TSUE na temat obniżonych stawek VAT na przykładzie wstępu do parku rozrywki
W wyroku z 9.9.2021 r., C-406/20, TSUE rozstrzygnął kwestię możliwości stosowania obniżonej stawki VAT dla usług wstępu do wesołych miasteczek. Potwierdził dopuszczalność różnicowania stawek ze względu na charakter parku rozrywki. Sprawa dotyczyła podatnika prowadzącego park rozrywki w Niemczech, który kwestionował zastosowanie stawki podstawowej VAT. TSUE wskazał, że państwa członkowskie mogą stosować różne stawki VAT, ale muszą przestrzegać zasady neutralności podatkowej.
Tematyka: TSUE, obniżone stawki VAT, usługi wstępu, parki rozrywki, zasada neutralności podatkowej, przepisy unijne, podobieństwo towarów, konsument, spory o stawkę VAT, interpretacje indywidualne, nomenklatura CN
W wyroku z 9.9.2021 r., C-406/20, TSUE rozstrzygnął kwestię możliwości stosowania obniżonej stawki VAT dla usług wstępu do wesołych miasteczek. Potwierdził dopuszczalność różnicowania stawek ze względu na charakter parku rozrywki. Sprawa dotyczyła podatnika prowadzącego park rozrywki w Niemczech, który kwestionował zastosowanie stawki podstawowej VAT. TSUE wskazał, że państwa członkowskie mogą stosować różne stawki VAT, ale muszą przestrzegać zasady neutralności podatkowej.
W wyroku z 9.9.2021 r., C-406/20, TSUE rozstrzygnął kwestię możliwości stosowania obniżonej stawki VAT dla usług wstępu do wesołych miasteczek. Chociaż „rozstrzygnął” to jednak złe słowo. Potwierdził jedynie, że różnicowanie tych stawek ze względu na stacjonarny lub niestacjonarny charakter parku rozrywki jest w świetle przepisów unijnych dopuszczalne. Wyrok wydany został w sprawie niemieckiej. Pryncypia mają jednak walor uniwersalny, i znany również w krajowym porządku. Zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.; dalej: VATU), dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do VATU, innych niż klasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w grupowaniu usługi związane z wyżywieniem (PKWiU 56), stawka podatku wynosi (tymczasowo od dziesięciu już lat) 8%. W pozycji 65 załącznika 3 do VATU znalazły się usługi związane z rozrywką i rekreacją – wyłącznie w zakresie wstępu do wesołych miasteczek, parków rozrywki, na dyskoteki, sale taneczne. Bez względu na grupowanie statystyczne PKWiU. Słowniki definiują rekreację jako „aktywny wypoczynek na świeżym powietrzu”, względnie „ruchową aktywność w czasie wolnym od pracy, mającą służyć zdrowiu i dobremu samopoczuciu”. „Wesołe miasteczko” to teren z urządzeniami rozrywkowymi, takimi jak karuzele, strzelnice, kolejki. Natomiast sama „rozrywka” to coś, co służy odprężeniu, wypoczynkowi. Z kolei „park” można definiować jako duży ogród z alejkami i ścieżkami spacerowymi, jak również jako teren na którym zgromadzony jest sprzęt. Tak więc pojęcie „park rozrywki” trzeba rozumieć jako miejsce zarówno otwarte jak i zamknięte, które służy jego klientom do odprężenia się, zabawy, wypoczynku, rozrywki. Tylko jaką stawką VAT to wszystko opodatkować? Czego dotyczyła sprawa Podatnik prowadzi objazdowy park rozrywki Phantasialand w Niemczech. Za opłatą odwiedzający nabywają prawo do korzystania z urządzeń tego parku. Zdaniem podatnika, bilety wstępu do parku powinny być opodatkowane obniżoną stawką VAT. Zgodnie z zasadą neutralności podatkowej nie jest słuszne, że na podstawie przepisów krajowych stawka obniżona VAT jest stosowana do transakcji dokonywanych przez przedsiębiorstwa z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki przy okazji targów sezonowych i tymczasowych, podczas gdy transakcje