Polski Ład: zmniejszenie limitu gotówkowego a MPP i bała lista

Polski Ład to nie tylko zmiany podatkowe, ale także przepisy dotyczące rozliczeń gotówkowych w obrocie profesjonalnym. W ramach propagowania obrotu bezgotówkowego, limit płatności gotówkowej zostanie zmniejszony z 15 000 zł do 8 000 zł. Zmiana ta wpłynie również na obowiązujące przepisy dotyczące białej listy i mechanizmu podzielonej płatności. Artykuł analizuje konsekwencje oraz praktyczne aspekty tych zmian.

Tematyka: Polski Ład, zmniejszenie limitu gotówkowego, obieg bezgotówkowy, biała lista, mechanizm podzielonej płatności, podatki, transakcje gotówkowe, MPP, Ministerstwo Finansów, Polski Ład

Polski Ład to nie tylko podatki, lecz także szereg zmian w innych przepisach. Co ciekawe, niektóre
niepodatkowe zmiany rzutują także na rozliczenia z fiskusem. Jednym z przykładów są przepisy
zmniejszające limit rozliczeń gotówkowych w obrocie profesjonalnym. Zmiana odbije się echem tak na
gruncie przepisów o tzw. białej liście oraz o mechanizmie podzielonej płatności. A więc o rozwiązaniach,
które mniej więcej dwa lata temu były chyba najgorętszymi tematami podatkowymi.
Propagowanie obrotu bezgotówkowego
Ustawa z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) nie tylko rewolucjonizuje
system podatkowy jako taki. Jednym z jej założeń jest także propagowanie obrotu bezgotówkowego. Cytując
uzasadnienie do ww. ustawy, obrót bezgotówkowy to ważne narzędzie władz skarbowych w zwalczaniu szarej strefy,
w tym przeciwdziałaniu tzw. prania pieniędzy, czyli wprowadzania do obiegu gospodarczego pokaźnych kapitałów
uzyskanych z przestępczych i nielegalnych, zatem nieopodatkowanych, źródeł.
Jednym z przejawów programu Polska bezgotówkowa jest zmniejszenie limitu płatności gotówkowej w obrocie
profesjonalnym z 15 000 zł do 8 000 zł. Uściślając, zgodnie z art. 19 ustawy z 6.3.2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j.
Dz.U. z 2021 r. poz. 162 ze zm.; dalej: PrPrzed), dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych
z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy,
w każdym przypadku gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności,
przekracza 8 000 zł lub równowartość tej kwoty. Ww. zmiana wywiera wpływ na niektóre rozliczenia podatkowe.
Przepisy podatkowe odwołują się bowiem do omawianego przepisu, określając obowiązki podatników.
Zmiana limitu transakcji bezgotówkowych a biała lista
Zgodnie z art. 15d ust. 1 pkt 2 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r.
poz. 1800; dalej: PDOPrU), podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej
płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 PrPrzed została dokonana przelewem na rachunek inny niż
zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r.
o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.; dalej: VATU). Oczywiście w przypadku dostawy
towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę
zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny.
Od 1.1.2022 r., obowiązkowej weryfikacji w rejestrze tzw. białej listy podlegać będą zatem transakcje w obrocie
profesjonalnym przekraczające 8 000 zł. Chodzi rzecz jasna o kwotę transakcji, a nie wskazaną na fakturze.
Transakcja (handlowa) to więc umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie
usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością (tak np. Dyrektor KIS w interpretacji
indywidualnej z 24.9.2019 r., 0111-KDIB2-3.4010.216.2019.2.AD,
). A nie faktura. Choć też nie każda umowa,
bo np. nie umowa ramowa. To jednak temat już od dwóch lat eksploatowany, więc nie ma co odkrywać Ameryki na
nowo.
Jeśli więc podatnik otrzymuje np. cztery faktury po 2 500 zł brutto, ale dotyczące tej samej transakcji, ma obowiązek
uiścić zapłatę każdej z tych faktur na rachunek wskazany na białej liście. Albo ewentualnie skorzystać
z alternatywnych sposobów sanacji braku zapłaty na ów rachunek. A jednym z nich jest zaplata przy użyciu
mechanizmu podzielonej płatności (art. 15d ust. 4 pkt 3 PDOPrU).
Zmiana limitu transakcji a MPP
Zgodnie z art. 108a ust. 1a VATU, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku
nr 15 do VATU, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza kwotę 15 000 zł lub jej
równowartość wyrażoną w walucie obcej, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Do
przeliczania na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się zasady przeliczania kwot stosowane w celu
określenia podstawy opodatkowania.
Ww. przepis uległ zmianie z dniem 1.1.2021 r., wraz z wejściem w życie ustawy z 27.11.2020 r. o zmianie ustawy
o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2419; dalej: ZmVATU20). Cytując
Ministra Finansów wprost z objaśnień do tzw. pakietu SLIM VAT, w ww. przepisie zrezygnowano z odesłania do
kwoty określonej w przepisach PrPrzed. Celem uproszczenia, wskazana została więc w przepisie bezpośrednio
kwota 15 000 zł (brutto) faktury. I co ważne, zasady Polskiego Ładu kwoty tej na potrzeby stosowania
obowiązkowego MPP nie zmieniają.

