Oprocentowanie nadpłaty wynikłej z zastosowania błędnej interpretacji podatkowej

Nadpłata podatku wynikła z zastosowania się do uchylonej interpretacji podatkowej, co skutkowało brakiem oprocentowania. Artykuł analizuje stan faktyczny, prawny oraz stanowisko WSA w Gliwicach, które uznało spółkę za uprawnioną do oprocentowania nadpłaty. Komentarz podkreśla wagę tego wyroku w kontekście zapewnienia ochrony podatnikom i praworządności.

Tematyka: nadpłata podatku, interpretacja podatkowa, oprocentowanie, WSA, Gliwice, podatnik, organ podatkowy, praworządność, ochrona podatników

Nadpłata podatku wynikła z zastosowania się do naruszającej prawo podatkowe interpretacji indywidualnej
(uchylonej przez sąd z tego powodu) podlega oprocentowaniu od dnia jej powstania.
Stan faktyczny
Spółka prowadząca działalność w zakresie produkcji oleju smarowego i innych wyrobów olejowych sprowadzała
z zagranicy do prowadzonego przez nią składu podatkowego olej napędowy, który nie był jednak przeznaczony do
celów napędowych, wobec czego spółka nie rozliczała VAT z tytułu tych transakcji. Jednak organ podatkowy,
w ramach czynności sprawdzających uznał, że spółka powinna rozpoznać i rozliczyć VAT z tytułu WNT i pisemnie
wezwał spółkę do złożenia deklaracji i zapłaty podatku. Spółka się z tym stanowiskiem nie zgodziła, ale żeby nie
prokurować narastania odsetek od zaległości podatkowej zapłaciła podatek, lecz jednocześnie złożyła wniosek
o wydanie interpretacji indywidualnej potwierdzającej jej stanowisko, że nie ma obowiązku zapłaty VAT. Jednak
Dyrektor KIS w wydanej interpretacji uznał, że ma. Spółka zaskarżyła interpretację do sądu jako nieprawidłową. WSA
przyznał spółce rację i uchylił interpretację, uznając, że spółka nie miała obowiązku zapłaty VAT, a następnie NSA
oddalił skargę kasacyjną Dyrektora KIS.
W konsekwencji spółka złożyła wniosek o stwierdzenia nadpłaty VAT, załączając stosowne korekty deklaracji. Organ
zwrócił spółce kwotę zapłaconego przez spółkę podatku w terminie dwumiesięcznym, liczonym od daty złożenia
wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Organ nie zastosował jednak oprocentowania tej nadpłaty, wobec czego spółka
wniosła o zapłatę odsetek odo nadpłaconego podatku, ale organ wydał decyzję odmawiającą oprocentowania
nadpłaty. Spółka zaskarżyła tę decyzję do sądu.
Stan prawny
Artykuł 78 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325; dalej: OrdPU), przewiduje
oprocentowanie należne w przypadku zwrotu nadpłaconego podatku, ale wśród sytuacji uprawniających do liczenia
odsetek od najwcześniejszego momentu, czyli od dnia powstania nadpłaty (art. 78 § 3 pkt 1 OrdPU), nie przewiduje
powstania nadpłaty wynikłej z zastosowania się do uchylonej nieprawidłowej interpretacji podatkowej.
Tymczasem zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej uchyleniem przez sąd nie może podatnikowi
szkodzić (zasada nieszkodzenia wyrażona w art. 14k § 1 OrdPU).
Stanowisko WSA w Gliwicach
Sąd uchylił zaskarżoną decyzję, uznając, że spółce należy się oprocentowanie nadpłaty liczone od dnia zapłacenia
podatku. W ocenie sądu, podatnik, który zastosował się do wezwania organu, przez co uniknął wszczęcia wobec
niego postępowania podatkowego i wydania decyzji podatkowej, a niezależnie od tego zwrócił się o wydanie
interpretacji przepisów prawa podatkowego, która w wyniku kontroli sądów administracyjnych obu instancji została
zmieniona na jego korzyść, nie może zostać pozbawiony ochrony wynikającej z zasady nieszkodzenia interpretacją.
Odstąpienie od zasady nieszkodzenia powinno być wyjątkiem, a nie regułą. Ze względu na specyfikę prawa
podatkowego, którą jest szczególnie mocno zarysowana władczość państwa w stosunku do podatnika, szczególnego
znaczenia nabiera konieczność zagwarantowania bezpieczeństwa prawnego na jak najwyższym poziomie. Z tych
przyczyn należy uznać, że niewskazanie w art. 78 § 3 pkt 1 OrdPU, że oprocentowanie nadpłaty przysługuje od dnia
jej powstania, również w przypadku uchylenia przez sąd administracyjny interpretacji indywidualnej do której
wnioskodawca się zastosował, uiszczając zgodnie z zawartą w niej oceną prawną w istocie nienależny podatek,
stanowi niezgodną z porządkiem konstytucyjnym lukę w przepisach. Lukę tę należy uznać za możliwą do usunięcia
w drodze wykładni prawa. Przyjąć więc należy, że norma nakazująca oprocentowanie nadpłaty już od dnia jej
powstania, a zrodzonej na skutek zastosowania się do naruszającej prawo podatkowe interpretacji indywidualnej
(uchylonej w ramach kontroli sądowej z tego powodu), powinna być wywodzona z odpowiedniego stosowania art. 78
§ 3 pkt 1 OrdPU. Tylko wówczas zachowany zostanie konstytucyjny porządek wartości.
Spółka, która zastosowała się do wydanej interpretacji, wprawdzie przed jej wydaniem, lecz poprzez dobrowolne
wykonanie wezwania organu podatkowego, nie może zostać potraktowana w odmienny sposób niż podatnik, który
zapłacił podatek już po wydaniu interpretacji podatkowej. Skutki podatkowe w tych dwóch sytuacjach są tożsame,
stąd brak podstaw do ich różnicowania.

