Dla kogo kwartalne deklaracje akcyzowe? Nie do końca wiadomo

Sporo zmian na gruncie akcyzy w ostatnim czasie, wprowadzenie kwartalnych deklaracji akcyzowych dla wyrobów zwolnionych lub opodatkowanych stawką zerową budzi wiele wątpliwości. Nowe obowiązki sprawiają, że podmioty muszą zainteresować się sprawozdawczością akcyzową, nawet jeśli dotychczas nie musiały tego robić. Interpretacje indywidualne i stanowiska organów nie rozwiewają wszystkich niejasności, co może sprawić trudności podatnikom w dostosowaniu się do nowych przepisów.

Tematyka: akcyza, deklaracje kwartalne, podatnicy, preferencje akcyzowe, interpretacje indywidualne, organy podatkowe

Sporo się ostatnimi czasy dzieje na gruncie akcyzy. Nowinki niekoniecznie jednak rodzą po stronie
podatników entuzjazm. Niezbyt fortunnie zainaugurował swoje funkcjonowanie np. Centralny Rejestr
Podmiotów Akcyzowych. Są z nim problemy techniczne ale i merytoryczne, związane chociażby z mało
zrozumiałym szerokim zakresem danych do uzupełnienia. Podobne wątpliwości dotyczą innej nowości, tj.
kwartalnych deklaracji akcyzowych dla wyrobów zwolnionych lub opodatkowanych stawką zerową.
Nowe podmioty zobowiązane
Zgodnie z art. 24e ust. 1 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722 ze zm.; dalej:
AkcyzU), podatnik jest obowiązany do składania deklaracji podatkowych za kwartalny okres rozliczeniowy w zakresie
wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy lub wymienionych w załączniku nr 2 do AkcyzU,
opodatkowanych zerową stawką akcyzy. Przepis ten jest efektem wejścia w życie z dniem 1.7.2021 r. ustawy
z 30.3.2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2021 r. poz. 694, dalej:
ZmAkcyzaU21).
Zmiana ta polega na wprowadzeniu obowiązku składania deklaracji podatkowych przez podmioty, które do tej pory
deklarowaniem czegokolwiek nie musiały się przejmować. To swoista rewolucja, nie pierwsza zresztą w akcyzie
w ostatnim czasie. Oznacza ona, że sprawozdawczością akcyzową muszą zainteresować się podmioty, które do tej
pory często ledwo zdawały sobie sprawę z tego, że w istocie swojego gospodarczego funkcjonowania mają do
czynienia z tym podatkiem (bo np., zużywały zwolniony z akcyzy alkohol etylowy czy preparaty smarowe, spełniały
przy tym wymogi formalne). Podatnicy tacy nie musieli cyklicznie raportować nic do urzędu skarbowego (a dla wielu
to jest właśnie esencja bycia podatnikiem).
Jak to często bywa, nowe przepisy na starcie już budzą uzasadnione wątpliwości. Co ciekawe, pojawiają się już
pierwsze interpretacje indywidualne w tym zakresie. Niestety, wątpliwości wcale nie rozwiewają.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik akcyzy posiada zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego. Działalność gospodarcza w składzie
podatkowym dotyczy zarówno wyrobów akcyzowych opodatkowanych efektywną stawką akcyzy, jak również takich,
które korzystają z preferencji akcyzowych w postaci zwolnień, czy też zerowej stawki akcyzy względem wyrobów
z załącznika nr 2 do AkcyzU.
Podatnik nabrał wątpliwości związku z wejściem przepisów nakładających obowiązek składania akcyzowych
deklaracji kwartalnych w zakresie wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem oraz objętych zerową stawką akcyzy.
Jego zdaniem, taki obowiązek będzie na nim ciążył. Nowy obowiązek składania deklaracji kwartalnej jest bowiem
adresowany do wszystkich podatników akcyzy korzystających z preferencji akcyzowych. Niezależnie od tego, czy to
ich jedyna aktywność na polu akcyzy, czy tylko jedna z wielu. W konsekwencji, zdaniem podatnika powinien on
składać deklaracje akcyzowe miesięczne na zasadach dotychczasowych w odniesieniu do wyrobów efektywnie
akcyzą opodatkowanych. Zaś w zakresie wyrobów zwolnionych i opodatkowanych stawką zerową, niezbędne będą
deklaracje kwartalne.
Stanowisko organu
Wydając interpretację indywidualną z 9.8.2021 r. 0111-KDIB3-3.4013.141.2021.1.JS,
, Dyrektor KIS uznał
jednak, że podatnik nie będzie zobowiązany do składania deklaracji kwartalnych, o których mowa w art. 24e ust. 1
AkcyzU. Podatnik prowadzący skład podatkowy wykazuje bowiem zarówno wyroby opodatkowane stawką pozytywną
akcyzy, jak i wyroby zwolnione oraz opodatkowane stawką zerową akcyzy w comiesięcznych deklaracjach. Tym
samym, nie występuje obowiązek składania dodatkowo deklaracji kwartalnych względem wyrobów objętych
zwolnieniem od akcyzy oraz wyrobów opodatkowanych zerową stawką akcyzy.
Fiskus powołał się przy okazji na treść komunikatu z 15.6.2021 r. – Zmiany w deklaracjach akcyzowych od 1.7.2021
r. Czytamy w nim, że jeżeli podatnik składa deklaracje za okresy miesięczne, w których wykazuje zarówno wyroby
opodatkowane stawką pozytywną, stawką zerową lub wyroby zwolnione to takich podatników nie dotyczy nowy
obowiązek składania deklaracji za okresy kwartalne.