dokonywane przez przedsiębiorstwa z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki prowadzące działalność stałą, takie jak Phantasialand, podlegają stawce podstawowej VAT. Urząd skarbowy miał co do tej kwestii zgoła odmienne zdanie, jego zdaniem tego rodzaju zróżnicowanie wcale zasady neutralności podatkowej nie narusza. Sąd administracyjny zaś... nabrał wątpliwości co do tej wykładni. Zauważył bowiem powołując się na orzecznictwo TSUE, że w kontekście porównywanych świadczeń należy uwzględniać jedynie różnice w ramach regulacyjnych i systemie prawnym regulującym dane świadczenia. Tymczasem w niniejszym przypadku kontekst obu świadczeń przedsiębiorstw z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki nie wyróżnia się odrębnymi ramami prawnymi. Istotnym kryterium jest więc ustalenie, jakie potrzeby są zaspokajane z punktu widzenia faktycznego przeciętnego konsumenta, po pierwsze, na targu lub jarmarku, a po drugie, w parku rozrywki. Po ustaleniu tych potrzeb należy ocenić, czy oba świadczenia zaspokajają te same potrzeby i czy ewentualne różnice wpływają na wybór przeciętnego konsumenta. Mając na tyle poważny dylemat do rozstrzygnięcia, sąd lokalny postanowił skierować sprawę przed oblicze TSUE. Stanowisko TSUE Wydając wyrok z 9.9.2021 r., C-406/20, TSUE w pierwszej kolejności zajął się dość typową w takich wypadkach aktywnością, czyli definiowaniem. Zauważył, że pojęcie „targów” zawiera w sobie usługi świadczone przez przedsiębiorstwa z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki, które prowadzą działalność tymczasowo za pomocą urządzeń niestacjonarnych. Podczas gdy pojęcie „wesołych miasteczek i parków rozrywki” obejmuje działalność prowadzoną przez przedsiębiorstwa z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki w formie stacjonarnej, która ma trwały charakter. Z przepisów unijnych wynika zaś możliwość stosowania przez państwa członkowskie stawki obniżonej VAT do świadczeń wykonywanych przez przedsiębiorstwa z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki w formie niestacjonarnej, stosując przy tym stawkę podstawową do świadczeń wykonywanych przez przedsiębiorstwa z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki w formie stacjonarnej w postaci parków rozrywki. Niemniej, jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się na selektywne stosowanie stawki obniżonej VAT do niektórych transakcji, to jest ono zobowiązane do przestrzegania zasady neutralności podatkowej. Zasada ta sprzeciwia się temu, aby towary lub usługi podobne, były traktowane odmiennie z punktu widzenia VAT. W celu ustalenia, czy towary lub usługi są podobne, należy przede wszystkim uwzględnić punkt widzenia przeciętnego konsumenta. Stosowanie różnych stawek VAT może wpłynąć na wybór konsumenta, co w konsekwencji wskazuje na naruszenie zasady neutralności podatkowej. W niniejszej sprawie spełniona jest przesłanka, zgodnie z którą towary lub usługi, aby można było uznać je za podobne, muszą mieć podobne właściwości i zaspokajać te same potrzeby konsumenta. Z kolei dla drugiej przesłanki, tzn. oceny podobieństwa świadczeń znaczenie może mieć okoliczność, iż jedno ze świadczeń jest co do zasady stale dostępne, podczas gdy drugie jest dostępne tylko przez kilka dni lub tygodni w ciągu roku. Dla konsumenta, który ma wybór pomiędzy wizytą w parku rozrywki lub na targu, okoliczność, że ten ostatni odbywa się tylko przez ograniczony czas, może być ważny, a nawet decydujący. W konsekwencji, przepisy unijne nie stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, na