Zwolnienie z VAT usługi finansowania wierzytelności handlowych
Nie każda usługa, w ramach której dochodzi do nabywania wierzytelności, jest niemogącą korzystać ze zwolnienia z VAT usługą ściągania długów. Należy bowiem uwzględniać główny cel umowy, który może być inny. Jeśli więc celem umowy jest finansowanie wierzyciela, od którego nabywana jest wierzytelność, a wynagrodzenie finansującego kształtowane jest podobnie jak wynagrodzenie kredytodawcy, to taka usługa może korzystać ze zwolnienia z VAT. Bank świadczy dla klientów korporacyjnych usługi eFinancing stanowiące pakiet programów finansowania krótkoterminowych wierzytelności handlowych na zlecenie dostawców lub odbiorców towarów i usług.
Tematyka: finansowanie wierzytelności, zwolnienie z VAT, usługi finansowe, eFinancing, interpretacja podatkowa, stanowisko NSA
Nie każda usługa, w ramach której dochodzi do nabywania wierzytelności, jest niemogącą korzystać ze zwolnienia z VAT usługą ściągania długów. Należy bowiem uwzględniać główny cel umowy, który może być inny. Jeśli więc celem umowy jest finansowanie wierzyciela, od którego nabywana jest wierzytelność, a wynagrodzenie finansującego kształtowane jest podobnie jak wynagrodzenie kredytodawcy, to taka usługa może korzystać ze zwolnienia z VAT. Bank świadczy dla klientów korporacyjnych usługi eFinancing stanowiące pakiet programów finansowania krótkoterminowych wierzytelności handlowych na zlecenie dostawców lub odbiorców towarów i usług.
Nie każda usługa, w ramach której dochodzi do nabywania wierzytelności, jest niemogącą korzystać ze zwolnienia z VAT usługą ściągania długów. Należy bowiem uwzględniać główny cel umowy, który może być inny. Jeśli więc celem umowy jest finansowanie wierzyciela, od którego nabywana jest wierzytelność, a wynagrodzenie finansującego kształtowane jest podobnie jak wynagrodzenie kredytodawcy, to taka usługa może korzystać ze zwolnienia z VAT. Stan faktyczny Bank świadczy dla klientów korporacyjnych usługi eFinancing stanowiące pakiet programów finansowania krótkoterminowych wierzytelności handlowych na zlecenie dostawców lub odbiorców towarów i usług. W podstawowej wersji pakietu przedmiotem umowy z dostawcą jest wykup przez bank wierzytelności dostawcy wobec odbiorcy. Bank zobowiązuje się do zapłaty za każdą przelaną wierzytelność kwotę finansowaną, jest to odsetek (do 100%) kwoty wskazanej na przedstawionej fakturze, pomniejszonej o odsetki dyskontowe. Wysokość dyskonta ulega modyfikacji (zwiększeniu) w przypadku wystąpienia tzw. dni respektowych, tj. dni przewidywanego przez strony okresu opóźnienia dłużnika w spłacie wierzytelności. Dodatkowo z tytułu wykupu każdej wierzytelności bank pobiera prowizję operacyjną w ustalonej kwocie. Dłużnicy (odbiorcy) spłacają wykupioną wierzytelność na wskazany rachunek banku. Dostawca ponosi względem banku odpowiedzialność cywilną z rękojmi za wady przedmiotu sprzedaży. Bank zawiera także umowy z odbiorcami – o finansowanie dostawców. Również wtedy dochodzi do wykupu (cesji) wierzytelności i może to być wierzytelność z przyszłym jeszcze terminem płatności. W każdym przypadku bank sprawdza wchodzące w grę wierzytelności i zawiera umowy obejmujące wyłącznie wierzytelności, co do których nie zachodzi ryzyko ich niezapłacenia. Bank złożył wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy powyższe usługi korzystają ze zwolnienia z VAT. Zdaniem banku, odpowiedź jest twierdząca. Organ interpretujący uznał jednak, że w przedstawionym stanie faktycznym zachodzi usługa ściągania długów, która ze zwolnienia z VAT korzystać nie może. Stan prawny Szerokie spektrum usług finansowych korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37–41 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; dalej: VATU). Jednakże ze zwolnienia wyłączone są czynności ściągania długów, w tym factoringu (art. 43 ust. 15 pkt 1 VATU, na którym organ oparł swoje stanowisko). Stanowisko