Gdyby podatnik nie zastosował się do wezwania organu podatkowego (lub wydanej interpretacji) i nie zapłacił
podatku, a wskutek ingerencji organów podatkowych zostałaby mu doręczona decyzja wymiarowa nakazująca
zapłatę podatku zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w interpretacji – wówczas podatnik byłby beneficjentem
oprocentowania. Natomiast w przypadku, gdy ten sam podatnik stosuje się do wezwania organu (do złożenia
deklaracji i zapłaty podatku), a w konsekwencji także do stanowiska organu interpretacyjnego wyrażonego w wydanej
interpretacji – pozostając w zaufaniu do profesjonalizmu władzy publicznej – lokowany jest w gorszym położeniu
i ponosi wymierną szkodę. Oznacza to, że dobrowolne wykonanie wezwania organu, a w konsekwencji zastosowanie
się podatnika do podatkowej interpretacji prawa dokonanej przez organ, nie daje mu żadnej ochrony, a nawet naraża
na szkodę, podczas gdy jego zachowanie przeciwne byłoby promowane. Powyższe niewątpliwie nie mieści się
w katalogu wartości, jakie obowiązywać powinny w demokratycznym państwie prawnym.
Reasumując, „zwrot „nie szkodzić”, o którym mowa w art. 14k OrdPU, w realiach rozpoznanej sprawy należy
rozumieć jako wyrównanie spółce strat związanych z pozbawieniem możliwości dysponowania własnymi środkami
pieniężnymi. Środkiem do tego jest oprocentowanie nadpłaty od dnia jej powstania.

Komentarz
Niniejszy wyrok zasługuje na uwagę i naśladowanie, bo pozwala wierzyć, że żyjemy w państwie prawa, a nie
w państwie bezprawia, w którym organ władzy publicznej nakazuje zapłacić daninę, a gdy okaże się, że nakaz był
nieprawidłowy, odmawia zapłaty odsetek od niesłusznie zapłaconej kwoty, pozostając tym samym bezkarnym. Ależ
to byłaby wygodna dla fiskusa sytuacja: nakażę zapłatę, a gdy się okaże, że niesłusznie, to i tak nie stracę, bo nie
będę musiał płacić odsetek, a o więcej, mogę nawet zyskać, dysponując kapitałem wziętym na niekrótki zresztą czas
od podatnika. Na szczęście, omawiany wyrok tę czarną wizję oddala.
Dodajmy, że zabieg interpretacyjny zastosowany przez sąd jest niczym innym jak analogią, choć sam sąd tego
pojęcia nie użył. A analogia w prawie podatkowym (tak samo jak w prawie karnym) jest zakazana tylko wtedy, gdy
działałaby na niekorzyść podatnika (sprawcy czynu zabronionego).

Wyrok WSA w Gliwicach z 21.9.2021 r., I SA/Gl 823/21,

Wyrok WSA w Gliwicach stanowi ważny precedens w kontekście oprocentowania nadpłat podatkowych wynikłych z błędnych interpretacji. Decyzja ta podkreśla konieczność zapewnienia równego traktowania podatników oraz ochrony ich interesów wobec organów podatkowych.