Akcyza: od 1.2.2022 r. e-DD definitywnie zastępuje papierowy dokument dostawy

Od 1 lutego 2022 r. elektroniczny dokument dostawy (e-DD) definitywnie zastępuje tradycyjne papierowe dokumenty dostawy przy przemieszczaniu wyrobów akcyzowych. Zmiana ta wprowadza szereg nowych wymogów dla podmiotów zużywających wyroby zwolnione z akcyzy lub opodatkowane stawką 0 zł, w tym konieczność obsługi systemu EMCS2. Preferencje akcyzowe, takie jak zwolnienie ze względu na przeznaczenie czy zerowa stawka akcyzy, będą teraz wymagały dodatkowych działań od podatników.

Tematyka: akcyza, e-DD, dokument dostawy, EMCS2, zwolnienie akcyzowe, stawka 0 zł, preferencje akcyzowe, podatek akcyzowy, wyroby akcyzowe, elektroniczny obieg dokumentów

Papierowe dokumenty dostawy mogą być stosowane przy przemieszczaniu wyrobów akcyzowych jedynie do
31.1.2022 r. Po tej dacie, podmioty zużywające wyroby zwolnione z akcyzy ze względu na przeznaczenie oraz
opodatkowane stawką akcyzy 0 zł muszą stosować elektroniczny obieg dokumentów w ramach systemu
EMCS2. Naruszenie przepisów skutkować będzie utratą preferencji, a więc znacznie wyższymi kosztami
nabycia wyrobów akcyzowych.
Warunki preferencji akcyzowych
Zgodnie z art. 32 ust. 5 pkt 2 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 143 ze zm.; dalej:
AkcyzU), jednym z warunków zwolnień od akcyzy wyrobów akcyzowych ze względu na ich przeznaczenie jest
przemieszczanie tych wyrobów na podstawie e-DD oraz zakończenie przemieszczania poprzez przesłanie do
systemu EMCS2 raportu odbioru, we właściwym terminie. Również zgodnie z art. 89 ust. 2 AkcyzU, stawka akcyzy
na wskazane wyroby energetyczne, przeznaczone do celów innych niż opałowe, jako dodatki lub domieszki do paliw
opałowych, do napędu silników spalinowych albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych, wynosi 0 zł, o ile
tylko wyroby te są m.in. przemieszczane na terytorium kraju poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy na
podstawie e-DD.
Wskazane wyżej preferencje akcyzowe (zwolnienie ze względu na przeznaczenie oraz stawka akcyzy 0 zł) są dość
powszechnie stosowane w praktyce przez podmioty wykorzystujące w ramach swojej działalności wyroby akcyzowe
(najczęściej oleje i preparaty smarowe, ale też niektóre benzyny, alkohol etylowy itp.). Korzystanie z preferencji
wymaga jednak spełnienia coraz szerszego spectrum warunków. Nie wystarczy już sama rejestracja jako podatnik
akcyzy czy składanie (od 1.7.2021 r.) kwartalnych deklaracji akcyzowych. Od 1.2.2022 r., niezbędne jest dodatkowo
także obsługiwanie EMCS2 w nowym dla wielu podatników zakresie.
Skąd ta zmiana?
Przypomnijmy krótko bieg wypadków: ustawa z 20.7.2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy –
Prawo celne (Dz.U. z 2019 r. poz. 1697, dalej: ZmAkcyzaU) rozszerzyła zakres stosowania elektronicznego obiegu
dokumentów akcyzowych. Dotyczy on już nie tylko wyrobów objętych procedurą zawieszonego poboru akcyzy. Ale
też wyrobów przemieszczanych poza tą procedurą, objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich
przeznaczenie lub opodatkowane zerową stawką akcyzy (stosowanie e-DD w rozumieniu art. 2 pkt 18b AkcyzU
w miejsce papierowych dokumentów dostawy). Art. 3a ZmAkcyzaU odsunął jednak (i to dwukrotnie) wejście ww.
przepisów w życie. Ostatecznie więc aż do 31.1.2022 r. „w obiegu” pozostawały nadal papierowe dokumenty
dostawy. Kolejne nowelizacje AkcyzU nie wydłużyły po raz kolejny tego terminu. A to oznacza, że era papierowych
dokumentów dostawy odchodzi w niepamięć, prawdopodobnie raz na zawsze.
Jak to będzie działać w praktyce?
Zgodnie z art. 46c ust. 1 AkcyzU przemieszczanie wyrobów akcyzowych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy
może być z zasady rozpoczęte po przesłaniu do EMCS2 przez podmiot wysyłający projektu e-DD i uzyskaniu
z Systemu e-DD z nadanym numerem referencyjnym, sprawdzonego pod względem kompletności i prawidłowości
danych zawartych w tym dokumencie. Projekt e-DD zawiera informację, czy przemieszczane wyroby akcyzowe są
objęte zwolnieniem od akcyzy czy opodatkowane zerową stawką akcyzy. Jeżeli projekt e-DD zawiera prawidłowe
i kompletne dane, w EMCS2 jest mu automatycznie nadawany numer referencyjny, a następnie e-DD jest
automatycznie przesyłany do podmiotu wysyłającego (art. 46g AkcyzU).
Zgodnie zaś z art. 46a pkt 2 AkcyzU, zakończenie przemieszczania wyrobów akcyzowych poza procedurą
zawieszenia poboru akcyzy w obrocie krajowym wymaga odbioru wyrobów akcyzowych przez podmiot odbierający
i następuje z chwilą przesłania do EMCS2 raportu odbioru zawierającego kompletne i prawidłowe dane.
Przemieszczanie powinno zostać zakończone w terminie 30 dni od dnia wysłania wyrobów akcyzowych wskazanego
w e-DD albo dokumencie zastępującym e-DD. Podmiot odbierający przesyła zaś do EMCS2 projekt raportu odbioru
niezwłocznie po przeprowadzeniu kontroli odbieranych wyrobów akcyzowych albo odbiorze wyrobów akcyzowych,
nie później jednak niż w terminie 5 dni roboczych, licząc od dnia odbioru tych wyrobów.

