Składka musi być opłacona w danym roku
podatkowym i właściwie udokumentowana. W kwestii technicznej, w sytuacji gdy opłacane ubezpieczenie
dobrowolne kompensuje należny ryczałt, podatnik winien rozliczać ryczałt na bieżąco, a w deklaracji PIT-28 wykaże
nadpłatę podatku do zwrotu (w związku z pomniejszeniem ryczałtu o kwotę składek).

Komentarz
Ww. rozważania mogą niebawem stracić na aktualności. Zgodnie z propozycją ustawy podatkowej, opublikowaną
w ramach tzw. Polskiego Ładu, całkowicie uchylony ma zostać art. 27b PDOFizU, określający zasady obniżenia
podatku o kwoty składek na ubezpieczenie zdrowotne. Nieistotne, czy są to składki obowiązkowe czy też
dobrowolne. Podobny los czeka także analogiczny art. 13 ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku

dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1905 ze zm.;
dalej: RyczałtU).
Co ciekawe (i z uwagi na swój wyjątkowo niekorzystny dla podatników wydźwięk nawet zrozumiałe), uchylenie ww.
przepisów nie jest szczególnie eksponowane w uzasadnieniu do ustawy podatkowej w ramach tzw. Polskiego Ładu.
Więcej miejsca projektodawca poświęca samej wysokości składki oraz sposobowi jej kalkulacji. W tym zakresie
zmianie ulegnie wspominany już art. 81 ust. 1 i 2 ŚOZŚrPubU. Dla przedsiębiorców opodatkowanych PDOFizU,
podstawą wymiaru 9% składki zdrowotnej ma być dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy
jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, pomniejszony
o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie
zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. W przypadku podatku liniowego, efektywne obciążenie
publicznoprawne wzrośnie więc o ok 47%.
Dla przedsiębiorców rozliczających się na zasadach RyczałtU, podstawą wymiaru składki zdrowotnej ma być
miesięczny przychód z działalności gospodarczej. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosić ma zaś 1/3 stawki
ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, zastosowanej przy opodatkowaniu tych przychodów. W praktyce więc,
obciążenie publicznoprawne wzrośnie tu o 33%.
Jeśli, drogi Czytelniku, zastanawiasz się nad motywacją fiskusa dla ujednolicenia wysokości składki zdrowotnej dla
pracowników i przedsiębiorców, służymy cytatem wprost z uzasadnienia do ustawy podatkowej: „zarówno
pracownicy, ale i przedsiębiorcy będą ją płacić według stawki 9%, w wskutek czego wypychanie pracowników na
umowy śmieciowe i oferowanie im umów cywilno-prawnych będzie mniej korzystne”.
To oczywiście wyjątkowo cyniczne uzasadnienie, na które szkoda strzępić klawiatury. Wróćmy więc jeszcze na
chwilę do omawianej interpretacji: w opisywanym stanie faktycznym, podatnik osiąga dochody wyłącznie z tytułu
najmu (poza działalnością gospodarczą, opodatkowane w sposób zryczałtowany). Korzysta więc jedynie
z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Podstawą wymiaru składki jest w tym wypadku kwota deklarowanego
miesięcznego dochodu, nie niższa jednak od kwoty odpowiadającej przeciętnemu wynagrodzeniu (art. 68 ust. 4 pkt 1
ŚOZŚrPubU).
W zakresie sposobu kalkulacji składki zdrowotnej tzw. Polski Ład rewolucji nie przewiduje. Trudno, by było inaczej,
skoro ta akurat grupa nie korzysta ze zryczałtowanej kwoty podstawy naliczania składki. Niemniej, również
i w wypadku tego rodzaju podatników, składka zdrowotna nie będzie odliczana od kwoty ryczałtu. A to potencjalnie
może wpłynąć negatywnie na skłonność do opłacania dobrowolnych składek. Jakie mogą być zaś efekty braku
posiadania ubezpieczenia zdrowotnego, lepiej głośno nie mówić. O tym, czy taki był cel pomysłodawców tzw.
Polskiego Ładu też nie ma sensu strzępić klawiatury.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 14.5.2021 r., 0114-KDIP3-2.4011.203.2021.1.MG,

Propozycja ustawy podatkowej w ramach Polskiego Ładu zakłada uchylenie istotnych przepisów dotyczących obniżenia podatku o składki zdrowotne. Zapowiadane zmiany mogą wpłynąć negatywnie na podatników, zwłaszcza przedsiębiorców. Warto zwrócić uwagę na konsekwencje tych zmian oraz ewentualne wyzwania związane z nowymi regulacjami podatkowymi.