mocy których świadczenia wykonywane przez przedsiębiorstwa z branży wesołych miasteczek i parków rozrywki w formie niestacjonarnej i w formie stacjonarnej podlegają dwóm odrębnym stawkom VAT, obniżonej i podstawowej. Komentarz Krajowa praktyka odnośnie stosowania obniżonej stawki VAT do tego rodzaju usług rozbijała się swego czasu nie tyle o rozróżnienie rodzaju parku rozrywki (stacjonarny czy tymczasowy). Ale o samą definicję „usług wstępu”. Zdaniem fiskusa, nie ma uzasadnienia dla zawężania stosowania stawki obniżonej związanej ze wstępem do biernego uczestnictwa w danym przedsięwzięciu, a więc wyłącznie do wejścia do danego obiektu bez możliwości korzystania z urządzeń tam się znajdujących. O ile jednak korzystanie z tych urządzeń wiąże się z typowym użytkowaniem danego obiektu w ramach wstępu do tego obiektu. Tym samym np. w przypadku parku trampolin, stawka obniżona dotyczy „wejścia” do parku oraz używania przyrządów. Podobnie będzie np. przy wstępie do tzw. escape room (interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 21.4.2020 r., 0111-KDIB3-1.4012.19.2020.2.AB, ) Ale już np. w przypadku siłowni, usługi, które nie są związane z normalnym typowym jej użytkowaniem, takie jak usługi restauracyjne na terenie klubu ze stawki obniżonej nie skorzystają (tak Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 12.8.2020 r., 0111-KDIB3- 1.4012.531.2020.1.IK, ). Rozstrzygnięcie TSUE opiera się o znane od dawien dawna kryterium podobieństwa towarów z punktu widzenia konsumenta. Krajowa praktyka podatkowa sprzed wejścia w życie przepisów tzw. nowej matrycy stawek VAT z 1.7.2020 r. była w tej kwestii często groteskowa. Bo tak można nazwać np. dylematy, czy wyrobami podobnymi są musztarda i ketchup. W tej kwestii fiskus jednoznacznie stwierdził, że mając na względzie zdecydowane i wyraziste cechy smakowe keczupu, majonezu czy musztardy oraz preferencje konsumentów, nie można wprost stwierdzić, aby towary te stanowiły względem siebie konkurencję. Z pewnością zaś nie można ich uznać za towary podobne wobec okoliczności, iż powstają z zupełnie różnych surowców, a przeciętny konsument, który preferuje np. majonez nigdy nie zastąpi go musztardą. To, że musztarda gotowa w sprzedaży detalicznej oferowana jest zazwyczaj na tej samej półce sklepowej a w punktach gastronomicznych oferowana jest równolegle co ketchupy czy sosy do kanapek – nie może decydować o wysokości i jednakowym opodatkowaniu ww. produktów stawką VAT. Z perspektywy konsumenta wybór produktu – keczup, majonez, sos czy musztarda gotowa, ma niezaprzeczalnie ogromne znaczenie (tak Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 5.11.2013 r., IPPP2/443-889/13-2/RR). Na szczęście ww. spory straciły nieco na znaczeniu, odkąd klasyfikacja towarów na potrzeby stosowania stawek VAT opiera się na nomenklaturze scalonej CN (a więc od 1.7.2021 r.). Omawiany wyrok udowadnia jednak, że spory o stawkę VAT nadal mają znaczenie. Nie tylko w przypadku żywności. Nie tylko w Polsce. Choć polskie przepisy w kwestii parków rozrywki akurat aż tak kontrowersyjne nie są i nie różnicują stawki VAT w oparciu o stałość lub tymczasowość ekspozycji. Wyrok TSUE z 9.9.2021 r., C-406/20,
Wyrok TSUE potwierdza możliwość zróżnicowanego opodatkowania usług wstępu do parków rozrywki. Kryterium podobieństwa towarów z punktu widzenia konsumenta ma kluczowe znaczenie. Spór dotyczący stawek VAT nadal jest istotny, zwłaszcza jeśli chodzi o usługi rekreacyjne. Wyrok ten stanowi ważne rozstrzygnięcie dla przepisów dotyczących opodatkowania parków rozrywki.