Komentarz
Omawiane rozstrzygnięcie nie jest zaskakujące o tyle, że podobna konkluzja została już wypowiedziana
w uzasadnieniu do ZmAkcyzaU21. Wynika z niej literalnie, że deklaracje kwartalne składać będą wyłącznie

podatnicy wykorzystujący wyroby akcyzowe w sposób, który do tej pory nie rodził obowiązków
sprawozdawczych (wyroby zwolnione z akcyzy lub opodatkowane zerową stawką).
Niemniej, konkluzja ta budzi uzasadnione wątpliwości. Przede wszystkim, w tym samym uzasadnieniu projektodawca
wskazuje, że nowe obowiązki podyktowane są koniecznością pozyskiwania przez fiskusa danych pozwalających na
oszacowanie wielkości preferencji podatkowych. Realizacji tej funkcji z pewnością nie spełnia dziś standardowa
deklaracja AKC-4 (z załącznikami). Każdy z załączników (właściwy dla danej grupy wyrobów akcyzowych) przewiduje
tylko jedno pole, które zbiorczo dotyczy nie tylko dla zwolnień, ale również obniżeń akcyzowych. Niemożliwe jest więc
w istocie określenie kwoty tej preferencji w oparciu o obecne formularze (co podnosił zresztą wnioskodawca
omawianej interpretacji).
Co więcej, również z lektury art. 24e AkcyzU wcale nie wynika, że dotyczy on wyłącznie podmiotów
wykorzystujących wyroby zwolnione lub objęte stawką zerową. Przewiduje ów przepis, że w zakresie ww. wyrobów
podatnik jest obowiązany do składania deklaracji kwartalnych. Jak to często więc bywa, niewiążące przecież
„wyjaśnienia” i „uzasadnienia” nie do końca stoją w zgodzie z treścią przepisu.
Prezentowana przez fiskusa teza nie broni się także przyjmując ujęcie historycze. Do 30.6.2021 r. nie musiały
składać deklaracji akcyzowych podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie wyrobów akcyzowych
objętych zerową stawką akcyzy lub objętych zwolnieniem od akcyzy (art. 21 ust. 3 pkt 3 AkcyzU w brzmieniu na ten
dzień). Zabrakło tu określenia „wyłącznie”, toteż nawet prowadząc działalność w zakresie danej grupy wyrobów
opodatkowanych akcyzą (np. paliw napędowych) i innej grupy wyrobów zwolnionych z akcyzy (np. alkoholu
etylowego), deklaracja akcyzowa (właściwy załącznik) dotyczyły tylko grupy pierwszej. Przyjmując zaś wynikające
z omawianej interpretacji podejście, podatnik powinien składać miesięcznie załącznik AKC4/A właściwy dla alkoholu
tylko po to, by wskazać w nim alkohol zwolniony z akcyzy… Problem dotknąć może też podatników akcyzy
składających deklaracje dotyczące energii elektrycznej (np. zużywający część energii na cele zwolnione, wytwórców
z instalacji fotowoltaicznej powyżej 1 MW itp.). Oni składali już wcześniej deklaracje akcyzowe (zgodnie z art. 24 ust.
1 AkcyzU), często wyłącznie w zakresie energii elektrycznej właśnie.
Czy to oznacza, że od 1.7.2021 r. powinni składać deklaracje miesięczne o znacznie szerszym zakresie? Czasu na
refleksję jest bardzo niewiele, deklaracja miesięczna za 7.2021 r. powinna zostać złożona do 25.8.2021 r. Zdaniem
autora, myśl fiskusa o „deklaracji za okresy miesięczne, w której wykazuje się zarówno wyroby opodatkowane stawką
pozytywną, stawką zerową lub wyroby zwolnione” należy ograniczyć do odpowiedniego załącznika do deklaracji
AKC-4. Czyli, tam gdzie do tej pory był obowiązek składania deklaracji miesięcznej, podatnik nadal wykazuje
preferencje akcyzowe. Tam, gdzie zaś tego obowiązku nie było, wystarczy deklaracja kwartalna (choć „wystarczy” to
może nie jest najlepsze określenie, skoro jej zakres jest w sumie dość szeroki).

Refleksja ogólna jest jednak taka, że po raz nie wiadomo już który, jakość przepisów podatkowych budzi wiele do
życzenia. Co gorsza, sposób ich objaśniania niewiele ma wspólnego z jasnością i przejrzystością. Działalność
akcyzowa cechuje się podwyższonym ryzykiem. W przypadku np. zaległości podatkowych można utracić stosowne
zezwolenia. Brak złożenia wymaganej deklaracji nie skutkuje takimi sankcjami. Ale odpowiedzialność karnoskarbowa
jest jak najbardziej możliwa.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 9.8.2021 r., 0111-KDIB3-3.4013.141.2021.1.JS,

Konkluzja fiskusa, że podatnicy nie muszą składać deklaracji kwartalnych dla wyrobów objętych zwolnieniem lub zerową stawką akcyzy, budzi kontrowersje. Wątpliwości wynikają m.in. z braku jasności przepisów i ich interpretacji. Działalność akcyzowa staje się coraz bardziej skomplikowana, a ryzyko błędów może prowadzić do konsekwencji finansowych dla podatników.