Powyższe oznacza, że limit obowiązkowego split payment nadal wynosi 15 000 zł brutto. Zmiana progu płatności
gotówkowych nie ma w tej kwestii, przynajmniej teoretycznie, większego znaczenia. Jak zwykle jednak diabeł tkwi
w szczegółach. Czyli w przewidywanej praktyce stosowania nowych regulacji.

Komentarz
Zmniejszenie limitu obowiązkowej weryfikacji rachunku bankowego w ramach białej listy to wbrew pozorom zmiana
niekoniecznie rewolucyjna. Wielu podatników niejako z automatu dokonuje takiej weryfikacji w zakresie wszystkich
płatności. Bez względu na limit. Oczywiście jednak ewentualna negatywna weryfikacja takiego rachunku w zakresie
kwot od 8 000 zł do 15 000 zł będzie wywierać inne niż dotychczas skutki. Paradoksalnie, może to mieć znaczenie
w przypadku faktur „jednorazowych”, a więc takich, które w percepcji podatnika nie składają się na jedną „większą”
transakcję. Do tej pory, taka „jednorazowa” faktura o wartości np. 10 000 zł brutto mogła przemknąć się przez sito
białej listy. Jeśli stanie się tak po 1.1.2022 r., podatnik może nie być w stanie zaliczyć wydatku opłaconego na
rachunek inny niż wskazany w białej liście do KUP. A o takie przemknięcie może nie być aż tak trudno. Z opisywaną
zmianą fiskus niespecjalnie szczególnie się afiszuje. Wielu podatnikom może ona umknąć.
Brak oddziaływania zmniejszenia limitu gotówkowego na MPP jest z kolei pozorny. Pamiętajmy, że płatność
w sposób podzielony umożliwia uniknięcie negatywnych konsekwencji związanych z naruszeniem zasad białej listy.
Zatem na naszych oczach fiskus zyskuje kolejną już możliwość „propagowania” płatności split payment również
w zakresie poniżej obowiązkowego ustawowego progu. Zamiast analizować, czy dana płatność może dotyczyć
transakcji powyżej kwoty 8 000 zł czy nie, łatwiej po prostu zapłacić ją w sposób podzielony.
Dwa lata temu, obowiązkowy split payment oraz biała lista jawiły się jako rozwiązania rewolucyjne. I przytłaczające
podatników kolejnym wzrostem sformalizowania rozliczeń podatkowych. W świetle ogromu przepisów tzw. Polskiego
Ładu, biała lista i MPP to oczywiście instytucje punktowe. Ale też Ministerstwo Finansów podchodzi do nich
rozwojowo. Historia ekscytujących zmian podatkowych faktycznie na naszych oczach zatacza koło.

Zmniejszenie limitu płatności gotówkowych a MPP oraz biała lista to istotne zmiany wprowadzone w ramach Polskiego Ładu. Choć teoretycznie limit MPP pozostaje na poziomie 15 000 zł, praktyczne skutki zmian mogą być istotne. Fiskus zyskuje kolejną możliwość promocji płatności podzielonych. Zmiany te wpisują się w szerszy kontekst zmian podatkowych i formalizacji rozliczeń.