Źródło przychodu z tytułu odszkodowania za wcześniejsze rozwiązanie dzierżawy

Odszkodowanie uzyskane z tytułu rozwiązania umowy dzierżawy i zwrotu gruntu w stanie pogorszonym stanowi przychód z tytułu dzierżawy, a nie z innych źródeł. Podatniczka złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej w tej sprawie, a organ podatkowy uznał, że odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Sąd WSA w Krakowie uchylił tę interpretację, stwierdzając że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy dzierżawy jest przychodem z dzierżawy i nie ma przeszkód do opodatkowania ryczałtem od najmu.

Tematyka: odszkodowanie, rozwiązanie umowy, dzierżawa, przychód, ryczałt, interpretacja podatkowa, organ podatkowy, Sąd WSA, Kraków

Odszkodowanie uzyskane na mocy porozumienia z tytułu rozwiązania umowy i zwrotu gruntu w stanie
pogorszonym stanowi przychód z tytułu dzierżawy, a nie przychód z innych źródeł.
Stan faktyczny
Podatniczka, osoba fizyczna, jest właścicielką gruntu rolnego. Grunt ten oddała w dzierżawę. Przychody z dzierżawy
są opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, czyli według stawki 8,5 i 12%. Umowa dzierżawy
została rozwiązana, a grunt został podatniczce zwrócony, jednakże w stanie pogorszonym, bez zasiewów, co było
niezgodne z umową. W związku z tym dzierżawca zapłacił podatniczce odszkodowanie w wysokości 94.138 zł.
Podatniczka złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy również odszkodowanie może być, tak
jak inne przychody z dzierżawy, opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Zdaniem podatniczki,
odpowiedź jest twierdząca.
Organ podatkowy uznał jednak, że otrzymane odszkodowanie należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł,
a to oznacza, że wspomniany ryczałt nie może być zastosowany.
Stan prawny
Na gruncie ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; dalej:
PDOFizU) każdy przychód musi być zakwalifikowany do odpowiedniego źródła przychodów. Jednym z nich jest
najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze (art. 10 ust. 1 pkt 6
PDOFizU). Dopiero gdy konkretnego przychodu nie da się zakwalifikować do żadnego z wyszególnionych w ustawie,
powinien być zakwalifikowany jako przychód z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 PDOFizU), czyli – w ujęciu
logicznym – do klasy dopełniającej zbiór źródeł przychodów. W ten sposób realizowana jest zasada powszechności
opodatkowania podatkiem PIT.
Na podstawie art. 6 ust. 1a ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1905; dalej: RyczałtU) opodatkowaniu
ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają świadczenia „z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy,
poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze”. Nie ma wątpliwości, że na tej podstawie ryczałtem mogą
być objęte wyłącznie przychody ze źródła przychodów, jakim jest najem albo dzierżawa.
Stanowisko WSA w Krakowie
Sąd uchylił zaskarżoną przez podatniczkę interpretację, uznając, że także odszkodowanie z tytułu rozwiązania
umowy dzierżawy jest przychodem z dzierżawy, a więc nie ma przeszkód do stosowania ryczałtu od najmu.
Uzasadniając to stanowisko sąd wskazał, że przychodem z tytułu dzierżawy może być, oprócz wynagrodzenia
wydzierżawiającego wynikającego bezpośrednio z umowy dzierżawy (czyli czynszu), także wszystko to, co uzyskuje
dzierżawca na jej podstawie, z tytułu dzierżawy. Co istotne, strona nie uzyskałaby owego świadczenia, gdyby nie
doszło do zawarcia umowy dzierżawy, a następnie zwrotu przedmiotu dzierżawy w stanie pogorszonym. Wobec
powyższego przyjąć należy, że sporne świadczenia są immanentnie związane z dzierżawą.
Jeśli zaś chodzi o ryczałt, to art. 6 ust. 1a RyczałtU, przewidując opodatkowanie „świadczeń z tytułu umowy najmu,
podnajmu, dzierżawy”, nie ogranicza tym samym katalogu świadczeń uzyskanych z dzierżawy jedynie do czynszu.

Komentarz
Trafne rozstrzygnięcie sprawy i jego uzasadnienie możemy jeszcze wesprzeć uwagą, że pewną ogólną wskazówką
przy kwalifikowaniu konkretnego przychodu do odpowiedniego źródła jest – zgodnie zresztą z nazwą „źródło” –
zwrócenie uwagi na to, co było pierwotnym tytułem uzyskania przychodu. Jeśli więc odszkodowanie wynika z umowy
o pracę, jest przychodem z umowy o pracę, jeśli wynika z najmu albo dzierżawy, jest przychodem z najmu i dopiero
gdy wynika np. z wypadku komunikacyjnego, to jest przychodem z innych źródeł. Tak więc dająca się zaobserwować
tendencja organów podatkowych do pakowania odszkodowań do jednego worka z metką „inne źródła” jest
nieprawidłowa.
Nie mamy też wątpliwości, że na gruncie podatku zryczałtowanego także odszkodowanie z tytułu rozwiązania
dzierżawy jest świadczeniem z tytułu dzierżawy, a więc objęcie go ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych jest
jak najbardziej możliwe.

Wyrok WSA w Krakowie z 8.9.2021 r., I SA/Kr 807/21,

Trafne rozstrzygnięcie sprawy potwierdza, że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy dzierżawy stanowi przychód z dzierżawy. Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podatkiem PIT, każdy przychód musi być zakwalifikowany do odpowiedniego źródła przychodów.