Transakcje między małżonkami-przedsiębiorcami a VAT
Przeniesienie towarów między małżonkami-przedsiębiorcami w ramach wspólności majątkowej może budzić wątpliwości podatkowe. Czy taka czynność podlega opodatkowaniu VAT? Artykuł omawia stan faktyczny, stan prawny oraz stanowisko sądu w tej kwestii, wyjaśniając, dlaczego nie można uznać tego typu transakcji za dostawę towarów opodatkowaną VAT.
Tematyka: małżonkowie, przedsiębiorcy, VAT, transakcje, wspólność majątkowa, opodatkowanie, przeniesienie towarów
Przeniesienie towarów między małżonkami-przedsiębiorcami w ramach wspólności majątkowej może budzić wątpliwości podatkowe. Czy taka czynność podlega opodatkowaniu VAT? Artykuł omawia stan faktyczny, stan prawny oraz stanowisko sądu w tej kwestii, wyjaśniając, dlaczego nie można uznać tego typu transakcji za dostawę towarów opodatkowaną VAT.
Przeniesienie towarów, wchodzących w skład małżeńskiej wspólności ustawowej, między małżonkami prowadzącymi odrębne jednoosobowe działalności gospodarcze jest czynnością niepodlegającą podatkowi VAT. Stan faktyczny Mąż prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie handlu detalicznego, głównie obuwiem sportowym. Jest czynnym podatnikiem VAT. W ramach tej działalności nabył obuwie, które aktualnie składowane jest w magazynie. Dokonał odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturach zakupu tego obuwia. Żona zamierza rozpocząć prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej w tym samym zakresie handlu obuwiem i w tym celu zarejestruje się jako czynny podatnik VAT. Są małżeństwem od wielu lat i obowiązuje między nimi małżeńska wspólność ustawowa, obejmująca również towary (obuwie), które dotychczas nabywał mąż i które będzie nabywała żona. Małżonkowie planują zawrzeć między sobą umowę, na podstawie której mąż przekaże nieodpłatnie żonie nabyte przezeń obuwie, które żona będzie sprzedawała w ramach prowadzonej przez nią działalności handlowej. Mąż złożył wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy opisane przeniesienie towarów z przedsiębiorstwa męża do przedsiębiorstwa żony będzie stanowiło dostawę towarów – czynność podlegającą podatkowi VAT? Zdaniem męża, odpowiedź jest przecząca. Jednak organ uznał, że opisana czynność stanowi opodatkowane nieodpłatne przekazanie towarów, gdyż nastąpi przeniesienie władztwa ekonomicznego nad towarami z męża na żonę, a mężowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie obuwia. Stan prawny Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm., dalej: VATU)). Opodatkowaniu podlega także nieodpłatne przekazanie towarów, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów (art. 7 ust. 2 VATU). Stanowisko WSA w Bydgoszczy Sąd uznał stanowisko organu za nieprawidłowe i interpretację uchylił. Podniósł, że dla uznania dostawy towarów i wystąpienia obowiązku podatkowego konieczne jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Tymczasem w przypadku małżonków nabywane przez nich w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej towary od początku są ich własnością (współwłasnością) i pozostają takie mimo dokonania formalnej czynności przekazania z działalności jednego małżonka do działalności drugiego. Ustrój majątkowy małżeński wyklucza bowiem możliwość przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel z jednego małżonka na drugiego. Nie ma znaczenia fakt, że małżonkowie prowadzą oddzielne działalności gospodarcze i każdy jest podatnikiem VAT, bowiem każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. W sytuacji, gdy między małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje, jakie zawierane są między małżonkami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą, nie mogą mieć charakteru odpłatnego. Nie można ich również uznać jako nieodpłatne przeniesienie towaru, albowiem małżonkowie nie mogą wyodrębnić udziałów, którymi mogliby niezależnie rozporządzać. W związku z tym należało uznać, że opisana w zdarzeniu przyszłym czynność między małżonkami nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż po pierwsze nie stanowi odpłatnej dostawy towarów, po drugie nie stanowi nieodpłatnego przekazania towarów należących do przedsiębiorstwa. Komentarz Wszyscy wiedzą, że małżeństwo może przynosić problemy, ale nie wszyscy zdają sobie sprawę, ile może przynieść problemów podatkowych. Zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z przedsiębiorczą parą, w której każdy sobie rzepkę skrobie, ale rzepka jest wspólna. Z uzasadnienia korzystnego dla podatników wyroku wynika, że neutralność na gruncie VAT przesunięć towarowych między małżonkami zachodzi także wtedy, gdy byłaby to czynność odpłatna (za wynagrodzeniem). I słusznie, bo przecież warunkiem koniecznym dostawy towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, a to w ramach małżeńskiej wspólności majątkowej nie wydaje się możliwe, bo 1) każdy z małżonków jest właścicielem towaru i 2) każdy z małżonków może samodzielnie rozporządzać towarami jako składnikami majątku wspólnego (okoliczność wtrącania się do przedsiębiorstwa małżonka może więc spowodować jedynie kłótnię małżeńską). Neutralność podatkową na gruncie VAT omawianej sytuacji sądy administracyjne przyjmowały już wcześniej (zob. wyrok WSA w Gdańsku z 11.12.2018 r., I SA/Gd 939/18, i wyrok NSA z 4.4.2018 r., I FSK 887/16, ). Wyrok WSA w Bydgoszczy z 25.5.2021 r., I SA/Bd 171/21,
Ostatecznie sąd administracyjny uznał, że przeniesienie towarów między małżonkami-przedsiębiorcami w ramach wspólności majątkowej nie podlega opodatkowaniu VAT. Decyzja ta wynika z zasady, że w małżeńskiej wspólnocie majątkowej każdy małżonek może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, co wyklucza przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.