Komentarz
Podatnicy akcyzy zużywający wyroby akcyzowe zwolnione ze względu na przeznaczenie lub opodatkowane stawką 0
zł mają „pod górkę”. Konieczność (wyjątkowo drobiazgowej, jak się okazało) aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego

w CRPA. Kwartalne deklaracje akcyzowe, by wykazać zużycie wyrobów, co do których brak konieczności naliczania
akcyzy. Elektronizacja ewidencji akcyzowych (choć przesunięta w czasie, póki co do 1.1.2023 r.). A teraz jeszcze
konieczność obsługi EMCS2 i związanego z nią odbierania e-DD, wysyłania raportów odbioru.
Wyobraźmy sobie podatnika akcyzy, zużywającego w ramach swojej działalności oleje smarowe o kodzie CN 2710
19 71. Oczywiście na cele smarowe, a więc inne niż napędowe i opałowe. Zużycie takie korzysta ze zwolnienia
z akcyzy na podstawie § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 28.6.2021 r.
w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1178, ze zm.). Niezbędne jest jednak spełnienie
warunków, o których mowa w art. 32 ust. 5, 6, 12 i 13 AkcyzU. A więc m.in. także przemieszczanie wyrobów
akcyzowych na podstawie e-DD.
Opisywana zmiana dotknie zresztą nie tylko podmioty zużywające oleje czy preparaty smarowe. Ale także
przemieszczających i zużywających np. smary plastyczne (powszechnie wykorzystywanych np. do garbowania skór),
nieskażony alkohol etylowy (zużywany np. do procesów produkcyjnych wyrobów niezawierających alkoholu) albo
alkohol skażony częściowo. A także korzystające ze zwolnienia z akcyzy na podstawie art. 31a ust. 1 AkcyzU wyroby
węglowe.
Podatnicy akcyzy korzystający z ww. preferencji mają już pewne doświadczenia z obsługą systemu PUESC. Bez
tego typu doświadczeń, nie figurowaliby w CRPA, utraciliby więc status podatnika akcyzy. A to dyskwalifikuje
z możliwości korzystania ze zwolnienia z akcyzy ze względu na przeznaczenie lub stawki 0 zł. Nie każdy jednak miał
okazję korzystać z EMCS2, gdyż dopóki możliwe było stosowanie dokumentów papierowych, nie każdy zadawał
sobie trud dostosowania do wymogów elektronicznych. Działanie pod presją czasu w tym zakresie może jednak
podmioty zużywające sporo kosztować. W przypadku niepowodzenia, będzie to wymierna wartość akcyzy, doliczana
do ceny nabywanego wyrobu.
Ważne jest więc to, by przygotować się na czas. Chodzi przede wszystkim o kwestie formalne ale i techniczne.
Obsługa e-DD ma miejsce na platformie PUESC. Podatnicy powinni więc na start powiązać osobę obsługującą
podatnika na PUESC i nadać jej rozszerzone uprawnienia do obsługi EMCS2. Samo odbieranie e-DD czy wysyłanie
raportów odbioru może odbywać się przy użyciu generatora e-DD lub zewnętrznych programów sieciowych.
Doświadczenia z obsługi systemu CRPA pokazują, że kwestie te mogą nie być tak intuicyjne, jak się pozornie
wydaje.

Wprowadzenie e-DD zamiast papierowych dokumentów dostawy stawia przed podmiotami zużywającymi wyroby akcyzowe nowe wyzwania. Konieczność obsługi systemu EMCS2, wysyłanie raportów odbioru i dostosowanie się do elektronicznych procedur mogą generować dodatkowe koszty i ryzyko utraty preferencji akcyzowych. Przedsiębiorstwa muszą szybko dostosować się do nowych wymogów, zarówno pod względem formalnym jak i technicznym.