WSA w Warszawie Sąd uchylił zaskarżoną interpretację. Wskazał, że usługa ściągania długów polega na podejmowaniu czynności faktycznych i prawnych zmierzających do odzyskania wierzytelności w imieniu i na rzecz wierzyciela. Usługodawca ściąga dług dla usługobiorcy, a nie dla siebie. Czynności dokonywane przez bank nie mogą być uznane za usługi ściągania długów, ponieważ zleceniodawcą usług eFinancing mogą być (i nierzadko są) także dłużnicy, którzy zlecają bankowi finansowanie wierzytelności, które przysługują względem nich ich dostawcom. Nawet jednak w wypadku usług świadczonych przez bank na rzecz dostawców (wierzycieli) nie może być mowy o usługach ściągania długów, gdyż czynności dokonywane przez bank polegają na nabyciu przedmiotowych wierzytelności (na mocy cesji), a następnie dochodzeniu ich we własnym imieniu i na własny rachunek. Bank nie działa w celu przejęcia ryzyka braku zapłaty. Nie jest celem analizowanej usługi wyręczenie wierzyciela w czynnościach windykacyjnych, ponieważ zarówno kryteria doboru dostawców i odbiorców, jak i kryteria finansowanych wierzytelności z założenia wykluczają konieczność windykacji. Oczywiście nie wyklucza to sytuacji, w których windykacja stanie się konieczna, ponieważ nie można wykluczyć przypadku właśnie o takim skutku, niemniej nie jest to skutek zamierzony, ani nie jest to cel zawarcia umowy eFinancing. Trafnie bank analizowaną sytuację porównuje do udzielania kredytów, które ze zwolnienia z VAT korzystać może. Stanowisko NSA Sąd oddalił skargę kasacyjną organu. Podniósł, że dla oceny czy usługi podlegają zwolnieniu, niezbędna jest szczegółowa analiza zapisów umowy. Powinna ona zostać przeprowadzona w aspekcie zasadniczego celu, przyczyny jej zawarcia i skutków ekonomicznych. Należy bowiem odpowiedzieć na pytanie, czy usługi te przede wszystkim zmierzają do ściągania długów? Czy jest to podstawowy cel i efekt ekonomiczny tych umów? W niniejszej sprawie przedmiotem finansowania w ramach eFinancing mogą być tylko takie wierzytelności, co do których nie ma stwierdzonego ryzyka, że nie zostaną one spłacone. Usługa świadczona przez bank nie jest usługą ściągania długów. Bank nie wykonuje tego rodzaju świadczenia. Umowa eFinancing ma na celu udzielenie finansowania, zapewnienie płynności finansowej klienta, i dlatego wynagrodzenie banku określane jest jako procent od sumy udzielonego finansowania na dany okres (faktycznie jest to wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w danym czasie). Celem, dla którego jest wykonywana usługa eFinancing, jest finansowanie. Przyczyną, dla której potencjalny klient może być zainteresowany tymi usługami, jest potrzeba uzyskania określonych środków finansowych w określonym czasie. Tak więc istotne cechy omawianych usług, a także ramy prawne w jakich usługi te są świadczone, nie pozwalają wskazać ściągania długów (w tym factoringu) jako ich celu. Komentarz Spory dotyczące zwolnienia z VAT usług finansowych są często skomplikowane, co wynika ze złożonego charakteru tych usług. Także w opisywanej spawie rozstrzygnięcie nie było oczywiste, skoro za pierwszym razem WSA w Warszawie oddalił skargę banku, lecz NSA nakazał ponowne rozpoznanie sprawy ze zbadaniem głównego celu i sensu ekonomicznego umowy, co jak widać, nastąpiło z korzyścią dla banku. Choć bohaterem niniejszego kazusu jest bank, to opisywane rozstrzygnięcie jak najbardziej może być odnoszone do sytuacji, w której finansującym jest podmiot innego rodzaju. Wyrok NSA z 22.6.2021 r., I FSK 1706/20,
Spory dotyczące zwolnienia z VAT usług finansowych są często skomplikowane, co wynika ze złożonego charakteru tych usług. Także w opisywanej sprawie rozstrzygnięcie nie było oczywiste, skoro za pierwszym razem WSA w Warszawie oddalił skargę banku, lecz NSA nakazał ponowne rozpoznanie sprawy ze zbadaniem głównego celu i sensu ekonomicznego umowy, co jak widać, nastąpiło z korzyścią dla banku.