Krajową stawkę VAT przy WDT i eksporcie wyliczamy „w stu”

Problem opóźnionego obiegu dokumentów przy stosowaniu preferencyjnej stawki VAT w transakcjach zagranicznych dotyka wielu podatników. Publikacja omawia konieczność posiadania odpowiedniej dokumentacji przy WDT i eksporcie towarów, a także ryzyko związanego z brakiem dokumentów. W przypadku braku wymaganej dokumentacji, konieczne jest zastosowanie stawki krajowej, co może generować dodatkowe koszty i komplikacje finansowe.

Tematyka: WDT, eksport towarów, stawka VAT, dokumentacja podatkowa, opodatkowanie stawką krajową, interpretacja indywidualna, metodologia „w stu”, korekty deklaracji, podatki od towarów i usług, transakcje międzynarodowe, problematyka podatkowa, VATU, konsekwencje braku dokumentów

Wielu podatników sprzedających towary za granicę boryka się z problemem opóźnionego obiegu
dokumentów uprawniających do stosowania preferencyjnej stawki 0% VAT. Niektórzy zwłaszcza
w przypadku WDT biorą na siebie ryzyko i stosują stawkę 0% VAT pomimo świadomości, że posiadana
dokumentacja nie jest najbardziej doskonała (bo np. brakuje pieczątki w mitycznym prawym dolnym rogu).
W przypadku eksportu towarów, z uwagi na konieczność posługiwania się dokumentami celnymi sprawa jest
jednak trudniejsza. Czasem nie da się więc uniknąć chociażby tymczasowego zastosowania dla tego rodzaju
dostaw stawek krajowych.
Opodatkowanie WDT
Zgodnie z art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.;
dalej: VATU), wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%, pod
warunkiem że podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy,
posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały
wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium
kraju.
Zgodnie z art. 42 ust. 12 pkt 2 VATU, jeżeli warunek ten nie został spełniony przed upływem terminu do złożenia
deklaracji podatkowej za: okres miesięczny, podatnik nie wykazuje tej dostawy w ewidencji za ten okres; podatnik
wykazuje tę dostawę w ewidencji za kolejny po następnym okresie rozliczeniowym okres rozliczeniowy ze stawką
właściwą dla dostawy danego towaru na terytorium kraju, jeżeli przed upływem terminu do złożenia deklaracji
podatnik za ten kolejny po następnym okresie rozliczeniowym okres rozliczeniowy nie posiada stosownych dowodów.
Innymi słowy, nieuzyskanie odpowiednich dowodów w ciągu dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych skutkuje
koniecznością opodatkowania WDT stawką krajową.
Całkiem podobnie rzecz ma się w przypadku eksportu towarów. Zgodnie z art. 41 ust. 6 VATU, stawkę 0% VAT
stosuje się w eksporcie towarów pod warunkiem, że podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji
podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii
Europejskiej. O ile eksporter posiada dokument IE-529, może też wykazać transakcję eksportową ze stawką 0% VAT
w kolejnym okresie rozliczeniowym, pod warunkiem otrzymania dokumentu przed upływem terminu do złożenia
deklaracji podatkowej za ten następny okres. Przesunięcie może być więc miesięczne, a nie dwumiesięczne jak przy
WDT. Brak uzyskania dokumentu IE-599 w przedłużonym terminie to zaś konieczność stosowania stawki krajowej.
Oczywiście, uzyskanie stosownych dokumentów w terminach późniejszych uprawnia podatnika do dokonania
właściwych korekt. Zanim to jednak nastąpi, trzeba zapłacić (tymczasowo) podatek wedle stawki krajowej. Rodzi to
dość oczywisty problem jeśli chodzi o sfinansowanie daniny. Przecież cena sprzedaży skalkulowana została bez
podatku. Na szczęście fiskus podpowiada podatnikom jak się w takiej sytuacji zachować.
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik zajmuje się produkcją części samochodowych. Sprzedaż realizowana jest na terytorium Polski, jak również
towary są wysyłane z terytorium Polski do nabywców w innych krajach Unii Europejskiej (w ramach WDT) oraz
w krajach spoza UE (w ramach eksportu towarów).
Wskazane transakcje zasadniczo realizowane są na podstawie składanych przez klientów zamówień. Kwota
wskazana na fakturze stanowi jednocześnie kwotę należną do zapłaty z tytułu danej transakcji. Podatnik stosuje
stawkę 0% VAT pod warunkiem spełnienia wszystkich wymogów ustawowych. W tym w szczególności pod
warunkiem posiadania przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy
wymaganych przez przepisy VATU dowodów (dokumentów), odpowiednio tak dla WDT jak i eksportu towarów.
W życiu jak to w życiu, zdarzają się sytuacje, że we właściwym terminie stosowne dokumenty nie trafią jednak w ręce
podatnika. Wówczas wykazuje on WDT lub eksport towarów ze stawką krajową. Z nadzieją na korektę, po spełnieniu
wymogów w tym zakresie. Podatnik nabrał jednak wątpliwości, czy w takich przypadkach powinien on traktować
kwotę z wystawionej przez siebie faktury jako kwotę brutto – a więc stawkę krajową naliczyć według metody „w stu”.
Stanowisko organu
Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 2.11.2021 r., 0111-KDIB3-3.4012.463.2021.1. MAZ, zgodził się
w pierwszej kolejności z tym, że w przypadku WDT oraz eksportu towarów, jeżeli podatnik nie jest w posiadaniu
wymaganych dokumentów potwierdzających dokonanie WDT i eksportu, nie ma prawa do opodatkowania tych

