Zwolnienie z PCC nabycia gruntów rolnych a późniejsza sprzedaż części tych gruntów

Tematyka: zwolnienie z PCC, nabycie gruntów rolnych, sprzedaż gruntów, gospodarstwo rolne, PodCzynnCywPrU

Dla zachowania zwolnienia z PCC z tytułu nabycia gruntów gospodarstwa rolnego, nabywca nieruchomości,
które weszły w skład gospodarstwa, nie jest zobowiązany do jego prowadzenia z uwzględnieniem wszystkich
działek będących jego częścią w chwili nabycia. Może więc niektóre sprzedać, byle tylko gospodarstwo rolne
jako całość było prowadzone przez 5 lat od dnia nabycia, a powierzchnia jego gruntów nie była mniejsza niż
11 hektarów.
Stan faktyczny
Podatnik od 2006 r. jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 32 ha. W 2016 r. nabył następne
grunty rolne o powierzchni ponad 6 ha. Transakcja ta została objęta zwolnieniem z PCC z tytułu nabycia gruntów
wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. W 2019 r. podarował swojej siostrze jedną z działek, o powierzchni 0,3
ha, wchodzących w skład nabytych trzy lata wcześniej gruntów. Ta darowizna stała się przyczyną wszczęcia przez
organ podatkowy postępowania podatkowego zakończonego decyzją, w której organ stwierdził utratę prawa do
zwolnienia zastosowanego w 2016 r., a to z tego względu, że podatnik nie spełnił warunku prowadzenia
gospodarstwa z nabytymi gruntami przez wymagany okres 5 lat.
Podatnik zaskarżył decyzję do sądu, twierdząc, że zachował wszystkie warunki zwolnienia z PCC.
Stan prawny
Zwalnia się z PCC sprzedaż własności gruntów stanowiących gospodarstwo rolne pod warunkiem, że w efekcie
zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne o powierzchni nie mniejszej niż 11 ha i nie większej niż 300
ha, a gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia (art. 9 pkt 2
ustawy z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 111, dalej:
PodCzynnCywPrU).
Stanowisko WSA w Gdańsku
Sąd przyznał rację podatnikowi i zaskarżoną decyzję uchylił. Wskazał, że z brzmienia art. 9 pkt 2 PodCzynnCywPrU
wynikają następujące warunki zwolnienia od podatku:
1. czynnością cywilnoprawną jest sprzedaż własności gruntów;
2. sprzedawane grunty stanowią gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym;
3. w wyniku czynności zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne;
4. nowoutworzone lub powiększone gospodarstwo rolne będzie miało powierzchnię nie mniejszą niż 11 ha i nie
większą niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od
dnia nabycia;
5. spełnione są ograniczenia kwotowe przewidziane dla pomocy de minimis.
W sprawie sporne jest spełnienie warunku z pkt 4. Z powyższego przepisu nie wynika, że aby móc skorzystać ze
zwolnienia od podatku, nabywca nieruchomości nie może zbyć żadnej części nieruchomości. Innymi słowy, dla
zachowania zwolnienia podatkowego nabywca nieruchomości nie jest zobowiązany do prowadzenia gospodarstwa
rolnego z uwzględnieniem wszystkich działek dotychczas wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, a będących
jego częścią w chwili nabycia, w sytuacji gdy gospodarstwo jest prowadzone przez 5 lat od dnia nabycia,
a powierzchnia gruntów jest nie mniejsza niż 11 ha. Stanowisko organu podatkowego, sprowadzające się do
stwierdzenia, ze wystarczy zbyć dowolną część gruntów objętych zwolnieniem, by stracić do niego prawo, nie
znajduje podstawy ani w brzmieniu przepisu (czyli w wykładni językowej), ani w wykładni logicznej (lege non
distinguente nec nostrum est distinguere - tam gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie jest wolno
ich wprowadzać interpretatorowi), ani w wykładni celowościowej (celem zwolnienia jest promowanie gospodarstw
dużych, tj. o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 11 ha, a podatnik ten warunek spełnia).

Komentarz
Zdecydowanie najwięcej sporów na tle zwolnienia z PCC sprzedaży gruntów gospodarstwa rolnego rodzą
ograniczenia związane z pomocą de minimis (zob. wyżej pkt 5). Nie znaleźliśmy natomiast innego orzeczenia
dotyczącego kwestii zbycia części nabytych gruntów i zachowania prawa do zwolnienia. Nie możemy więc wesprzeć

przedstawionego orzeczenia, powołując się na kierunek orzeczniczy, tym niemniej orzeczenie to uważamy za trafne.
Słusznie sąd sięgnął także do wykładni celowościowej, która w omawianym przypadku szczególnie mocno
przemawia za słusznością rozstrzygnięcia sprawy. Wszak podatnik jest właścicielem gospodarstwa rolnego
o powierzchni prawie 40 hektarów, a organ podatkowy chciałby cofnąć zwolnienie, służące ochronie dużych
gospodarstw, ze względu na to, że darował siostrze grunt o powierzchni 0,3 hektara.
Reasumując, należy przyjmować, że nabywca gruntów rolnych może następnie zbyć część tych gruntów i zachować
prawo do zwolnienia, jeśli nadal prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni nie mniejszej niż 11 hektarów.

Wyrok WSA w Gdańsku z 14.12.2021 r., I SA/Gd 1018/21,

Należy przyjmować, że nabywca gruntów rolnych może następnie zbyć część tych gruntów i zachować prawo do zwolnienia, jeśli nadal prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni nie mniejszej niż 11 hektarów. Wyrok WSA w Gdańsku z 14.12.2021 r., I SA/Gd 1018/21,