transakcji stawką podatku 0% VAT. W tej sytuacji jest obowiązany opodatkować tę dostawę przy zastosowaniu
stawki właściwej dla dostawy w kraju. W takich przypadkach jednak, kwota należna z tytułu sprzedaży (WDT oraz
eksport towarów) obejmuje całość świadczenia otrzymywanego od nabywcy, zgodnie z ustaleniami przyjętymi
między stronami.
W przypadku więc, gdy dostawa będzie opodatkowana tak jak dostawa krajową należy przyjąć, że kwota wskazana
na fakturze zawiera także podatek VAT, czyli będzie kwotą brutto. Zatem określając podstawę opodatkowania
w takich przypadkach, podatnik powinien przychód, będący kwotą należną z tytułu sprzedaży, pomniejszyć o kwotę
podatku należnego. Tym samym, naliczając podatek należny podatnik faktycznie powinien posłużyć się tzw. metodą
„w stu”, wychodząc w swoich obliczeniach od kwoty należnej Spółce z tytułu dokonania WDT lub eksportu towarów.

Komentarz
Przepisy VATU nie odpowiadają na pytanie dotyczące ustalania podstawy opodatkowania w przypadku WDT lub
eksportu, które z konieczności trzeba opodatkować stawką krajową. Trzeba powołać się więc na zasady ogólne.
Zgodnie art. 29a ust. 1 VATU, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy
towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży. Przy czym zgodnie z art. 29a ust. 6 pkt 1 VATU, podstawa
opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku
VAT.
Pamiętajmy, że brak posiadania przez podatnika stosownych dokumentów nie sprawia, że transakcja przestaje być
WDT lub eksportem i nagle traktowana jest jak dostawa krajowa. Właściwa jest jedynie stawka krajowa, natomiast
same transakcje nadal mają charakter międzynarodowy. Sanacja jest więc możliwa. Zgodnie z art. 41 ust. 12a VATU,
otrzymanie dowodów potwierdzających dostawę do innego kraju UE upoważnia podatnika do wykazania
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów ze stawką 0% w ewidencji za okres rozliczeniowy, w którym dostawa ta
została dokonana, i dokonania korekty deklaracji podatkowej, w której wykazana została transakcja ze stawką
krajową. W praktyce niezbędne są więc korekty dwóch deklaracji. Podobnie w przypadku eksportu towarów, zgodnie
z art. 41 ust. 9 VATU otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium Unii
Europejskiej w terminie późniejszym upoważnia podatnika do dokonania korekty podatku należnego w rozliczeniu za
okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał ten dokument. Tu więc można rozliczyć całą sytuacje „na bieżąco”,
w drodze korekty (obniżki) podatku należnego.
Opisywane podejście uprawniające do tymczasowego kalkulowania stawki VAT przy WDT i eksporcie metodą „w stu”
jest dla podatników właściwie korzystne. Nie muszą oni nadpłacać podatku „z własnej kieszeni”, poprzez naliczenie
kwoty daniny „od sta” przyjmując za podstawę opodatkowania kwotę netto. Oczywiście jednak, oddając część zapłaty
fiskusowi podatnicy nadal są stratni. Z całą jednak pewnością, dostawcy towarów nie mają podstaw do domagania
się od kontrahentów zagranicznych czasowego finansowania tego rodzaju sytuacji. Choć często to właśnie
kontrahenci zagraniczni, zwłaszcza przy WDT, mogą być odpowiedzialni za opisywane problemy (bo np. nie
dostarczają na czas albo w ogóle dokumentów CMR, oświadczeń o odbiorze towarów itp.).
Interpretacja, którą wzięliśmy na warsztat stanowi jeden z wielu odcieni patologii związanych z obecnym systemem
rozliczeń VAT od transakcji zagranicznych (zwłaszcza: unijnych). Tzw. docelowy system rozliczeń w tym zakresie
chyba coraz bardziej oddala się. Komisja Europejska stawia bowiem na punktowe zmiany, czego ostatnimi
przykładami są pakiety quick fix i e-commece.

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 2.11.2021 r., 0111-KDIB3-3.4012.463.2021.1. MAZ

Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS wyjaśnia kwestie opodatkowania WDT i eksportu towarów stawką krajową w przypadku braku wymaganych dokumentów. Podatnicy mogą tymczasowo stosować metodę „w stu” do naliczania podatku VAT, jednak konieczne są korekty deklaracji. Publikacja podkreśla konieczność przestrzegania przepisów podatkowych i ryzyko związanego z brakiem odpowiedniej dokumentacji.